Davalı, sözleşmenin 5.2 maddesinde cezai şartın kararlaştırıldığını belirterek, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kısmen kabulü ile 22.218.00 TL’nin davalıdan tahsiline karar verilmiş; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir. Davacı, taraflar arasındaki 19.07.2008 tarihli taksitli taşınmaz satış sözleşmesinin feshi ile ödediği 39.450,00 TL ile senetlerin iptalini istemiştir. Davalı, feshin haklı nedene dayanmadığını ve sözleşmenin 5.2 maddesinde kararlaştırılan % 10 cezai şartın davacıdan tahsil edilmesi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece de bu talebin aynen kabulüne karar verilmiştir. Oysa ki BK. 161/son maddesi hükmüne göre hakim resen cezai şartın fahiş olup olmadığını inceleyip fahiş gördüğü cezaları tenkis ile mükelleftir. Cezai şartın fahiş olup olmadığı üzerinde durulmamış ve kararda tartışılmamıştır....
İlk Derece Mahkemesince, davacıların tapu iptali tescil istemli taleplerinin tazminata çevrildiği anlaşıldığından, davacıların davasının tazminat yönünden kısmen kabulüne 40.944,87 TL tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine, davacıların cezai şartın tahsili istemli taleplerinin; asıl protokolün geçersiz olduğu, bu nedenle ferilerinde geçersiz sayılacağı anlaşıldığından; cezai şart bedeli talebinin reddine karar verilmiş; karara karşı, taraflar vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur. ... Bölge Adliye Mahkemesi 4....
, ne var ki, davalının özvarlığı olan ve aynı zamanda aktif varlıklarının borç toplamından daha fazla olan 110.131,52 TL'nin tamamı ödense dahi sözleşmede öngörülen veya talep edilen cezai şartı karşılamayacağı, bu miktar paranın şirketten çekilmesi halinde şirketin zora gireceği, dolayısıyla kararlaştırılan cezai şartın davalı tacirin ekonomik yıkımına neden olabileceği, makûl cezai şartın miktarının 30.913,56 TL net işletme sermayesi ile sınırlı olması gerektiği, bu tutardan fazlaya ilişkin cezai şartın belirtilen sebepler nedeni ile ödenmesinin istenemeyeceği, ıslah dilekçesinde faiz talep edilmediği gerekçesiyle, dava dilekçesinde belirtilen taleple ilgili olarak, talebin kabulüne, 20.000,00 TL cezai şartın temerrüt tarihi 07.02.2012'den itibaren yürütülecek ticari temerrüd faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacı verilmesine, ıslah dilekçesinde belirtilen taleple ilgili olarak, talebin kısmen kabulüne, 10.913,56 TL cezai şartın davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya...
Davalı vekili, müvekkilini sadece hisse devri ve şirketin bildiği mevcut borçlarını üstlenmek amacıyla böyle bir anlaşma imzaladığını, protokole cezai şart konulduğundan haberinin olmadığını, müvekkiline karşı hile ile yapılmış bir işlem olduğunu, bu kadar fahiş bir rakamın konulmasının iyiniyet kurallarına da aykırı olup, cezai şartın geçerli olmadığını, şirketin aynı yerde faaliyet gösterdiğini, müvekkilinin şirketin borçlarını ödediğini ve ödemeye de devam ettiğini, cezai şartın müvekkilinin borçlarını ödemeden kaçınması halinde geçerli olacak şeklinde yorumlanması, böyle bir durumda davacının zarar görmesi ihtimaline binaen konulduğu şeklinde düşünülmesi ve ayrıca, davacı tarafından ihtarname gönderilmesi, makul bir sürenin verilmesi ve sonrasında cezai şartın talep edilmesi gerektiğini savunarak, davanın reddini istemiştir....
Mahkemece davanın kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosya kapsamına, toplanan delillere, delillerin mahkemece takdir edilerek karar verilmiş olmasına ve takdirde bir isabetsizlik olmadığına göre davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde değildir. 2-Davalı vekilinin cezai şartın tenkisine ilişkin temyiz itirazlarına gelince: Cezai şart, geçerli bir borcun yerine getirilmemesi veya eksik yerine getirilmesi ya da belli bir yerde, belli bir zamanda yerine getirilmemesi durumunda, borçlunun ödemesi gereken bir edimdir. Cezai şartın ceza ve tazminat fonksiyonu olup, Borçlar Kanununda bu iki fonksiyon kaynaştırılarak bileşik sistem kabul edilmiştir. Bu sistemin sonucu olarak aşırı görülen cezai şartın indirilmesinde tazmin ve ceza dengeli olarak korunmalıdır....
Başka bir anlatımla işçi aleyhine olarak belirlenen cezai şartın, koşulları ve ceza miktarı bakımından işverenin sorumluluğunu aşması düşünülemez. İki taraflı cezai şartta işçi aleyhine bir eşitsizlik durumunda, cezai şart hükmü tümden geçersiz olmamakla birlikte, işçinin yükümlülüğü işverenin sorumlu olduğu miktarı ve halleri aşamaz. İşçiye verilen eğitim karşılığı belli bir süre çalışması koşuluna bağlı olarak kararlaştırılan cezai şart tek taraflı olarak değerlendirilemez. İşçiye verilen eğitim bedeli kadar cezai şartın karşılığı bulunmakla eğitim karşılığı cezai şart hükmü belirtilen ölçüler içinde geçerlidir. Gerek belirli gerekse belirsiz iş sözleşmelerinde, cezai şart içeren hükümler, karşılıklılık prensibinin bulunması halinde kural olarak geçerlidir. Ancak, sözleşmenin süresinden önce feshi koşuluna bağlı cezai şartın geçerli olabilmesi için, taraflar arasındaki iş sözleşmesinin belirli süreli olması zorunludur....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :İŞ MAHKEMESİ DAVA : Davacı vekili, davacı işçinin cezai şart tazminatı ve eğitim gideri alacağı olarak davalıya borçlu olmadığının tespitine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkemece, cezai şartın tek taraflı olarak işçi aleyhine düzenlendiği, bu nedenle davacının cezai şart tazminatı olarak borcu olmadığının, eğitim gideri olarak borcu bulunduğunun tespitine dair verilen kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 11.10.2012 gün ve 2010/22073 Esas, 2012/34066 Karar sayılı kararı ile “sunulan delillerden 31.10.2008 tarih ve 11540 sayılı taahhütnamede cezai şartın iki taraflı kararlaştırıldığı, bir değerlendirmeye tabi tutularak karar verilmesi gerektiği” gerekçesi ile bozulmasına karar verilmiştir....
taraf vekilleri tarafından temyiz edilmiştir. 1- Dosyadaki yazılara kararın dayandığı delillerle gerektirici sebeplere, delillerin taktirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre davacı ve davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazlarının reddine, 2-Mahkemece, cezai şart alacağının davalının iktisaden mahvına sebebiyet vermesi halinde cezai şartın tenkisinin mümkün bulunduğuna, davalı tarafından ticari defterlerinin bilanço içerikleri esas alınarak 60.000 USD cezai şartın davalının iktisaden mahvına sebebiyet vereceği belirtilerek takdiren cezai şart miktarında ¾ oranında indirim yapılmıştır....
Başka bir anlatımla işçi aleyhine olarak belirlenen cezai şartın, koşulları ve ceza miktarı bakımından işverenin sorumluluğunu aşması düşünülemez. İki taraflı cezai şartta işçi aleyhine bir eşitsizlik durumunda, cezai şart hükmü tümden geçersiz olmamakla birlikte, işçinin yükümlülüğü işverenin sorumlu olduğu miktarı ve halleri aşamaz. İşçiye verilen eğitim karşılığı belli bir süre çalışması koşuluna bağlı olarak kararlaştırılan cezai şart tek taraflı olarak değerlendirilemez. İşçiye verilen eğitim bedeli kadar cezai şartın karşılığı bulunmakla eğitim karşılığı cezai şart hükmü belirtilen ölçüler içinde geçerlidir. Gerek belirli gerekse belirsiz iş sözleşmelerinde, cezai şart içeren hükümler, karşılıklılık prensibinin bulunması halinde kural olarak geçerlidir. Ancak, sözleşmenin süresinden önce feshi koşuluna bağlı cezai şartın geçerli olabilmesi için, taraflar arasındaki iş sözleşmesinin belirli süreli olması zorunludur....
İş hukukunda “İşçi Yararına Yorum İlkesi”nin bir sonucu olarak sadece işçi aleyhine yükümlülük öngören cezai şart hükümleri geçersiz sayılmış ve bu yönde yerleşmiş içtihatlar öğretide de benimsenmiştir. Cezai şartın işçi ve işveren hakkında ve iki taraflı olarak düzenlenmesi gereği, işçi aleyhine kararlaştırılan cezai şartın işveren aleyhine kararlaştırılandan daha fazla olmaması sonucunu da ortaya koymaktadır. Başka bir anlatımla işçi aleyhine olarak belirlenen cezai şartın, koşulları ve ceza miktarı bakımından işverenin sorumluluğunu aşması düşünülemez. İki taraflı cezai şartta işçi aleyhine bir eşitsizlik durumunda, cezai şart hükmü tümden geçersiz olmamakla birlikte, işçinin yükümlülüğü işverenin sorumlu olduğu miktarı ve halleri aşamaz. İşçiye verilen eğitim karşılığı belli bir süre çalışması koşuluna bağlı olarak kararlaştırılan cezai şart tek taraflı olarak değerlendirilemez....
