Mahkemece yapılacak iş konusunda uzman kişilerden oluşacak bir bilirkişi kuruluna dosya tevdi edilerek tarafların ticari kayıtları incelenip değerlendirilerek TTK'nın 122.maddesinde acentanın denkleştirme tazminatı (portföy tazminatı) koşullarının somut olayda oluşup oluşmadığı hususunun hakkaniyete de riayet edilerek değerlendirilmesinden sonra portföy tazminatı talep koşullarının oluşması halinde TTK madde 122/2'deki yöntemle davacının davalıya yaptığı ticaret kapsamında son 5 yılda elde ettiği karın ortalaması dikkate alınarak davalıdan talep edebileceği tazminat tutarını hesaplatmaktan ibarettir." gereğine işaret edilerek bozulmuştur. C....
Dava dilekçesi, cevap dilekçesi, dosyaya sunulu evraklar, aşamalarda aldırılan bilirkişi raporları ve tüm dosya kapsamı ile birlikte yapılan değerlendirmede; Davacı ile davalı arasında ----- tarihli acente sözleşmesi imzalandığı, davacı tarafça sözleşmenin haklı bir sebep olmadan feshedilmesi iddiasıyla, maddi tazminat portföy tazminatı prim ve komisyon alacağı ile manevi tazminat talebi ile davalı aleyhine mahkememizde tazminat davası açıldığı, davacının --- tarihli dilekçe ile, manevi tazminat talebinden feragat ettiği, daha sonra--- olarak talep ettiği prim ve komisyon alacağından----- duruşmada feragat ettiği, yargılamaya portföy tazminatı ve maddi tazminat talepleri yönünden devam edildiği, davacının davalı tarafından yapılan feshin haksız olması sebebiyle denkleştirme tazminatı ve portföy (komisyon) tazminatı talep ettiği, davalının cevap dilekçesinde, davacının çoklu acente şeklinde çalıştığı, aracılık ettiği sözleşmeler bakımından riziko seçiminde özensiz davrandığı, davacı acentenin...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Dava, alt bayilik sözleşmesine dayalı maddi tazminat ve denkleştirme tazminatı istemlerine ilişkindir....
Dava, sigorta acentelik sözleşmesinin haksız feshine dayalı denkleştirme (portföy) tazminatı istemine ilişkindir. 102/son da saklı tutulan düzenlemeler arasında sigorta acenteleri ile ilgili olarak 6102 sayılı Sigortacılık Kanunu yer alırözel kanun-genel kanun ilişkisi dikkate alındığında, acenteye ilişkin hükümler sigorta acenteleri hakkında öncelikle uygulanacaktır. 23/son hükmü, "Türk Ticaret Kanunu'nun acentelere ilişkin hükümleri sigorta acenteleri hakkında da uygulanır" şeklindedir (ayni yönde TTK m. 120/3). Kısaca, sigorta acenteleri bakımından öncelikle uygulanacak kanun Sigortacılık Kanunu'dur. Bu durum karşısında, genel olarak Türk Ticaret Kanunu m. 122 uyarınca acentenin denkleştirme tazminatı talep edilebilmesi için aranan koşullar; sözleşmenin sona ermesi, yeni müşteriler sayesinde, sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da "önemli menfaatler" elde edilmesi, acentenin ücret kaybına uğraması, denkleştirme ödenmesinin hakkaniyete uygun olmasıdır....
gerek doktrin görüşleri gerekse yasal düzenlemelerden hareketle denkleştirme talebi-Portföy tazminatı ve şartları özetle: “Portföy tazminatı temelde; Acente Sözleşme süresi içerisinde emeğini ortaya koyarak müvekkile fiilen ekonomik değeri onun lehine artan bir müşteri çevresi sağlamışsa, bir başka ifadeyle acentelik sözleşmesi bittikten sonra dahi müvekkil acentenin sağladığı müşterilerden acente portföyüne göre önemli sayılabilecek bir kazanç elde ediyorsa acenteye emeğinin karşılığı olmak üzere ve hakkaniyet gereği bir tazminat ödemesi yapılmalıdır.”...
Dava dilekçesi ve ekleri incelendiğinde, davacı yanın davalıya arabuluculuğa başvurmadan doğrudan dava açtığı, dava konusu distribütörlük sözleşmesine dayalı denkleştirme tazminatı, kar kaybı tazminatı ile maddi ve manevi zarara dayalı tazminat talepleri bakımından zorunlu arabuluculuğun söz konusu olduğu anlaşılmıştır. Bu husus dava şartı olup, dava şartları mahkemece yargılamanın her aşamasında re'sen dikkate alınırlar. Yukarıda izah edilen gerekçe ile davanın dava şartı yokluğu nedeni ile usulden reddine karar vermek gerekmiştir....
KARŞI OY Dava, davacı acentenin denkleştirme (portföy) tazminatı ve ek komisyon alacağının tahsili istemlerine ilişkindir. Mahkemece ....1.2015 tarihli bilirkişi raporu benimsenmek suretiyle, davalı ... şirketinin taraflar arasındaki sözleşmeyi feshinin haklı nedenlere dayanmadığı, bu nedenle 5.369,82 TL denkleştirme tazminatı ile 11.931,43 TL ek komisyon alacağının davalıdan tahsili gerektiği yolundaki kararına yönelik davalının temyiz başvurusu reddedilerek karar onanmış, davalı vekilince bu kez karar düzeltmesi isteminde bulunulmuştur. Yerel mahkemenin feshin haklı nedenlere dayanmadığı, bu nedenle de denkleştirme tazminatı ödenmesi gerektiği yolundaki gerekçesi ve bu yolda tesis ettiği hüküm usul ve yasaya uygun olup bu talepler bakımından kararın onanmış olmasında da bir isabetsizlik görmüyorum. Ancak, davalı acentenin ek komisyon isteminin haklı nedenlere dayalı olmadığı kanısındayım....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI: İstinaf incelemesine konu kararı veren ilk derece Mahkemesince eldeki dava hakkında yapılan yargılama sonunda, "Davacı şirket denkleştirme tazminatını almaya hak kazanmış olup 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 122/II'ye göre denkleştirme tazminatının hesabının yapılması için 6100 sayılı HMK m. 266'ya göre davacı şirket defterleri üzerinde bilirkişi incelemesi yapılmasına karar verilmiştir. Denkleştirme tazminatı hesabı 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 122/II'de yer alan "Tazminat, acentenin son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı yıllık komisyon veya diğer ödemelerin ortalamasını aşamaz." hükmüne göre yapılacaktır. Hazırlanan 14.07.2016 tarihli bilirkişi raporunda davacının son beş yıllık dönemde toplam kârının 1.265.423,00 TL olduğu yıllık ortalama net kârının ise 253.084,60 TL olduğu tespit edilmiştir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu m. 122/II'ye göre davacı şirketin almaya hak kazandığı denkleştirme tazminatı tutarı 253.084,60 TL'dir....
tazminatı alacağını 60.965,78 TL'yı çıkarmıştır.Davacı vekili 1 12/07/2018 tarihinde sunduğu talep arttırım ve ıslah dilekçesi ile denkleştirme tazminatı alacağını 75.038,54 TL'ye ıslah etmiş, 3 aylık ekran kapama nedeniyle iş kaybı tazminatı alacağını 18.759,63 TL'ye çıkarmıştır....
TTK 122/4. fıkrası "Denkleştirme isteminden önceden vazgeçilemez. Denkleştirme istem hakkının sözleşme ilişkisinin sona ermesinden itibaren bir yıl içinde ileri sürülmesi gerekir." şeklindedir. TBK 147/b.5 gereğince acentelik sözleşmesinden kaynaklanan alacaklar 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. TTK 122/4-c.2 hükmü gereğince talebin 1 yıl içinde ileri sürülmesi kaydıyla 5 yıl içinde denkleştirme tazminatı istenebilecektir. (Arslan Kaya, Acentelik, 2. Bası, Beta Yayınevi, İstanbul, 2016, s.273.) Somut olayda, sözleşme 25.07.2019 tarihi itibari ile sona ermiştir. Davacı acente tarafından 1 yıllık süre geçtikten sonra 08.09.2021 tarihinde davalı sigorta şirketine denkleştirme tazmini talepli ihtarname çekilmiştir. Arabuluculuk başlangıç tarihi olan 24.07.2021 tarihi itibariyle de 1 yıllık süre geçmiştir. Bu nedenlerle davanın hakdüşürücü süre içerisinde açılmaması nedeniyle süre yönünden reddine karar verilmiştir....
