Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu ya da lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Kiraya verenin sorumluluğu faydalı imalatların imal tarihindeki değerinden yıpranma payı düşülmek suretiyle bulunacak değer kadardır. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Dairemizin 12.09.2018 tarihli geri çevirme kararı ile, taraflar arasındaki kira sözleşmesinin tüm sayfalarının okunaklı sureti istenmiş ise de davacı tarafından ibraz edilen sözleşmede, tüm sayfaların bulunmadığı anlaşılmaktadır. Faydalı- zorunlu imalat bedeline ilişkin dosya arasında bulunan hukukçu bilirkişi raporu, hüküm kurmaya yeterli ve elverişli değildir....
Davacı dava dilekçesinde kira sözleşmesinin başlangıç tarihinden tahliye tarihine kadar olan toplam 5.320,00 TL kira alacağının tahsilini talep etmiş ,davalı ise kiralanana 8.378,00 TL değerinde faydalı imalat yaptığını yapılan imalatların kira bedelinden mahsup edileceği konusunda kiraya veren ile anlaştıklarını belirterek faydalı imalat bedelinin takas ve mahsubunu talep etmiştir.Hükme esas alınan bilirkişi raporunda taşınmazın işyeri olarak kullanılması durumunda toplam 6.199,23 TL faydalı imalat yapıldığı belirtilmiş mahkemece davalının takas ve mahsup talebi kabul edilerek faydalı imalat bedelinin kira alacağından fazla olması nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir. Kira sözleşmesinin hususi şartlar bölümü üçüncü maddesinde tadilat yapma yasağı bulunmakta olup kural olarak davalı takas ve masup talep edemez. Ancak davacı malikin kiralananın mesken olarak eski hale getirilmesini isteme hakkı bulunmaktadır....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince tazmini istemine vaki itirazın iptaline ilişkindir. İlk derece mahkemesince davanın kısmen kabul, kısmen reddine karar verilmesi üzerine taraf vekilleri tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuştur. 6100 sayılı HMK'nun 355. maddesi gereğince; istinaf incelemesi, istinaf dilekçesinde belirtilen sebeplerle sınırlı olarak yapılır. Ancak, bölge adliye mahkemesi kamu düzenine aykırılık gördüğü takdirde bunu resen gözetir. Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme (6098 sayılı TBK’nın md.530) ve sebepsiz zenginleşme (6098 sayılı TBK'nın md. 77 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür....
Ne var ki faydalı ve zorunlu masrafları kanıtlama yükümlüğü davacı kiracı da olup yapılmış olunan imalat bedellerinin hangisini kendisi tarafından yapıldığı, imalatları konusunda davacının delil listesinde dayandığı faturalar, ödeme makbuzları kira sözleşmesi ve varsa bu konuda ki tanık ifadeleri ve davalı yanın davacının ticari defterlerine dayandığına göre ticari defterleri ibraz edilmesi istenerek tüm deliller toplandıktan sonra hangi faydalı ve zorunlu masrafların davacı tarafından yapıldığının tespiti amacı ile yeniden keşif yapılarak sonucuna göre belirlenmesi gerekir. Ayrıca dosya içerisindeki bilirkişi raporuna göre faydalı ve zorunlu imalatlar keşif tarihi itibarı ile hesaplanmış olup yapılan masrafların, imalat tarihi itibarı ile yıpranma payı düşülmüş değeri Yargıtay denetimine elverişli bir şekilde belirlenmelidir....
Mahkemece; taraflar arasında uyuşmazlık konusu olmayan kira sözleşmesinin 10. maddesinde kiracının kiralanana yaptığı masraf bedelini mülk sahibinden isteyemeyeceğinin kararlaştırıldığı, esasında davacı kiracı tarafından yapılan masrafların faydalı-zorunlu veya lüks imalatlara ilişkin olmasının da bir önemi bulunmadığı, açıklanan sözleşme hükmü nazara alındığında kiracının, davalı kiralayandan sözleşme hükümleri gereğince faydalı zorunlu masraf bedellerini talep edemeyeceği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, hüküm; davacı tarafından temyiz edilmiştir. Davacı kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir....
Mahkemece davanın kabulü ile, taraflar arasındaki 01/08/2012 tarihli kira sözleşmesinin feshine, 90.000,00 TL tazminatın tahsiline karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür. Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 527. maddesi ( mülga 818 Sayılı Borçlar Kanunu'nun, 414. maddesi ) kapsamında vekâletsiz iş görme hükümlerine göre kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
tesbiti ile kiraya veren davalının bu tadilatlar dolayısıyla zenginleşip zenginleşmediği üzerinde durularak sonucuna göre faydalı ve zorunlu masraflarla ilgili bir karar verilmesi gerektiği ve ayrıca dava konusu taşınmaza yapılan tadilatların davacı şirketlerden hangisi tarafından yapıldığı tespit edilerek tazminat talebinin buna göre değerlendirilmesi gerektiği belirtilerek bozulmuştur....
-TL para cezasının davacıdan alınmasına, 2-Davalı vekilinin takas mahsup talebine ilişkin karar düzeltme istemine gelince; Davalı, hakkında kira ve alt yapı katılım paylarının tahsiline yönelik yapılan icra takibi üzerine kiralanana yapmış olduğu faydalı ve zorunlu gider bedellerinin takas / mahsubunu talep etmiş karar düzeltmeye konu bozma ilamında ise taraflar arasındaki kira ilişkisi halen devam etmekte olduğundan talep edilen imalat ve dekorasyon bedellerini kiralananın tahliye edildiğinde ve tahliye sonrasında kiraya veren tarafından kaldırılması istenmeyip benimsenmesi durumunda talep edebilileceği ve davalının takas / mahsup talebine konu ettiği harcama kalemlerinin muaccel hale geldiğinden söz edilemeyeceğinden takas mahsup koşullarının oluşmadığına karar verilmiş ise de davalı tarafından yapılan faydalı ve zorunlu masrafların dava konusu kiralanana olmayıp davacıya ait bir başka taşınmaza kira ilişkisi dışında yapıldığı bu seferki incelememizden anlaşılmış olup takas ve mahsup...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE; İlk derece mahkemesince toplanan deliller ile tüm dosya kapsamına göre, ileri sürülen istinaf nedenleri ve HMK 355/1 maddesi uyarınca kamu düzenine ilişkin yapılan inceleme sonucunda; Dava, taşınmazın erken tahliyesi nedeniyle taşınmaza yapılan iyileştirme bedellerinin tahsili içi başlatılan takibe itirazın iptali istemine ilişkin olup mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmesi üzerine karar davalı vekili tarafından istinaf edilmiştir. Kiracı, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu giderlerden alınıp götürülmesi mümkün olmayan ve davalı kiraya veren tarafından benimsenenlerin yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini vekaletsiz iş görme hükümlerine göre isteyebilir (TBK'un 530)....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ Uyuşmazlık; kiralanana yapılan faydalı-zorunlu imalat bedellerinin tahsili istemine ilişkindir. ... 1. Sulh Hukuk Mahkemesince 18.11.2014 gün 2014/433 E. 1164 K. sayılı karar ile yetkili mahkemenin ... Sulh Hukuk Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiş, karar temyiz edilmeden 11.04.2014 tarihinde kesinleşmiştir. Dosyanın gönderildiği ... 2. Sulh Hukuk Mahkemesince 20.03.2015 gün 2015/268 E. 221 K. sayılı karar ile yetkili mahkemenin ... Sulh Hukuk Mahkemeleri olduğu gerekçesiyle karşı yetkisizlik kararı verilmiş, bu karar davacıya 06.05.2015 tarihinde, davalıya 25.05.2015 tarihinde tebliğ edilerek kesinleşmiştir. Davacı 06.05.2015 tarihli dilekçesi ile dosyanın merci tayini için Yargıtaya gönderilemesini talep etmiş, kararı temyiz etmemiştir. Davanın açıklanan bu niteliğine göre, ... 2....
