Yeni kira yılında kiranın artırılacağı tehdidi altında olan kiracı akdi devam ettirip ettirmeme konusunda düşünerek bir karar verecektir. Yine taraflar arasındaki ./.. kira sözleşmesinin özel şartlar bölümünde kira parasının her yıl belirli bir oranda artırılacağı kararlaştırılmış ise, gerek yasal düzenleme, gerek yerleşik Yargıtay içtihatlarına göre yeni dönem kira parasının geçerli olacağı tarih saptanırken 21.11.1966 gün ve 18 / 10 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı'nda sözü edilen ihtar ve dava dilekçesinin tebliği tarihinin önemi yoktur. Davanın tespiti istenen dönem içinde açılması yeterlidir. Böyle bir sözleşmede kiracı olan kimse, yeni dönemde kira parasının artırılacağını bilir. Bu nedenle isterse yazılı ihbarda bulunmak şartı ile kira sözleşmesini sona erdirebilir. Dava dilekçesinden anlaşıldığına göre taraflar arasında imzalanmış kira sözleşmesi mevcut değildir....
Taraflar arasındaki kira sözleşmesi 24.08.2009 başlangıç, 31.12.2009 bitiş tarihli olup, aylık 800 TL kira bedeli belirlenmiştir. 04.10.2010 yılında imzalanan "2010 yılı ek kira taahhütnamesi" ile kiranın 1 yıl daha uzadığı kabul edilmiş ve 01.01.2010 ile 31.12.2010 dönemi için kira bedeli 832 TL olarak belirlenmiştir. Mahkemece, 18.11.1964 gün ve 2/4 İBK. kararına göre kira bedelinin belirlenmesi "rayiç değere" göre yapılmıştır. Tarafların kira ilişkisinin başlangıcında, her türlü etken dışında ve serbest iradeleri ile yaptıkları kira sözleşmesinde belirledikleri kira parasının, aksi iddia edilip kanıtlanmadıkça dönemin olağan rayicine uygun olduğu kabul edilmelidir. Kira sözleşmesinin özel şartlarına göre, kira parasının belli oranlarda arttırılacağına dair şart Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 12.12.1990 tarih ve 527/627 sayılı kararına göre yenilenen ilk dönemde tarafları bağlar....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ Dava dilekçesinde kira parasının 01.09.2010 gününden başlayarak yıllık kira parasının 25.000 TL olarak tespiti, 01.09.2008 tarihli sözleşmenin kısmi iptali ve takas istenilmiştir. Mahkemece davanın reddi cihetine gidilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Y A R G I T A Y K A R A R I Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü....
Sulh Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 11/06/2014 NUMARASI : 2013/1404-2014/815 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı kira bedelinin tespiti davasına dair karar, davacı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, kira bedelinin tespiti istemine ilişkindir.Mahkemece, davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Davacı vekili, dava dilekçesinde; davalının halen ödediği aylık 2.875 TL kira bedelinin 01/06/2014 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5.000 TL olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, hak ve nesafet uygulamasına göre aylık 4.320 TL kira bedeline hükmedilmiştir. Kira parasının tespiti yöntemini belirleyen 18.11.1964 tarih ve 2/4 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında kira parasının "hak ve nesafete uygun" seviyede takdiri ile "sınırlı artış" öngörülmektedir....
Mahkemece, davacının talep miktarının raporda belirlenen miktardan düşük olması nedeniyle hak ve nesafet indirimi yapılmamış ise de davalının eski kiracı olduğu gözetilerek uygun oranda hak ve nesafet indirimi yapılmak suretiyle kira parasının belirlenmesi gerekir. Öte yandan, kira parasının bir bölümünün stopaj ve fon kesintileri adı altında, vergi dairelerine kiracı tarafından ödenmesi, kiraya verenin gelir vergisi yükümlülüğüne ait ve vergi yasalarınca düzenlenen bir konudur. Doğrudan doğruya mecurun kullanımından doğan masraf kalemlerinden olmayan vergi, kira parasının tespitinde bir unsur olarak dikkate alınamayacağından fon ve vergi stopajı, KDV düşülerek “net” kira parası tespit edilemez....
Davalı vekili savunmasında; daha önce 01/06/2010 tarihinden itibaren hak ve nesafete göre kira parasının tespit edildiğini, 3 yıl süre ile kira tespiti mümkün olmayıp endeks uygulanması gerektiğini 01/06/2012 tarihi itibarıyla kira bedelinin 2.590 TL olarak yatırıldığını, kira bedelinin tespitini gerektirecek haklı neden bulunmadığını aylık kira bedelinin endekse uygun olarak artırıldığını belirterek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Dosya arasında davalı tarafından Haziran 2012 KDV dahil kira bedeli açıklamasıyla 05/06/2012 tarihinde 2590 TL ödenmesine ilişkin banka dekontu sunulduğu görülmüştür. Hükme esas alınan hesap bilirkişisi raporunda endeks uygulanarak tespit edilen kira parasının KDV dahil 1896 TL kira ve 660,80 TL yönetim gideri olmak üzere toplam 2.556,80 TL olduğu bildirilmiştir....
İlk derece mahkemesi kararında; 27/10/2022 tarihli ara kararı ile davacı vekilinin talebinin yargılamayı gerektirmekte olup bu aşamada uyuşmazlığı esastan çözümleyecek şekilde tedbir kararı verilemeyeceği gerekçeleriyle ihtiyati tedbir talebinin reddine karar verilmiştir. Dava; kira bedelinin uyarlanmasına ilişkindir. Taraflar arasında 20/02/2019 başlangıç tarihli 10 yıl süreli kira sözleşmesi bulunmaktadır. Dava 04/08/2022 tarihinde açılmıştır. Davacının talebi; uzun süreli kira sözleşmelerinde edimler arasındaki dengenin aşırı bozulması ve sözleşmenin taraflar açısından çekilmez hale gelmesi durumunda kira parasının günün ekonomik koşullarına göre uyarlanması gerektiğinden ihtiyati tedbir talebi verilmesi , aylık net 5.500,00 Türk Lirası olan kira bedelinin dava tarihinden itibaren net 20.000,00 Türk Lirası olarak uyarlanmasına ilişkindir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ:SULH HUKUK MAHKEMESİ Dava dilekçesinde kira parasının 01.08.2011 gününden başlayarak aylık 12.000 TL olarak tesbiti istenilmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulü ile 8.045 TL tespiti cihetine gidilmiş, hüküm davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir. Y A R G I T A Y K A R A R I Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü.Davacılar vekili dava dilekçesinde, dava konusu 01.08.2011 dönemine ait kira parasının (5 ayrı dükkan için) toplam 12.000 TL olarak tespit edilmesini talep etmiş, mahkemece; aylık 8.045 TL kira parasının tespitine karar verilmiş, hükmü davacılar vekili temyiz etmiştir.Taraflar arasında düzenlenen 01.08.2001 başlangıç tarihli ve 10 yıl süreli kira sözleşmesinin yenilendiği ilk yıl olması nedeniyle dava konusu dönem hak ve nesafet dönemidir.Dava konusu taşınmaz (mecur) ..., ...'...
Yargıtay denetiminin yapılması bakımından da yerel mahkemenin, kararında gerekçesini açıkça göstermesi zorunludur.Somut olayda mahkemece verilen hükmün yukarıda açıklanan yasal düzenleme karşısında gerekçesiz olduğu anlaşılmaktadır.Bundan ayrı, taraflar arasındaki kira ilişkisi 20.01.2003 başlangıç tarihli ve iki yıl süreli kira sözleşmesi ile kurulmuş olup 6570 sayılı Kanunun 11. maddesi gereğince her yıl yenilenmek suretiyle devam etmiştir. Dava dilekçesinde ise; sözleşmenin kurulduğu tarihten itibaren aynı kalan kira parasının yeni dönemde hak ve nesafete uygun olarak artırılmak suretiyle tespiti istenilmiştir. Buna göre davadaki istem; kira parasının artırılarak tesbiti olup, mahkemece davanın uyarlama davası olarak nitelendirilmesi doğru görülmemiştir....
Olayımıza gelince; Kira parasının miktarına ilişkin olarak taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunup mahkemeye müracaat edildiğine ve kira parasının dava yoluyla tespiti istenildiğine göre, kiracı olan taraf artırılması istenilen veya karar verilebilecek miktarı ve bundan daha fazlasını ödese bile dava reddedilmeyip kira bedelinin tespitine karar verilmelidir. Taraflar arasında hükmen tespit edilmiş ya da sözleşme ile kararlaştırılmış bir kira parası olmadığı için davacının yeni dönem kira parasının mahkemece tespiti ile hüküm altına alınmasını istemekte hukuki yararı vardır. Kira sözleşmesinin başlangıcı 01/02/2011tarihli olduğuna göre TBK'nun 344. maddesinin 1. ve 2. fıkraları gereğince bir önceki kira yılının üretici fiyat endeksindeki artış oranını geçmemek koşuluyla kira tespitine karar verilmesi gerekir....
