GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ödenmeyen kira borcu ile ilgili takip başlatıldığını, davalının itiraz ettiğini, itirazın haksız olduğunu ileri sürerek, itirazın kaldırılmasını ve tazminata hükmedilmesini talep etmiştir. CEVAP: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; takip konusu kira bedeli ile ilgili uyarlama davası açtıklarını, bu davanın sonucuna göre karar verilmesi gerektiğini, bu sebeple davanın reddini talep etmiştir. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: Mahkemece davalının kira sözleşmesine ve kira bedeline karşı çıkmadığı, uyarlama davasının kira alacağına yönelik takip başlatılmasına engel olmayacağı, uyarlama davasının bekletici mesele yapılmasının gerekmediği gerekçesiyle itirazın kaldırılmasına, davalının tazminata mahkum edilmesine karar verilmiştir....
CEVAP DİLEKÇESİNDE ÖZETLE: Açılan davayı kabul etmediğini, kira bedeli uyarlama davasının şartlarının Borçlar Kanununun 138....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ Taraflar arasındaki kira bedelinin uyarlanması davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın kısmen kabulüne yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı ve davalı mirasçıları tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Y A R G I T A Y K A R A R I Davacı, davalı ile aralarında 03.10.2001 başlangıç ve 31.12.2004 bitiş tarihli kira sözleşmesi bulunduğunu, sözleşmede kira bedelinin ay sonunda KDV dahil 4000 Litre motorin bedeli karşılığı olarak belirlendiğini, kira bedelinin emsal kira bedelleri karşısında çok düşük kaldığını belirterek yeni dönem olan 19.12.2012 tarihinden itibaren KDV dahil ay sonunda 6000 Litre motorin bedeli olarak tespitini istemiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki uyarlama davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde taraflar avukatınca temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü. KARAR Davacı, davalı ile 05.10.1999 başlangıç tarihli kira sözleşmesi imzalayarak taşınmazını davalıya boş dükkan olarak kiraya verdiğini, davalının ilk yıl için kararlaştırılan kira bedelini eksik ödediği gibi artış hükmüne de uymadığını, taşınmazın bulunduğu bölgenin özelliklerine ve çevrede bulunan emsal taşınmazların kira bedellerine göre davalı tarafından ödenen aylık 450,00 YTL kira bedelinin çok düşük kaldığını, bu nedenle kira sözleşmesinin çekilmez hale geldiğini iddia ederek 05.10.2005 tarihinden itibaren aylık kira bedelinin 1500,00 YTL olarak uyarlanmasına karar verilmesini istemiştir....
MAHKEMESİ Taraflar arasındaki kira bedelinin uyarlanması davasının mahkemece yapılan yargılaması sonucunda, davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün, süresi içinde davacı tarafından temyiz edilmesi üzerine; temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra, dosya içerisindeki kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Y A R G I T A Y K A R A R I Davacı vekili dilekçesinde, taraflar arasındaki kira sözleşmesi uyarınca kira bedelinin emsallere göre % 100 oranında düşük kaldığını, enflasyon, hayat şartları ve zaman içerisinde meydana gelen değişiklikler dikkate alınarak aylık ....345 TL olan kira bedelinin 01.09.2014 tarihinden itibaren aylık net ....000 TL olarak uyarlanmasını talep ve dava etmiştir. Davalı vekili işlem temelinin çökmediğini, sözleşmenin geçerli olduğunu savunmuştur. Mahkemece, dosya üzerinden alınan bilirkişi raporu doğrultusunda davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava, niteliği itibariyle uyarlama davasıdır....
Davalı; davacıların taşınmazın müşterek maliklerinden olduklarını, bu nedenle tek başlarına dava açma haklarının bulunmadığını, kira sözleşmesinin 4. Maddesi uyarınca yapılan artışlar neticesinde ödenen kira bedelinin rayiç kira bedelleri ile uyumlu olduğunu, uyarlama şartları bulunmadığını belirterek davanın reddini dilemiştir. Mahkemece, davacı ...'ın davasının kiraya veren olmaması nedeniyle reddine karar verilmiş, diğer davacı ...'...
Mahkemece; taraflar arasındaki kira sözleşmesi uyarınca, sözleşmenin sona ermesinden 1 ay önce taraflar yazılı olarak ihtarda bulunmadıkları sürece kontrat yenilenmiş olacağından sözleşmenin aynı şartlarda devam etmesi nedeniyle istemin kira tespiti olmayıp uyarlama olduğu gerekçe gösterilerek, görevsizlik kararı verilmiştir. Taraflar arasındaki kira sözleşmesi 01.04.2007 başlangıç tarihli olup 3 yıl sürelidir. Tespiti istenen dönem, kira 3 yıllık kira sözleşmesinin sona ermesinden sonra yenilenen ilk dönemdir. 6570 sayılı Yasanın 11.maddesi uyarınca yenilenen dönemde kira sözleşmesinin diğer hükümlerinin yenilenmesine karşın kira parasına ilişkin şart yenilenmemekte ve kira parası belli olmayan bir sözleşme haline gelmektedir....
Sözleşmede kira bedeli başlığı altında " bir aylık net kira bedelinin ilk beş yıl için mağazanın KDV arındırılmış aylık net satışının %1'i , sonraki yıllar %2'si olduğu" kararlaştırılmıştır. Davacı dava dilekçesinde davalının kiralananın çok yakınında yeni bir market açtığını belirterek sonradan değişen bu durum sebebiyle edimler arası dengenin katlanılamayacak derecede bozulduğunu belirterek yıllık enflasyon oranı dikkate alındığında yıllara göre net satış bedeli ve elde edilen kar hesaplanarak kira bedelindeki düşüşün tespitini ayrıca mahrum kaldığı karın tahsilini istemiştir. Davacının davasında kira sözleşmesinde kira bedelinin uyarlanması istemi olup olmadığı hususu anlaşılamamıştır. Sözleşme hukukuna egemen olan sözleşmeye bağlılık (Ahde Vefa) ilkesi, hukukumuzda da kabul edilmiştir. Bu ilkeye göre, sözleşme yapıldığı andaki gibi aynen uygulanmalıdır....
Davalı, davada uyarlama koşullarının bulunmadığını, davacının basiretli bir tacir gibi davranarak akde bağlı kalması gerektiğini savunarak davanın reddini istemiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile aylık kiranın 500 ABD doları olarak uyarlanmasına karar verilmiş hüküm her iki tarafça temyiz edilmiştir. Taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmesi 10.5.2000 tarihli ve 10 yıl sürelidir....
O halde denilebilir ki, uyarlamanın gerektirdiği olağanüstü koşullar nedeni ile edimler arasındaki dengenin aşırı ölçüde (kiracı) davacı aleyhine değiştiğinin kanıtlandığı takdirde işlem temelinin çökmesi nedeniyle sözleşmenin kira parasına ilişkin hükmü için uyarlama gerçekleştirilebilir. Somut olayda, mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, uyarlama davasının şartları oluşmamıştır.Ancak, kiracının da BK.md.249 uyarınca kira bedelinden uygun bir miktarın indirilmesini talep hakkı vardır. Öyle ise mahkemece, yukarıdaki ilke ve esaslar gözetilerek yapılacak yargılama neticesinde hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde hüküm tesisi bozmayı gerektirmiştir....
