Taraflar arasında imzalanan sözleşmeler / protokollerden kaynaklı olarak davacı tarafın talep edebileceği Cezai şart tutarları, a) Yatırım Çerçeve Sözleşmesi'nin 10.3.5. Bendi uyarınca 500.000 TL cezai şart bedeli, b) İstasyonlu Bayilik Sözleşmesi'nin 24.5. maddesi gereğince 2.963.087,02 TL'a cezai şart bedeli, Taraflar arasında imzalanan sözleşmeler / protokollerden kaynaklı olarak Davacı Tarafın talep edebileceği Ariyet tutarlarının Net defter değerinin (NDD) 218.933,96-TL olmakla birlikte sözleşme gereğince NDD değerinin %20 20 fazlası 262.720,75-TL olacağı, Taraflar arasında imzalanan sözleşmeler/protokollerden kaynaklı olarak Davacı Tarafın talep edebileceği Kar Mahrumiyet tutarlarının, Davacının talebi doğrultusunda sözleşme süresince mahrum kalacağı kar mahrumiyet tutarının 174.111,94 TL olacağı, Davacının bu dava özelinde Davalı taraftan sözleşme gereğince talep edeceği Toplam Cezai Şart, Ariyet ve Kar Mahrumiyetinin...3.899.919,72 TL olacağı hesap edilmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :SULH HUKUK MAHKEMESİ Uyuşmazlık; yap-işlet-devret söleşmesinden kaynaklı yüklenicinin edimlerini (eser) yerine getirmemesi nedeniyle cezai şart ve sözleşmenin feshi istemine ilişkindir. Davanın bu niteliğine göre, inceleme görevi Yargıtay 15. Hukuk Dairesinindir. Bu itibarla dosyanın gerekli inceleme yapılmak üzere Yüksek 15. Hukuk Dairesine gönderilmesine 08.03.2017 gününde oybirliği ile karar verildi....
Cezai şart, borçlunun alacaklıya karşı mevcut bir borcu hiç veya gereği gibi ifa etmemesi halinde ödemeyi vaad ettiği, hukuki işlem ile belirlenmiş ekonomik değeri olan bir edimdir. Cezai şartın amacı, borçluyu borca uygun davranmaya sevketmektir. Cezai şart, asıl alacağı kuvvetlendirme amacı güder. Bu bakımdan cezai şart, kuvvetlendirilecek asıl borcun mevcut olmasını gerektirir. Asıl borç yoksa cezai şart da söz konusu olamaz. Bu niteliği itibariyle cezai şart asıl borca bağlı fer'i bir borçtur. Asıl borç, mevcut ve geçerli ise, cezai şart da borç doğurur. Asıl borç sona ermiş ya da geçersiz doğmuşsa, cezai şart bağımsız bir borç oluşturamaz. Cezai şart, asıl borcun bağlı olduğu şekle tabidir. Asıl borç bir geçerlilik şekline bağlanmışsa, cezai şartın borç doğurabilmesi aynı şekilde kararlaştırılmış bulunmasına bağlıdır....
Mahkemece yapılan yargılama neticesinde, iş sahibi tarafından verilen yazı cevabı ve delil tespit dosyasına göre, eksik bırakılan işler tespit edilmek suretiyle aldırılan bilirkişi raporu ile eksik işler bedelinin 86.884,60 TL olduğu, fiyatların piyasa rayiçlerine uygun olduğunun belirlendiği, eksik işler giderim bedeli talebi bakımından 86.884,60 TL’ye hükmedilmesi gerektiği, imalât bedelini alamayan davalının sözleşme gereğince verilen çekleri tahsile koymasında hukuka aykırı bir yön bulunmadığı, takip nedeniyle tahsil edilen faiz, masraf, harç vs. eklentilerin haksız tahsilat olarak kabul edilemeyeceği, talep edilen 261.000,00 TL yönünden talebin reddi gerektiği, kararlaştırılan cezai şartın ifaya ekli cezai şart niteliğinde olması sebebiyle, eksik işler yüzünden ifayı talep etmeyen davacının cezai şart talep edemeyeceği, ayrıca sözleşmenin 6. maddesi gereğince gecikme nedeniyle süresi içinde usulüne uygun yazılı uyarı gönderilmediği ve cezai şart alacağı talep edilmediği anlaşıldığından...
yönünden tahsil gerçekleşmiş olmakla talebin konusuz kaldığı, teminat mektup bedelinden bakiye kısım yönünden taleple bağlı kalınarak 46.354,29 TL yönünden ise asıl dosyada davalı-birleşen dosyada davacının alacağının oluştuğu gerekçesiyle, asıl dava yönünden 96.778,30 TL eksik ve ayıplı iş bedeli ile 30.117,41 TL olarak belirlenen cezai şart alacağından takdiren 1/2 oranında indirime gidilmek suretiyle tespit edilen 15.058,52 TL cezai şart alacağı olmak üzere toplam 111.836,82 TL olarak davacı alacağı belirlenmiş ise de, yargılama sırasında 173.250,00 TL bedelli teminat mektubunun nakde tahvili suretiyle tahsilat yapıldığından konusuz kalan dava hakkında karar tesisine yer olmadığına, birleşen dava yönünden davanın kabulü ile, 46.354,29 TL'nin 14.07.2009 teminat mektubunun nakde tahvil tarihinden itibaren değişen oranlarda avans faizi ile birlikte asıl dosyada davacı- birleşen dosyada davalıdan tahsili ile asıl dosyada davalı- birleşen dosyada davacıya ödenmesine karar verilmiştir....
(Yargıtay 15 HD 01.11.2007 gün 2006/3234 E, 2007/6830 K.sayılı ilamı) Bu durumda mahkemece davalı karşı davacının cezai şart isteme hakkı düşmediği ve teslimdeki gecikmeden dolayı cezai şart istemekte haklı olduğundan sözleşme dışı işler dahil toplam 46 gün olan iş süresine göre teslimi gereken tarih saptanıp bu tarihten itibaren kısmi teslimle borcun tamamen ifa edilmediği de gözetilerek sözleşme konusu işin bütün olarak tamamlanıp teslim edildiği tarihe kadar hesaplanacak cezai şart alacağının talep ve ıslah da gözetilerek hüküm altına alınması gerekirken, sözleşmenin bu hükmü gözden kaçırılarak yanlış değerlendirme ile karşı davadaki cezai şart alacağı isteminin reddi doğru olmamış, kararın bozulması uygun görülmüştür....
Kural olarak kira kaybı alacağı cezayı aşan zarar niteliğinde olup talep edilebilecek miktar, belirlenen kira kaybından cezai şart nedeniyle belirlenen miktarın düşülmesiyle bulunacak kalan bedeldir. Bu nedenle mahkemece kira kaybından cezai şart alacağı düşülmeden tamamına hükmedilmesi doğru olmamış, bu nedenle kararın bozulması gerekmiştir....
Dosyada bulunan ve tarafların imzalarını taşıyan 10/02/2020 tarihli protokolde, sözleşme bedeli ve ödemeler hususunun uyuşmazlık konusu olmadığı belirlenmiş, cezai şartın sözleşme kapsamında ödenip ödenmeyeceği protokol kapsamı dışı kabul edilmiş olup, uyuşmazlığın çözümü için “cezai şart (ceza koşulu)” kavramı üzerinde durularak sözleşmedeki cezai şart hükmünün değerlendirilmesi gerekmektedir. 6098 sayılı TBK'nın 179-182. Maddelerinde düzenlenen ceza koşulu; borçlunun, asıl borcunu ilerde, hiç veya gereği gibi ifa etmediği takdirde alacaklıya karşı ifa etmeyi önceden taahhüt ettiği edime denir. Bu nedenle cezai şart, asıl borca bağlı olarak ve ancak bu borcun ihlâli ile doğabilecek olan fer'î bir edimdir. Borçlu cezai şart ödemeyi taahhüt etmişse, artık alacaklı herhangi bir zarara uğradığını iddia etmek veya zararının şümulünü ispat etmek zorunda kalmadan, tazminat elde etme imkânını bulacaktır....
Eksik alımdan kaynaklı cezai şart alacağı miktarının, sözleşmelerin 5 yıllık olarak yapılması, alım garantisinin 5 yıllık sürecin tamamına yönelik olması nedeni ile 06/06/2022 tarihli bilirkişi raporunda uygulamada 1 yıllık alım garantisi yapıldığı gerekçesi ile yapılan hesabın kabul edilmesinin mümkün olmadığı, 5 yıllık süre göz önüne alınarak ve 5 yıllık süredeki alım garantisi göz önüne alınarak cezai şart miktarının hesaplanması gerektiği, bu çerçevede 01/02/2022 tarihli bilirkişi kurulu ek raporunda eksik alımdan kaynaklanan cezai şart alacağının dava dışı İpragaz şirketinden yapılan alımların kabul edilmemesi halinde 152.651 USD olacağının rapor edildiği, dava dışı İpragaz'dan yapılan alımların tespitinin yapılamaması nedeni ile hesaplamaya dahil edilmemesinin ve cezai şart alacağının 152.651 USD olarak belirlenmesinin yerinde olduğu ve söz konusu rapor doğrultusunda davacının eksik alımdan kaynaklı cezai şart talebinin kabulünün gerektiği anlaşılmıştır....
Yargıtay'ın yerleşik içtihatları gereğince; ifaya ekli cezai şartla ilgili ihtirazî kayıt, saklı tutma irade ve beyanının kabul tutanağında ya da kabulden itibaren makul bir süre içinde yapılması zorunlu olmadığı, kabulden önce yükleniciye gönderilecek bir ihtarname, iş bedelinin ceza alacağı kesilerek ödenmiş olması gibi, bu alacağı isteme hakkının saklı tutulduğu anlamına gelecek fiil ile gerçekleştirilip kanıtlanabileceği gibi; yükleniciye işin bitirilmesi için ek süre verilmiş olması halinde de, cezai şartın talep edilebileceği kabul edilmektedir (Yargıtay 15. HD. .... sayılı ilamları ve benzer içtihatları). Somut olayda; davacı iş sahibi tarafından, davalı yükleniciye teslimden önce gönderilen 21/03/2018 tarihli ihtarnamede, sözleşmenin 13.maddesi gereğince gecikme cezası kararlaştırıldığı ve sözleşmeden kaynaklı tüm yasal haklarını kullanacağını ihtar ettiği, böylece; davacı iş sahibinin cezai şart talebini saklı tuttuğu anlaşılmaktadır....
