Yasa koyucu boşanma durumunda; boşanmanın hukuksal sonucu olarak, kadının evlenmeden önceki soyadını yeniden alacağını öngörmüştür (TMK.md.173/1). Bu kural kamu düzeni gereğince konulmuş bir emredici hukuk kuralıdır. Bu kuralın tek istisnası hakimin boşanan kadına boşandığı eşin, soyadını taşımaya izin vermesidir (TMK.md.173/2). Yasanın bir emredici hukuk kuralıyla yasakladığı sonucu bir başka yasal olanakla sağlanmak istenmesi “yasaya karşı hile” olup; hukuk düzenince korunamaz. Bu durumda davacı kadının boşandığı eşini (ölmüşse mirasçılarını) hasım göstererek ve kullanmakta menfaatini kanıtlamak suretiyle, Aile hakiminden boşandığı eşinin soyadını taşımaya izin verilmesi davası (TMK.md.173/2) açma yerine; bu sonucu nüfus idaresini hasım göstererek açtığı nüfus kayıt düzeltim davasıyla elde etmeye çalışması açıklandığı gibi, yasaya karşı hile niteliğinde olup; korunamaz....

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 24.03.2009 gününde verilen dilekçe ile tapu kaydında murisin soyadının düzeltilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 28.07.2009 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: _K A R A R_ Davacı, miras bırakanı “... kızı ...’e” ait 177 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında miras bırakanın soyadının yanlış yazıldığını ileri sürerek düzeltilmesini istemiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, tapulamanın yapıldığı tarihte davacı miras bırakanı ...’nin evlilik soyadının ““ olduğu ve tespitin doğru olarak yapıldığı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir....

"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Kadının Sadece Bekarlık Soyadını Kullanması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Davacı, sadece evlenmeden önceki soyadını kullanmak istediğini ileri sürerek, "....." olan soyadının bekarlık soyadı olan "....." olarak tashihini istemiştir. Dava, davacı adına vekili Avukat ... tarafından açılmış ve takip edilmiş, hüküm, aynı avukat tarafından temyiz edilmiştir. Ad ve soyad değişikliği, şahsa bağlı hakkın kullanması niteliğinde olup, vekaletnamede vekile bu hususta açık yetki verilmiş olmasını gerektirir (HMK.m.74). Dosyadaki vekaletname, genel dava vekaletnamesi olup, kişiye sıkı sıkıya bağlı hakların kullanımına ilişkin özel yetkiyi taşımamaktadır....

Taraflar arasındaki kadının boşandığı kocasının soyadını kullanmasına dair verilen iznin kaldırılması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir. Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir. Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle;kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: I....

Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin, kişinin soyadını özel hayat kapsamında değerlendirerek evli kadının kocasının soyadını kullanma zorunluluğunu özel hayata müdâhale olarak kabul ettiği birçok kararında, soyadı kullanımı ile ilgili başvurular, sözleşme'nin 8. maddesinde yer alan "özel hayatın ve aile hayatının korunması" ilkesi kapsamında incelenmiş ve kadının evlendikten sonra yalnızca evlilik öncesi soyadını kullanmasına ulusal mercilerce izin verilmemesinin, sözleşmenin özel hayatın gizililiğini öngören 8. maddesiyle bağlantılı olarak, ayrımcılığı yasaklayan 14. maddesine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır. Anayasanın 90. maddesinin beşinci fıkrası uyarınca, sözleşmeler hukuk sistemimizin bir parçası olup, kanunlar gibi uygulanma özelliğine sahiptir. Yine aynı fıkraya göre, uygulamada bir kanun hükmü ile temel hak ve özgürlüklere ilişkin olan sözleşme hükümleri arasında bir uyuşmazlığın bulunması halinde, sözleşme hükümlerinin esas alınması zorunludur....

Aile Mahkemesinin 2019/537 Esas 2021/1155 Karar sayılı kararı ile boşandıklarını, müvekkilinin bekarlık soyadına geri döneceğini düşünse de davalının kararı istinaf ettiğini, müvekkilinin yalnızca 9 ay evli kaldığı ve can güvenliğini tehdit eden eylem ve davranışlarda bulunan davalının soyadını kullanmak istemediğini, davalının kendisine yaşattığı kötü günleri hatırladığını belirterek müvekkilinin davalı eşe ait "Turgay" soyadının kaldırılarak bekarlık soyadı olan" Sayan "soyadını kullanmasına izin verilmesini talep etmiştir. Davalıya dava dilekçesi usulüne uygun olarak tebliğ edilmiş, davalı davaya cevap vermemiştir. T4 temsilcisi duruşmadaki beyanlarında; TMK.nun 187. maddesi ve Nüfus Hizmetleri Kanununa göre evlenen kadının kocasının soyadını aldığını veya kızlık soyadı ile beraber kocasının soyadını kullanabileceğini, davacının sadece kızlık soyadını kullanmasına ilişkin davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir....

Mahkemece; "Yapılan yargılama sonucunda ve tüm dosya kapsamı incelendiğinde; eldeki dava evli kadının yalnızca kızlık soyadını kullanmak talebine ilişkin olup, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 30.9.2015 Tarih, 2014/2- 889 Es., 2015/2011 Kr. sayılı ilamında da belirtildiği üzere; AİHS'nin 8. maddesi özel hayata ve aile hayatına saygıyı ifade ederken, 14. maddesi cinsiyete dayalı ayrımcılığı yasaklamaktadır. AİHM'in, kişinin soyadını özel hayat kapsamında değerlendirerek evli kadının kocasının soyadını kullanma zorunluluğunu özel hayata müdahale olarak kabul ettiği birçok kararında, soyadı kullanımı ile ilgili başvurular, Sözleşme'nin 8. maddesinde yer alan "özel hayatın ve aile hayatının korunması" ilkesi kapsamında incelenmiş ve kadının evlendikten sonra yalnızca evlilik öncesi soyadını kullanmasına ulusal mercilerce izin verilmemesinin, Sözleşmenin özel hayatın gizliliğini öngören 8. maddesiyle bağlantılı olarak, ayrımcılığı yasaklayan 14. maddesine aykırı olduğu sonucuna varılmıştır....

Aile Mahkemesinde boşanan tarafların müşterek çocuğun velayetinin anneye verildiğini, müşterek çocuğun, müvekkili ve ailesi tarafından bakıldığını, tüm bakım ve masraflarının müvekkili tarafından karşılandığını, bunca zaman babasın tarafından destek görmediğini, bu nedenlerden dolayı soyadının " ÖZKAN " olarak değiştirilmesini talep ve dava etmiştir. CEVAP:Davalı erkek cevap dilekçesinde özetle; davayı kabul etmediğini bildirmiştir. DELİLLER: Taraflara ait nüfus kayıt örneği, tanık beyanları, yaptırılan zabıta araştırmaları, bilirkişi raporları ile dava dosyası. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ; "çocuğun mevcut soyadının gülünç veya başkaca bir şekilde çocuğun yaşamında zorluk yaşatacak şekilde olmadığı da görülmüştür....

Müdürlüğü aralarındaki soyadının düzeltilmesi davasına dair Tekirdağ 2.Asliye Hukuk Mahkemesinden verilen 31.05.2013 günlü ve 2013/67-2013/175 sayılı hükmün onanması hakkında Dairece verilen 21.10.2013 günlü ve 2013/15353-2013/13699 sayılı ilama karşı davacı vekili tarafından karar düzeltme isteminde bulunulmuştur....

Y A R G I T A Y K A R A R I Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Davacılar Durdu ve Meryem dava dilekçesinde, nüfus kaydındaki "..." olan soyadlarının "Kayak" olarak değiştirilmesini istemişler; mahkemece davanın kabulü ile davacıların soyadının düzeltilmesine karar verilmiş, verilen karar davalı ... Müdürlüğünce sadece davacı ... yönünden temyiz edilmiştir. Dosyada toplanan bilgi ve belgelere, özellikle aile nüfus kayıt tablosu içeriğine göre davacı ..., Ali ile evli olup kocası Ali'nin nüfus kaydındaki soyadı "..."dır. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununun 187. maddesi hükmü uyarınca kadın, evlenmekle kocasının soyadını alır; ancak evlendirme memuruna veya daha sonra nüfus idaresine yapacağı yazılı başvuruyla kocasının soyadı önünde önceki soyadını da kullanabilir. Somut olayda davacılardan Durdu, Ali ... ile evli olup, evlenmekle kocası Ali ...'ın soyadını almıştır....