İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: İlk Derece Mahkemesi tarafından yapılan yargılama sonunda; "...Dava;bağışlama vaadi sözleşmesinden kaynaklanan aynen iade olmadığı takdirde alacak istemine ilişkindir. Yapılan yargılama sonunda, mahkememizin 09.12.2020 tarih, 2018/345 Esas, 2020/279 Karar sayılı kararıyla; "Davanın alacak davası yönünden kabulüne, asıl talep yönünden, mehir ve ziynet eşyalarının mevcut olmaması ve terditli talep yönünden karar verilmiş olması nedeniyle, karar verilmesine yer olmadığına" karar verildiği anlaşılmıştır. Kararla ilgili yapılan istinaf talepleri doğrultusunda, Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 17.03.2021 tarih, 2021/290 Esas, 2021/415 Karar sayılı ilamı; HMK'nın 353/1- a-6.maddesi uyarınca kararın kaldırılarak dosyanın mahkememize gönderildiği anlaşılmıştır....
(Örnek: Yargıtay İkinci Hukuk Dairesi'nin 25.10.1965 günlü, 4557/5028 sayılı kararı) Mehri müeccel, ileriye yönelik bir bağışlama vaadidir. Koca dışında üçüncü bir kişinin de bağışlama vaadi geçerlidir. Ancak, bu durum, Borçlar Kanununun 110.maddesinde yazılı üçüncü kişi yararına borç altına girme olmayıp, Borçlar Kanununun 238.maddesinde düzenlenmiş bağışlama vaadidir. Bağışlama vaadinin geçerliliği, yazılı olma koşuluna bağlıdır. Esasen taşınmazın sicil kaydı (mülkiyeti) da davalıya intikal ettirilmiştir. (B.K. M. 238/1). (4.HD. 18.2.1985- 1984/9153 E, 1985/1223 K. YKD. 1985 Sayı Sh. 802). Bu durumda değinilen ilkeler çerçevesinde iddia ve buna ilişkin olgular birlikte değerlendirildiğinde anılan olguya değer verileceği kuşkusuzdur (BK. 238/Son)." demek sureti ile mehrin hukuki niteliğini açıklamıştır. Davaya konu alacak istemi de, bağış vaadi kapsamındaki mehir alacağıdır....
Yargıtay 3.Hukuk Dairesinin 2019/482 Esas 2019/3079 Karar, 8.Hukuk Dairesinin 2014/22932 Esas 2016/4548 Karar sayılı ilamlarında da belirtildiği üzere; Mehri müeccel, ileriye (evliliğin boşanma ya da ölümle son bulunması haline kadar) yönelik bir bağışlama vaadidir. Bağışlama vaadinin geçerliliği, yazılı olma koşuluna bağlıdır. (B.K. m. 238/1). (4.HD. 18.2.1985- 1984/9153 E, 1985/1223 K. YKD. 1985 Sayı Sh. 802). Davacının talebi, mehir olarak ödenmiş olan (mehri muaccel) bir alacak değil, herhangi bir ayrılık halinde ödeneceği taahhüt edilen bağışlama vaadi şeklinde (mehri muaccel) niteliğinde, mehir senedinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir. Taraflar arasında sözleşme ilişkisi vardır. Uyuşmazlık, Aile Hukukundan dayalı alacak niteliğinde olmayıp, genel hükümlere dayalı (TBK m. 286 vd., eBK m. 234 vd.) bir alacak talebi niteliğindedir. Hal böyle olunca, davayı görmeye genel mahkemeler görevlidir....
Aile Mahkemesi 2021/415 Esas 2022/249 Karar sayılı kararı ile; dava konusunun davacıya takılan değil takılması vaad edilen takılarla ilgili alacağının olduğu, bu hususun mehir olarak ödenmiş olan (mehri muaccel) bir alacak değil, bağışlama vaadi şeklinde (mehri müeccel) niteliğinde, (tarafların boşanma veya ayrılık olduğunda ödeneceğine dair sözleşme imzaladıkları) mehir senedinden kaynaklanan alacak talebine ilişkin olduğu, uyuşmazlık, aile hukukundan kaynaklanan alacak niteliğinde olmayıp, genel hükümlere dayalı (TBK 286 vd.) alacak istemi niteliğinde olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Konya 6. Asliye Hukuk Mahkemesi 2022/122 Esas 2022/138 Karar sayılı kararı ile; dava, mehir senedinden kaynaklanan alacak davası olduğuna göre davanın Aile Mahkemesinde görülmesi gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir....
Bu nedenle, mahkemenin kabulünde olduğu gibi mehir sözleşmesi geçerlidir ( 02.12.1959 günlü, 14/30 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı gerekçesi ). Mehri müeccel, ileriye yönelik (evliliğin boşanma ya da ölümle son bulması haline kadar) bir bağışlama vaadidir. Başka bir ifade ile ödenmesi keyfiyeti belirli bir zamana bırakılabilen veya bir olayın gerçekleşmesi sonucuna bağlı tutulan kazanılmış haktır. Borçlar Kanunu'nun 238. (6098 sayılı yeni TBK'nu 288.) maddesinde düzenlenmiş bağışlama vaadi niteliğindedir. Bağışlama vaadinin geçerliliği ise yazılı olma koşuluna bağlıdır ( BK m. 238/1 (Yeni TBK 288/1) ( 4. HD 18.02.1985- 1984/9153 E., 1985/1223 K., YKD 1985 Sayı, sh. 802 ). Bu alacağın muaccel olması için ise vadenin gelmesi veya şartın gerçekleşmesi şartı aranacaktır. Takip tarihi itibariyle taraflar arasındaki evlilik birliğinin devam ettiği sabittir. Takibe konu alacak takip tarihi itibariyle henüz istenebilir hale gelmemiştir....
Bu nedenle, mahkemenin kabulünde olduğu gibi mehir sözleşmesi geçerlidir ( 02.12.1959 günlü, 14/30 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı gerekçesi ). Mehri müeccel, ileriye yönelik (evliliğin boşanma ya da ölümle son bulması haline kadar) bir bağışlama vaadidir. Başka bir ifade ile ödenmesi keyfiyeti belirli bir zamana bırakılabilen veya bir olayın gerçekleşmesi sonucuna bağlı tutulan kazanılmış haktır. Borçlar Kanunu'nun 238. (6098 sayılı yeni TBK'nu 288.) maddesinde düzenlenmiş bağışlama vaadi niteliğindedir. Bağışlama vaadinin geçerliliği ise yazılı olma koşuluna bağlıdır ( BK m. 238/1 (Yeni TBK 288/1) ( 4. HD 18.02.1985- 1984/9153 E., 1985/1223 K., YKD 1985 Sayı, sh. 802 ). Bu alacağın muaccel olması için ise vadenin gelmesi veya şartın gerçekleşmesi şartı aranacaktır. Takip tarihi itibariyle taraflar arasındaki evlilik birliğinin devam ettiği sabittir. Takibe konu alacak takip tarihi itibariyle henüz istenebilir hale gelmemiştir....
Aile Mahkemesi'nin 2021/802 Esas sayılı dosyası ile derderst boşanma davalarının olduğunu, davacıya nikah kıyılırken 80 gram altın takılmış olduğunu, nişanda da alyans ve tek taş yüzük takıldığını ancak 22 ayar 170 gram altının ifa edilmediğini beyan ederek, dava konusu mehir senedi ile taahhüt edilen 22 ayar 170 gram altının dava tarihindeki bedelinin işleyecek yasal faizi ile birlikte müteselsilen davalılardan alınarak davacıya ödenmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Konya 7. Aile Mahkemesince; davacının talebinin mehir olarak ödenmiş olan (mehri muaccel) bir alacak değil, bağışlama vaadi (mehri müeccel) niteliğinde mehir senedinden kaynaklanan alacak talebine ilişkin olduğu, uyuşmazlığın aile hukukundan kaynaklanan alacak niteliğinde olmayıp genel hükümlere dayalı (TBK m. 286 vd) bir alacak talebi niteliğinde olduğu, davaya genel görevli Asliye Hukuk Mahkemesinin bakmakla görevli olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Konya 4....
Bağışlama vaadinin geçerliliği, yazılı olma koşuluna bağlıdır. (TBK m. 288/1). Bu durumda; davacı-karşı davalının talebi, mehir olarak ödenmiş olan (mehri muaccel) bir alacak değil, bağışlama vaadi şeklinde (mehri müeccel) niteliğinde, mehir senedinden kaynaklanan alacak talebine ilişkindir. Mahkemenin de kabulünde olduğu üzere, taraflar arasında sözleşme ilişkisi bulunmaktadır. Bu sebeple, uyuşmazlık, aile hukukundan kaynaklanan alacak niteliğinde olmayıp, genel hükümlere dayalı ( TBK 286 vd.) alacak istemi niteliğindedir. Görevle ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, taraflar ileri sürmese dahi yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilir. Taraflar da yargılama bitinceye kadar görev itirazında bulunabilirler. Görev itirazı yapılmamış olsa bile re'sen mahkeme, ilk önce görevli olup olmadığını inceleyip karara bağlamalıdır....
Davacının talebi mehir olarak ödenmiş bir alacak değil bağışlama vaadi şeklinde (mehri müeccel) şeklinde alacak talebine ilişkindir. Uyuşmazlık aile hukukundan dayalı alacak niteliğinde olmayıp, genel hükümlere dayalı (TBK 286 vd.) bir alacak talebi niteliğindedir. Bu durumda davayı görmeye genel mahkemeler görevlidir. Görev ile ilgili düzenlemeler kamu düzenine ilişkin olup, taraflar ileri sürmese dahi yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilir. O halde mahkemece bu talep ile ilgili dava hakkında HMK'nun 167 maddesi gereğince ayırma ve görevsizlik kararı verilmesi gerekirken işin esasına girilerek yazılı şekilde karar verilmesi isabetsizdir....
Mehir, kocanın evlenme sözleşmesi anında ya da devamı sırasında bazen de sona ermesi halinde kadına belirli bir mal, para veya ekonomik değeri olan bir şeyi armağan etmesidir. Mehrin, mehiri muaccel ve mehiri müeccel olmak üzere iki türü vardır. Mehri muaccel İslam Hukukunda erkeğin nikâhtan önce verdiği mehirdir. Mehri müeccel ise kocanın nikahtan ve hatta evliliğin ölüm veya boşanma sebebi ile sona ermesinden sonra kadına verdiği mehirdir. Mehir senedi ise bu iki mehir çeşidi arasından mehri müeccele dahil edilmektedir. Mehri müeccel, ileriye (evliliğin boşanma ya da ölümle son bulunması haline kadar) yönelik bir bağışlama vaadidir. Koca dışında üçüncü bir kişinin de bağışlama vaadi geçerlidir. Ancak, bu durum, Borçlar Kanunu’nun 110. maddesinde yazılı üçüncü kişi yararına borç altına girme olmayıp, Borçlar Kanunu’nun 238. maddesinde düzenlenmiş bağışlama vaadidir. Bağışlama vaadinin geçerliliği, yazılı olma koşuluna bağlıdır....
