"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Kira (uyarlama) Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı kira (uyarlama) davasına dair karar, davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kira parasının uyarlanması istemine ilişkindir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiş hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir. Davacı dava dilekçesinde ... Turizm Merkezinde bulunan iş yerlerinin kiracısı olduğunu dünyayı etkileyen global krizin Türkiye’de de etkisini hissettirmesi nedeniyle 2008 yılından itibaren zarar ettiğini, bir çok AVM kiralarında düşüşe gidildiğini, işlem temelinin çökmesi nedeniyle akdin yeni şartla uyarlanmasını isteyerek kira bedelinin 1500 TL olarak tespitini istemiştir. Davalı davanın reddini savunmuştur....

Dolardaki ani yükseliş ve düşüşler tek başına uyarlama koşullarını oluşturmaz. Davacılar dava açarken çevresel gelişme ve kiralanandaki değer artışınıda uyarlama sebebi olarak ileri sürmüş iselerde, sözlşmelerin kurulduğu tarihlerden sonra geçen süre içinde gerek taşınmazın bulunduğu çevrede, gerekse kira bedellerinde çok buyük ve olağanüstü değişimlerin olduğu, çevrenin ticari yönden çok geliştiğini kanıtlıyamamışlardır. Nitekim hükme esas alınan bilirkişi raporundada sadece dövizin TL karşısındaki değişimi, Tefe ve Tüfe oranları esas alnarak hesaplama yapılmış, kiralananların bulunduğu çevrenin olağanüstü geliştiği ve değiştiğine dair bir belirleme yapılmamıştır. Hal böyle olunca dava konusu olayda uyarlama şartlarının bulunmadığı gözetilerek davanın tümüyle reddine kara verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kısmen kabulüne karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırıdır....

Buna göre, kira bedelinin tespiti davalarında verilen kira tespiti kararları, diğer tespit davalarında olduğu gibi bir hukukî ilişkiyi tespit etmez. Amacı sadece kira sözleşmesinin yeni dönemde belli olmayan kira bedeli unsurunu belirli bir hâle getirmekten ibarettir. Gerçekten de taraflar anlaşamamışlarsa, kiranın tespitinde hukukî sonuç ancak hâkimin kararı ile doğar. 23....

Davalı vekili dava dilekçesinde özetle; tarafların serbest iradeleri ile 01.07.2013 tarihli kira sözleşmesi imzalanırken aylık kira bedelinin 3.300,00 TL net olarak belirlendiğini, yaklaşık 7 yıllık sürede kira bedelinin geçen bu süre zarfında hiç artmadığını, uyarlama için gerekli unsurların oluşmadığını, davacının iş yerinde faaliyetlerine eski yıllarda olduğu gibi aynen geç saatlere kadar devam ettirdiğini, davacının müvekkilinin rızası olmadan işyerinde büyük onarımlar yaptığını, kira uyarlama şartlarının oluşmadığından davanın reddine karar verilmesini savunmuştur....

Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle, mahkemenin kira miktarının kesinleştiğine dair gerekçesinin hatalı olduğunu, süresinde yapılan itiraz nedeniyle borcun kesinleşmediğini, taraflar arasındaki kira bedeli hususunda uyuşmazlık bulunduğunu, davalının davaya konu ayları da kapsayacak biçimde uyarlama talebinde bulunduğunu, uyarlama davasının bekletici mesele yapılması gerektiğini, uyarlama davası sonucunda tespit edilecek kira bedeline göre kira borcunun ödenip ödenmediğinin ortaya çıkacağını, kira bedellerinin davacıya ödendiğini, 7226 SK hükümleri gereği Mart - Haziran 2020 ayları kiralarının ödenmemesinin fesih ve tahliye nedeni olamayacağını, tahliye için geçerli şartların bulunmadığını, mahkemece, rapora karşı itirazları dikkate alınmadan, hatalı rapor doğrultusunda karar verildiğini, raporda artış oranının hatalı belirlendiğini, kira bedellerini ödemede gecikme olmamasına rağmen faiz hesabı yapıldığını, ödenen kira bedellerinin mahsup edilmediğini, bu hatalara rağmen ek rapor...

Mahkemece; bozmaya uyma kararı verilerek yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne, 135 nolu parsel yönünden kira bedelinin aylık 8.000 TL, 54 nolu parsel yönünden kira bedelinin aylık 4.000 TL olarak uyarlanmasına karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. 1-) Dosyadaki yazılara, kararın bozmaya uygun olmasına ve delilerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-) Davalı vekilinin vekalet ücretine ilişkin temyiz itirazı yönünden ise; Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 9. maddesinde yer alan kira bedelinin tespiti ve uyarlama davalarında mahkemece tespit olunan kira bedeli farkının bir yıllık tutarı üzerinden tarifenin üçüncü kısmı gereğince hesaplanacak nispi vekâlet ücretine hükmedileceği düzenlemesine göre tespit edilen yıllık brüt kira bedelinden davalı tarafından ödenen yıllık brüt kira bedeli çıkartılarak, aradaki fark üzerinden davacı yararına vekalet ücreti ve reddedilen kısım...

dan 1.12.1997 başlangıç tarihli 6 yıl süreli diğer davalı ... ... ile de 1.12.1998 başlangıç tarihli 2 yıl süreli aylık 500'er DM'den kira akdi ile kiraladığını, 18.12.1997 tarihinde yapılan imar uygulaması sonucu taşınmazın imar yolunda kaldığını, 1.11.1999 tarihli yoklama fişi ile işgalinin tesbit edildiğini , belediyeye işgaliye bedeli de ödemek zorunda kaldığını, akdin geçersiz olduğunu ileri sürerek, taraflar arasındaki akdin feshine, kira bedelinin uyarlanmasına karar verilmesini istemiştir. Davalılar, kesin hüküm nedeni ile davanın reddini savunmuştur....

Mahkemece 15.3.2002 tarihli kararla yıllık kira bedelinin 24.8.1999 tarihi itibarıyla 601.812 Amerikan Doları olarak uyarlanmasına,18.maddedeki toplantı salonunun kullanılması ile ilgili olarak ,20 toplantıya kadar bedelsiz kullanma,sonrası için %50 indirimli olarak kullanılması olarak uyarlanmasına karar verilmiş,kararın taraflarca temyizi üzerine dairenin 2002/7972-1225 esas ve karar sayılı ve 15.11.2002 tarihli bozma ilamında özetle;davacının tüm davalının sair temyiz itirazlarının reddine, uyarlama davası ile kira parasının günün ekonomik koşullarına intibak ettirilmesi sağlanmış olup,sözleşmenin kira parası dışındaki diğer maddelerinde değişiklik yapılmasının usul ve yasaya aykırı olması nedeniyle kararın bu yönüyle bozulmasına karar verilmiştir.Mahkemece kesinleşen bozma ilamına uyularak verilen 30.5.2005 tarihli kararla kira parasının uyarlanmasına ve sözleşmenin kiralayanın tesisten faydalanmasına ilişkin 15. ve 16. maddeleri ili ilgili evvelce verilen karar bozma ilamına...

Buna göre, yukarıda açıklanan sözleşmenin uyarlanmasına ilişkin kural ve yöntemlerin ışığı altında mahkemece; yerinde uygulama yapılıp, uzman bilirkişiler düşüncesinden de yararlanmak suretiyle, kiralananın niteliği, kullanma alanı, konumu, bölgede kira parasını da etkileyecek normalin üstündeki imar ve ticari gelişmeler gibi değişiklikler, emsal kira paraları, vergi ve amortisman giderlerindeki artışlar araştırılıp, değerlendirilerek, sonuçta işlem temelinin çöktüğü, sözleşmedeki çıkar dengesinin katlanılamayacak derecede davacı aleyhine bozulduğunun benimsenmesi halinde kiracının ne miktar kira parasından sorumlu olacağının, taraflarca sunulan veya bilirkişilerce resen tespit edilen emsal kira sözleşmeleri dikkate alınarak ve emsallerde de keşif yapılarak belirlenmesi, böylece sözleşmedeki kira parasını, tarafların amacına uygun objektif iyiniyet, hak ve nesafet (TMK 2/1, 4. md) kurallarının elverdiği ölçü ve düzeyde, brüt kira bedeline uyarlanması, aksi halde ise davanın reddine...

SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 21/04/2021 NUMARASI : 2020/753 ESAS 2021/558 KARAR DAVA KONUSU : Kira (Uyarlama İstemli) KARAR : TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Davalı tarafından Bursa İli, Nilüfer İlçesi, Konak Mah., Şenocak Cad. 282 Ada, 1 Parselde kayıtlı taşınmazın restoran olarak 01.01.2020 başlangıç tarihli, 8 yıl süreli, aylık 23.000,00 TL bedelli kira sözleşmesi ile müvekkili şirkete kiralandığını, Ülke ve dünya genelindeki Covid-19 salgın hastalığı ve oluşan pandemi süreci nedeniyle birçok işyerinin kapandığını, ticari faaliyetinin bitme noktasına geldiğini, aylık kira paralarının ödenmediğini, Devlet tarafından işçilere işsizlik ödeneği veya esnek çalışma ödeneği ödendiği, dava konusu mecurun, restoran olarak faaliyet gösterdiğini, İçişleri Bakanlığı tarafından yayınlanan genelge kapsamında lokanta, restoran, kafe, kıraathane vb. yerlerin kapatılması ve çalışma saatlerinin kısıtlanması nedeniyle hiçbir hizmet verilemediğini...