Türk Medeni Kanununun 173/1. maddesinde yer alan düzenlemeye göre; boşanma halinde kadın, evlenmekle kazandığı kişisel durumunu korur; ancak, evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Eğer kadın evlenmeden önce dul idiyse hakimden bekarlık soyadını taşımasına izin verilmesini isteyebilir. Bu maddenin (2.) fıkrasında; “kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa istem üzerine hakimin, kocasının soyadını taşımasına izin vereceği” (3.) fıkrada da, “kocanın, koşulların değişmesi halinde bu iznin kaldırılmasını isteyebileceği” hükme bağlanmıştır. Düzenlemeye göre; boşanan kadına, kocasının soyadını kullanmasına boşanma gerçekleştikten sonra açılacak davada, şartlarının varlığı halinde izin verilebileceği gibi; bunun, talep halinde boşanma davası içinde boşanma kararıyla birlikte sonuca bağlanması da mümkündür....
Maddesi uyarınca evlenen kadının kocasının soyadını taşıyacağını, yeni bir hanenin açılamayacağını, davacının bu nedenle kızlık soyadını tek başına kullanması ve yeni bir hane açılması talebinin reddine karar verilmesini talep etmiştir. İlk Derece Mahkemesinin Kararının Özeti: Dava, 14/02/2020 tarihinde İstanbul 3. Aile Mahkemesi 2020/121 Esas sayısı ile açılmış, mahkemece verilen 2020/483 sayılı kararın istinaf edilmesi üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 38. Hukuk Mahkemesi 2021/272 Esas 2021/768 Karar sayılı ilamı ile, davacının kızlık soyadının tek başına kullanılması talebi Aile Mahkemesinin görevine ait isede evlilikle eş hanesine taşınma işleminin iptali isteminin Asliye Hukuk Mahkemesinin görevi olduğuna karar verilerek mahkemece verilen görev kaldırılmış, kaldırılması sonrası İstanbul 3. Aile Mahkemesinin 2021/381 Esas 2021/696 Karar sayılı ilamı ile, davacının ayrı nüfus hanesine kaydının işlemi yönünden Asliye Hukuk Mahkemesine görevsizlik kararı verilmiştir....
Asliye Hukuk Mahkemesinin 1994/894-1995/351 sayılı 15.05.1995 tarihli ilamı ile boşandıkları, davacının bekarlık hanesine dönerek bekarlık soyadı olan "..." soyadı ile nüfus kaydının açıldığı, dolayısı ile davacının ... olarak kayıtlara geçtiği anlaşılmıştır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 173. maddesinin ikinci fıkrası (Mülga 743 sayılı Türk Medeni Kanununun 141. maddesi) boşanan kadının belirli koşullar altında kocasının soyadını kullanabileceğini düzenlemiştir. Nüfus Hizmetleri Kanununun Uygulanmasına İlişkin Yönetmeliğin 59. maddesinin 1. fıkrası "Boşanan kadının koca hanesindeki kaydı kapatılıp önceki soyadı verilerek, bu evlenmeden önce kayıtlı bulunduğu hanedeki nüfus kaydı açılır.", 3. fıkrası ise "Hakim, boşanan kadının kocasının soyadını taşımasına izin vermiş ise kadın bu evlenmeden önce kayıtlı bulunduğu haneye, taşımasına izin verilen koca soyadı ile döner ve burdaki nüfus kaydı açılır." hükümlerini içermektedir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava; davacı kadın tarafından açılmış boşanan kadının kocasının soyadını kullanmaya izin istemine ilişkindir. TMK.nun 173. Maddesi kadının, boşandığı kocasının soyadını taşımasına izin vermektedir. Ancak kocanın soyadını taşımanın mümkün olabilmesi için belirli koşulların varlığı gerekmektedir. Kadının, boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hakim, kocasının soyadını taşımasına izin verir. Kadının sosyal, ticari, akademik, meslek ...vb sebeplerle menfaati olması halinde boşandığı kocanın soyadını kullanmak istemesi mümkündür....
TMK’nin 173/4. maddesi uyarınca kadının boşandığı eşinin soyadını kullanmaya ilişkin iznin kaldırılabilmesi koşulların değişmesi haline bağlı olup, ispat yükü boşanan kadının soyadının kullanılmasında artık menfaati kalmadığı yahut kadının soyadını kullanmasının kendisine zarar verdiği iddiasında bulunan davacıdadır....
Tüm dosya kapsamı bir bütün olarak değerlendirildiğinde, dava, davacı kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmasına izin verilmesi isteğine ilişkindir (TMK md. 173/2) Boşanma halinde kadın, evlilik ile kazandığı kişisel durumunu korur, ancak evlenmeden önceki soyadını yeniden alır. Kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmakta menfaati bulunduğu ve bunun kocaya bir zarar vermeyeceği ispatlanırsa, istemi üzerine hakim, kocasının soyadını taşımasına izin verir (TMK.md.173). Boşanan kadının, evliliğin sona ermesinden sonra kocasının soyadını taşımasına imkan tanıyan bu hükmün amacı, kadının sosyal durumunu korumasını sağlamaktır. Bir başka ifade ile kadın evlilik soyadı ile tanınmış ve isim yapmış ise kocanın soyadını kullanmakta menfaati olduğunun kabulü gerekir....
ın, boşanma sırasında soyadını kullanmasına izin verildiğini, şimdi ise kendi soyadını kullanmak istediğini beyan ederek, "Demirağ" olan soyadının evlenmeden önceki soyadı olan "..bb" olarak düzeltilmesini istemiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir. 5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu'nun soyadı değişikliği başlıklı ek 3. maddesinde; "yazılı talepte bulunmak kaydıyla; boşandığı eşinin soyadını kullanmasına izin verilen kadının evlenmeden önceki soyadını kullanmak istemesi hâlinde nüfus müdürlüğünce gerekli işlemin yapılacağı hükme bağlandığından; davacının nüfus idaresine başvurması halinde idari yoldan soyadını talebi gibi değiştirtebileceği dikkate alınarak dava açmakta hukuki yararı yoktur. Davanın bu sebeple reddine karar verilmesi yerine kabulü doğru görülmemiştir....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Türk Medeni Kanununun 187. maddesinde "kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır, ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı, yazılı başvurusuyla kocanın soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir hükmü yer almaktadır. Davacı, 29.06.2009 tarihinde evlenerek eşinin soyadı olan "Karakarçayıldız" soyadını almıştır. Kadının evlendikten sonra sadece kendi kızlık soyadını kullanması mevcut yasal düzenlemeye göre mümkün bulunmadığından davanın reddine karar verilecek yerde yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır....
Mahkemece, evli kadının, kocasının soyadı bulunmaksızın sadece evlenmeden önceki soyadını taşımasına izin verilmiştir. Verilen karar, davacının eşinin hak ve hukukuna etkilidir. Temyizde onun da hukuki yararı vardır. Bu bakımdan kararın, davacının eşi ...'a "ilgili" sıfatıyla tebliği, onun bakımından da temyiz müddetinin beklenmesi, bu hususun da iade sebebi yapılması gerekir. Bu bakımdan "açıklanan hususu iade sebebi" olarak kabul etmeyen sayın çoğunluğa katılamıyorum. 23.06.2015...
Ancak; 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 187. maddesi hükmü uyarınca kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Somut olayda davacı kadın evlenmekle kocası ...'un soyadını almış olup, evlilik birliği sürdükçe ve kocası soyadını değiştirmiş olmadıkça kadın kocasının bu soyadını taşımak durumundadır. Saptanan bu durum karşısında davacı kadının kendiliğinden evlenmekle aldığı soyadını değiştirme hakkı bulunmamakta olup, Nüfus Kanunu'nun 36/b maddesi uyarınca da soyadı değişikliği halinde eşin soyadının nüfus müdürlüğünce düzeltileceği dikkate alınmadan davacı kadının soyadının eşinden farklı olacak şekilde ve yasa hükmüne aykırı olarak düzeltilmesine karar verilmesi doğru görülmemiştir....
