Kira parasının arttırılması ile ilgili olarak gönderilen ihtarname veya aynı amaç için açılan davanın dilekçesinin tebliğ tarihi, tesbit edilecek kira parasının geçerli olacağı dönemin belirlenmesi açısından önemlidir.Taraflar arasındaki kira sözleşmesi sözlü olduğu için artış şartı bulunmamaktadır. Dava dilekçesi tebliği de süresinde değildir. Süresinde gönderilmiş ihtarnamenin de bulunmaması durumunda talep edilen dönem için kira tespiti yapılamayacaktır....
Davacı vekili 23.10.2014 tarihinde açtığı dava ile 01.10.2013 tarihli ve bir yıl süreli kira sözleşmesine dayanarak bir önceki dönem 4000 TL olan kira bedelinin 01.10.2014 tarihinden itibaren aylık 8000-TL olarak belirlenmesi isteminde bulunmuş, mahkemece sözleşmede belirlenen artış şartına göre kira bedelinin yeni dönemde aylık 4.375-TL olarak ödenmesi gerektiği, davalı kiracının ise isteme konu dönem aylık kira bedelini 4.400-TL ödediği bu nedenle davacının davayı açmakta ve kira tespiti istemekte hukuki yararı olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Kira bedelinin miktarına ilişkin olarak taraflar arasında uyuşmazlık bulunması sebebiyle mahkemeye müracaat edildiğine ve kira bedelinin dava yoluyla tespiti istenildiğine göre, kiracı olan taraf artırılması istenilen veya karar verilebilecek miktarı ve bundan daha fazlasını ödemiş olsa bile dava red edilmeyip kira bedelinin tespitine karar verilmelidir....
Üç yıldan sonra ise yeniden hak ve nesafete göre kira parası tespit edilebilecektir.01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu 344. maddesinde “Tarafların yenilenen kira dönemlerinde uygulanacak kira bedeline ilişkin anlaşmaları, bir önceki kira yılında üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla geçerlidir. Bu kural, bir yıldan daha uzun süreli kira sözleşmelerinde de uygulanır....
Sulh Hukuk Mahkemesi tarafından ise; "...davanın açıldığı tarihte uyarlama davalarında görevli mahkemenin Asliye Hukuk Mahkemesi olduğu, ıslahla davanın konusunun değiştirilemeyeceği, davanın açıldığı tarihte kira tespiti olmayacağı gibi ıslahta olmayacağı, davanın tipik uyarlama davası olduğundan davaya bakma görevinin asliye hukuk mahkemesine ait bulunduğu..." gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiş, karar temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir. Somut olayda; taraflar arasında 2006 yılında imzalanan ve 3 yıllık süreli olan kira sözleşmesindeki 3 yıllık süre dava tarihi itibariyle dolmuştur. Dava, kira bedelinin uyarlaması istemiyle açılmış ise de ıslah dilekçesi ile kira bedelinin tespiti istenmiştir. Dosya kapsamına göre uyuşmazlık, kira bedelinin tespiti istemine ilişkin olup, dava tarihinde yürürlükte bulunan 1086 sayılı HUMK’nın 8. maddesi uyarınca kira bedelinin tespiti davalarında görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Kira bedelinin tespiti Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı kira bedelinin tespiti davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, hak ve nesafet esaslarına göre kira bedelinin tespiti istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile 05.09.2014 başlangıç tarihli kira dönemi bedelinin yıllık 200.000,00 TL olarak tespitine karar verilmiş, hüküm, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir....
Olayımıza gelince; davacı tarafından üçüncü artış yılı olan 15.08.2014 tarihinden itibaren kira bedelinin tespiti istendiğine göre, mahkemece yukarıdaki ilke ve esaslar gözetilerek, tespiti talep edilen dönemin endeks dönemi olduğu kabul edilerek, bir önceki yıl ödenen 480 TL kira bedelinin ÜFE endeksi oranında arttırılarak kira bedelinin tespiti gerekirken yazılı şekilde aidatla birlikte hesaplanarak kira bedelinin tespiti doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır SONUÇ:Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine 18.11.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Hukuk Dairesi'nin '' 16/03/2012 başlangıç tarihli, 6 ay süreli kira sözleşmesi konusunda uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davacı tarafından, 16/09/2014 tarihinden itibaren kira bedelinin tespiti istendiğine göre, mahkemece yukarıdaki ilke ve esaslar gözetilerek, tespiti talep edilen dönemin endeks dönemi olduğu kabul edilerek, bir önceki yıl ödenen kira bedelinin ÜFE endeksi oranında arttırılarak davalı tarafından en son ödenen bedelden az olmamak üzere kira bedelinin tespiti gerekirken yazılı gerekçe ile hak ve nesafete göre kira bedelinin tespiti doğru değildir. '' gerekçesi ile verdiği bozma kararına karşı mahkemece direnilmiştir....
Taraflar arasındaki ilk kira ilişkisi 01.05.2003 tarihine dayanmakta olup, davada tespiti istenilen dönem 01.05.2011 tarihinden itibaren başlayan dönemdir. Bu nedenle kira tespiti hak ve nesafet esaslarına göre yapılmalıdır. Kira parasının tesbiti yöntemini belirleyen 18.11.1964 tarih ve 2/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında da kira parasının “hak ve nesafete uygun” seviyede takdiri ile “sınırlı artışı” öngörülmektedir. Bu nedenle kira parasının tesbiti bir sınırlamadır ve hakim kira parasını takdir ederken bunun bir sınırlama olduğunu gözetmelidir....
Bu durumda 01.04.2013 başlangıç tarihli kira sözleşmesinde, tarafların belirledikleri kira bedelinin emsal ve rayice uygun olup olmadığının belirlenmesi, emsal ve rayice uygun olması durumunda, izleyen dönemlere endeks tatbik edilmek suretiyle, kira tespiti yapılması, uygun olmaması durumunda ise, tespiti istenilen dönemin hak ve nesafet dönemi olduğu kabul edilerek, buna göre kira tespiti cihetine gidilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile 6100 sayılı HMK.ya 6217 Sayılı Kanunla eklenen geçici 3.madde hükmü gözetilerek HUMK.nın 428.maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 05.10.2015 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Başka bir ifadeyle, sözleşmede böyle bir şartın kabul edilmesi halinde, kiralayan ihtar çekmeye gerek kalmaksızın, (o dönem için ödenen kira parasını alırken ihtirazı kayıtta da bulunmaksızın), o dönem içinde kira parasının tespiti için dava açabilir.Dava konusu olayda, 01.08.2010 gününden geçerli yıllık kira parasının tespiti istenilmiştir....
