Kısa vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar, kanunlarda kendilerine tanınan hakları elde edebilmek için hukuki yararları bulunmak şartıyla tespit davası açabilirler. Dava “iş kazası sayılması gerektiğinin tespiti” veya buna bağlı olarak sağlanan “yardımlara hak kazandığının tespiti” istemi şeklinde olacaktır. Sigortalıların sosyal sigorta hakları ile ilgili olarak açtıkları tespit davaları somut bir olaydan doğan hukuki ilişkinin tespiti olduğundan aynı zamanda eda davası niteliğinde olup verilen tespit kararını Kurum uygulamak zorundadır. Mahkemece verilen tespit kararı sonucu Kurum, idari bir işlem ile tespit kararını gerçekleştirmekte ve sosyal sigorta yardımlarını yapmaktadır. Hukuki yarar, 6100 sayılı HMK madde 114/1-h bendine göre dava şartıdır. Davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunması gerekir. Dava sonucunda davacı lehine hukuki bir sonuç elde edilmesi gerekir, aksi halde dava açmada hukuki yarar olmaz....
Somut olayda ... kazası olduğu iddia olunan olayın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği anlaşılmaktadır. Kurumca hak sahibine gelir bağlanabilmesi için öncelikle zararlandırıcı olayın ... kazası niteliğince olup olmadığının tespiti ön sorundur. ... kazasının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanının doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat davasında kurum taraf değildir. Yapılacak ...; davacıya ... kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbarda bulunmak, olayın Kurumca ... kazası olarak kabul edilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ve hak alanını etkileyeceğinden işveren aleyhine “... kazasının tespiti” davası açması için önel vermek, tespit davasını bu dava için bekletici sorun yaparak çıkacak sonuca göre, olayın Kurumca ... kazası olduğunun kabul edilmesi halinde ise davacıya Kuruma müracaat ederek ... kazası sigorta kolundan ölüm geliri bağlanması için önel vermek ve çıkacak sonuca göre bir karar vermektedir....
İŞ MAHKEMESİ TARİHİ : 10/09/2019 NUMARASI : 2018/284 2019/341 DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : Davalı kurum vekili cevap dilekçesinde özetle; Hak düşürücü sürenin geçirildiği savunmasında bulunmuş, 29.07.1988 tarihli işe giriş bildirgesi olduğunu belirterek davacının 1992- 1998 yılları arsında aralıklı çalıştığını, iddianın gerçek dışı olduğu beyanıyla gerekli araştırma ve incelemelerin yapılması sonucunda açılan davanın gerçek dışı olduğunun ortaya çıkacağı savunmasında bulunmuştur. Davalı Çorum Spor Kulübü davaya cevap dilekçesi sunmamış ve savunmada bulunmamıştır. Mahkemece; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir....
Nedeni çok açık olup, bu konuda yetişmiş ihtisas mahkemelerinin yorumu ve ilgili sosyal güvenlik yasalarının doğru yorumlanabilme yetisi öne çıkmaktadır.Bir eylemin haksız fiil olması sosyal güvenlik açısından çok önemli değildir.Ceza hukukunda ücretlerin çifte bordro ile bildirilmesi, prim kaybına sebebiyet verilmesi, hizmetlerin hiç bildirilmemesi farklı kimlikle işe girilmesi esasen ceza hukukunda evrakta sahtecilik ve yalan beyanda bulunma suçlarını oluşturulabileceğine rağmen, sosyal güvenlik hukukunu bu yönüyle etkilemez. Esasen bu hukuki ilişkileri hepsi birer haksız fiildir ve İş Mahkemelerinde davalarının görülmesine engel teşkil etmemektedir. Sosyal devlet anlayışında sosyal güvenlik hakkından vazgeçilemez. Ancak fiili çalışma olgusuna önem verilir. Aynı gerekçe ile yukarda sayılan eylemlerin haksız fiil olması nedeniyle yüksek daire çoğunluk görüşüne göre bu konulu davaların genel mahkemelerde görülmesi gerekecektir....
Somut olayda, ... kazası olduğu iddia olunan olayın Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmediği anlaşılmaktadır. Kurumca hak sahibine gelir bağlanabilmesi ayrıca davanın ... Mahkemelerinde görülebilmesi için öncelikle zararlandırıcı olayın ... kazası niteliğinde olup olmadığının tespiti ön sorundur. ... kazasının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanının doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat davasında kurum taraf değildir. Yapılacak ...; Mahkemelerin görevine ilişkin neticeleri de bulunmakla öncelikle davacıya ... kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbarda bulunması, olayın Kurumca ... kazası olarak kabul edilmemesi halinde Sosyal Güvenlik Kurumuna ve hak alanını etkileyeceğinden işvereni aleyhine “... kazasının tespiti” davası açması için önel vermek, tespit davasının neticesini bu dava için bekletici sorun yaparak, ... kazalarından kaynaklanan tazminat davalarında zamanaşımı süresinin 10 yıl olduğu kabulüne göre işin esasına girip bir karar vermektedir....
DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : GEREĞİ GÖRÜŞÜLDÜ : İDDİANIN ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacının liseyi bitirdikten sonra 30/6/1989 da davalıya ait iş yerinde çalışmaya başladığını, askere gitmesinden önce 22/08/1992 tarihine kadar çalışmanın sürdüğünü, askerlik dönüşü de 04/01/1994- 01/09/2016 döneminde aynı yerde eczacı kalfası olarak çalıştığını, 15 İş mahkemesinde 2017/11 esas sayılı dosyada işçi alacakları için dava açtığında sigorta girişinin 01/02/1999 dan itibaren yapıldığının öğrenildiğini belirterek davacının 30/06/1989- 22/08/1992 ve 04/01/1994- 31/01/1999 dönemi davalı iş yerinde çalıştığının tespitini talep ve dava etmiştir. SAVUNMANIN ÖZETİ: Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacının 01/02/1999 da çalışmanın başladığını, davanın zaman aşımı süresi geçtikten sonra açıldığını belirterek davanın reddini istemiştir....
İŞ MAHKEMESİ TARİHİ : 05/11/2020 NUMARASI : 2015/586E - 2020/226K DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : Yukarıda mahkemesi ile esas ve karar numarası yazılı dosya üzerinden verilen karara karşı istinaf başvurusunda bulunulmakla yapılan inceleme sonunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özet olarak;davacının SSK ve Bağ-Kur hizmetleri olduğunu, 2009 yılından itibaren 4/a kapsamında aylık almaya başladığını, 18.11.2015 tarihli yazı ile davacının 1081644.07 sicil sayılı işyerindeki hizmetlerinin iptal edildiğinin belirtildiğini, davacıdan yasal faiz ile birlikte 82.232,1- TL talep edildiğini, davacının işyerinde çay ve temizlik işyerinde fiilen 5 ay kadar çalıştığını ancak işveren tarafından 60 gün sigortalı gösterildiğini, hizmetin iptali karşısında zarara uğradığını, çalışmalarının fiili olduğunu ileri sürerek davacının 2008/Haziran ve Temmuz ayına ilişkin hizmetinin geçerliliğinin tesbiti ile durdurulmuş olan...
İŞ MAHKEMESİ TARİHİ : 17/09/2020 NUMARASI : 2017/118 ESAS - 2020/313 KARAR DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : Davacı dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin 30/08/1991 tarihinden 31/05/1993 tarihine kadar geçen süre içerisinde davalı yanında sigortalı olarak çalışmasına rağmen sigortasının yatırılmadığını, işe giriş bildirgeleri verilmesine rağmen sigorta primi hiç yatırılmadığını, bu nedenlerle müvekkilinin dinlenecek tanıklar ve toplanacak deliller ile tespit edilecek belirtilen tarihler arasındaki hizmetlerinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir....
İŞ MAHKEMESİ TARİHİ : 06/10/2021 NUMARASI : 2020/395E - 2021/652K DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : Yukarıda mahkemesi ile esas ve karar numarası yazılı dosya üzerinden verilen karara karşı istinaf başvurusunda bulunulmakla yapılan inceleme sonunda; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özet olarak; müvekkilinin eşinin ölümü nedeniyle 01/02/2009 tarihinden itibaren 4/1- A(SSK)'dan dul aylığı almaktayken bu kez babasının ölümü nedeniyle de 2926 sayılı yasa kapsamında Tarım Bağ-kur (4/1- B)'dan 01/08/2011 tarihinden itibaren yetim aylığı bağlandığını, daha sonra 2018/38 sayılı genelgenin gerekçe gösterilerek babasından alınan ölüm aylığının iptal edildiğini ve ödenen aylıkların yersiz ödeme kabul edilerek müvekkilinden iadesinin talep edildiğini, müvekkilinin 18/12/2019 tarihli dilekçe ile talep edilen yersiz ödemeleri iade ettiğini ve iptal işleminin de hukuka aykırı olduğunu belirterek başvuru yaptığını ancak...
İş kazasının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumunun hak alanının doğrudan ilgilendirmekte olup tazminat davasında kurum taraf değildir. Yapılacak iş; SGK Başkanlığından iş kazası ile ilgili bir tahkikat yapılıp yapılmadığını sormak, yapılmamış ise davacıya iş kazasını Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbarda bulunmak, olayın Kurumca iş kazası olarak kabul edilmemesi halinde giderek Sosyal Güvenlik Kurumuna ve hak alanını etkileyeceğinden işveren aleyhine “iş kazasının tespiti” davası açması için önel vermek, tespit davasını bu dava için bekletici sorun yaparak çıkacak sonuca göre, olayın Kurumca iş kazası olduğunun kabul edilmesi halinde ise davacıya Kuruma müracaat ederek sürekli iş göremezlik oranının belirlenmesi giderek iş kazası sigorta kolundan sürekli iş göremezlik geliri bağlanması için önel vermek ve çıkacak sonuca göre bir karar vermektir.Oysa, mahkemece açıklanan doğrultuda inceleme ve araştırma yapılmadığı ortadadır....
