Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri 818 sayılı B.K.'nın 155 vd. maddelerinde düzenlenen eser sözleşmelerinin kendine özgü bir türüdür. Bu sözleşmelerin bir tarafı arsa sahibi diğer tarafı yüklenicidir. Bu tür sözleşmelerde arsa sahibinin Tüketici Kanununda 3/k maddesindeki tüketici tanımına uymadığı anlaşılmaktadır. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde arsa sahibi açısından güdülen amaç kullanmak için konut edinmek değil arsasını değerlendirmektir. Bu nedenle arsa sahibinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalarken güttüğü saikin 6502 sayılı Kanunda tanımlanan tüketicinin saikinden farklı olduğu gözden kaçırılmamalıdır....
- KARAR - Davacı arsa sahibi vekili, müvekkilinin hissedarı olduğu arsa üzerinde inşaat yapılmak üzere davalı yüklenici ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlenerek sözleşmenin tapuya şerh edildiğini, taşınmazın müvekkilinden başka hissedarlarının da bulunduğunu, 2009 yılından bu güne kadar davalının taşınmazdaki tüm hissedarlar ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi akdedemediğinden sözleşmenin uygulanabilir niteliği kalmadığını, sözleşmenin geçerli olabilmesi için TMK'nın 692. maddesi gereğince tüm hissedarlarla sözleşme yapılmasının şart olduğunu ileri sürerek, taraflar arasında düzenlenen İzmir 18. Noterliği'nin 04.11.2009 tarih ve 22529 yevmiye no'lu arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geçersiz olduğunun tespiti (feshi) ile, tapu kaydındaki 05.11.2010 tarih ve 4510 yevmiye no'lu şerhin terkinine karar verilmesini talep etmiştir....
D.... sayılı dosyasında yapılan tespite göre yüklenici tarafından %...,71 imalat yapıldığını, işin bitim tarihine kadar yüklenicinin edimini ifa etme imkanının olmadığını, sözleşmenin genel ve teknik şartlarının .... maddesine göre;edimini ifa etmemesi halinde yüklenicinin yaptığı imalattan hiçbir hak talep edemeyeceği hükmünün bulunduğunu ileri sürerek, taraflar arasında yapılan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin iptaline ve davalının yapmış olduğu imalattan dolayı herhangi bir hak talep edemeyeceğine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Karşılıklı taahhütlerin ağır basması halinde klasik eser sözleşmesinin, taşınmaz devrinin ağırlık kazanmasında ise taşınmaz satış sözleşmesinin öne çıktığını görmek mümkündür. Katma Değer Vergisi ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerine ilişkin yukarıda yapılan yasal ve kavramsal açıklamalar nezdinde, kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde KDV ve sorumluluğu daha kolay değerlendirmemiz mümkündür. Kat karşılığı inşaat sözleşmelerinde, arsa sahibi tarafından arsanın teslim edilmesi, yüklenici tarafından sözleşmede kararlaştırılan şekilde inşaatın yapılarak dairelerin veya kararlaştırılan bağımsız bölümlerin arsa sahibine teslimi söz konusudur. Dolayısıyla arsa payı karşı inşaat sözleşmelerinde iki ayrı teslim söz konusudur. Bunlardan birincisi, arsa sahibi tarafından konut veya iş yeri yapılmak üzere yükleniciye arsa payı teslimi, ikincisi ise müteahhit tarafından arsa payına karşılık olarak arsa sahibine yapılan konut veya iş yeri teslimidir....
Noterliğinde 10.01.2011 tarihinde düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinde ünvan değişikliği ile ...Ş. arsa maliki, .... de yüklenicidir. Arsa maliki olan davalı ...Ş., yüklenici ...'ye 02.04.2014 keşide tarihli noter bildirimi ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesini tek taraflı feshetmiştir. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri karma bir sözleşme olup, bina yapma edimi ve taşınmaz mülkiyetini nakletme edimi bir aradadır. Bu özelliği nedeniyle taraflar arasındaki borç ilişkisi tüm edimler yerine getirilmeden başka bir deyişle, yüklenici bina yapma, arsa maliki de arsa payı devretme edimini yerine getirmeden sona ermeyeceğinden sözleşme tek taraflı olarak feshedilemez. Bu nedenle, davalıların arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin savunmaları yerinde değildir. Küçükçekmece 3....
Noterliğince doğrudan yapılan 17.06.2004 günlü ve 18.06.2004 tarihli Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinin konusu 27933 Ada 7 Parsel sayılı olarak tapuya tescilli taşınmazın paydaşlarından olan Çankaya Belediyesi Başkanlığı ile davalı yüklenici arasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yapılmamıştır. Türk Medeni Kanununun 692. maddesi hükmü gereğince, paylı malın olağan şekilde kullanımının gerekli kıldığı ölçüyü aşan yapı işlerine girişilmesi ve buna yönelik sözleşme yapılması “olağanüstü tasarruflardan” olduğundan bütün paydaşların kabulüne bağlıdır. Somut olayda ise, az yukarıda açıklandığı üzere, paydaşlardan Çankaya Belediye Başkanlığı’nca arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yapılmadığı gibi diğer paydaşların yapmış olduğu sözleşmelere de onay vermemiştir. Bu sebeplerle, uyuşmazlık konusu arsa payı karşılığı sözleşmeler tarafları bağlayıcı değildir....
A.Ş. aleyhine müdahalenin men'i istemi ile dava açıldığı, arsa sahipleri ile ... A.Ş. arasında kat karşılığı inşaat sözleşmesinin imzalandığı, sözleşmeyi şirket adına temsilcisi...'in imzaladığı, arsa sahipleri tarafından ... Şimşek aleyhine açılan dava üzerine mahkemece arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshine karar verildiği, bu kararın kesinleştiği, her ne kadar bu karar sözleşmenin tarafı olan ... A.Ş.( bilahare isim değiştirmekle ... Turizm İnş. ve Tic. A.Ş.) bağlamamakta ise de, ... Tur İnş. Ltd. Şti. ile arsa sahipleri arasında yarım kalan inşaatın tamamlanması amacıyla adi yazılı arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığı, bu sözleşmenin 1997/450 Esas sayılı dava dosya içerisinde bulunduğu, düzenlenen sözleşmede, 03.02.1995 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin mahkemece feshedildiği, dolayısıyla inşaatın yarım kaldığı hususunun kabul edildiği, ... Tur. İnş. Ltd....
Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi karşılıklı edimleri içerdiğinden, yüklenici kendi edimini yerine getirmeden inşaat bedeli karşılığı verilmesi gereken tapu payının devrini isteyemez. Somut olayda yüklenici kooperatif, arsa sahiplerine verilecek 24 nolu parsel üzerine inşaat yapmadığından ve böylece sözleşme ifa edilmediğinden temerrüde düşen yüklenici arsa sahibinden tapu payı isteyemez ise de, davalı ve karşı davacı arsa sahibince karşı davada inşaatın yapım bedeli, kısaca nama ifa istenildiğinden istemi kabul edilmelidir (BK. 97. md.). Ancak, arsa sahipleri kendilerine ait parsele ilişkin inşaatın yapım ruhsatını almayı yükümlenmiştir. Yüklenici emlak vergilerini ödemediği için ruhsatın alınamadığını savunmuşlardır. Gerçekten dosyaya giren makbuz örneklerinden emlak vergilerinin kooperatif tarafından 15.09.2006 tarihinde ödendiği anlaşılmaktadır....
Zira, arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmelerinde, yükleniciye düşen davranış yükümü bir süreye yaygın olmasına rağmen, alacaklı arsa sahibi açısından ifa her şeyin tamamlandığı inşaatın teslim edildiği anda doğar. Diğer bir anlatımla, arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmeleri ani edimli sözleşmelerdendir. Bu nedenle de, yüklenici yukarıda açıklandığı şekilde edim yükümünü yerine getirmeden ifayı gerçekleştirmiş sayılmaz ve arsa sahibine karşı edim yükümlülüğü devam eder. Hal böyle olunca da, yükleniciden kişisel hakkını temlik alan kişilerin açacağı tapu iptali ve tescil davalarında, yüklenicinin kişisel hak kazanıp kazanmadığı, diğer bir anlatımla, arsa sahibinden karşı edimin yerine getirilmesini isteme hakkının doğup doğmadığı yukarıda açıklanan yöntemle araştırılacağından, arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmesinin taraflarının tamamının davada yer alması zorunludur....
Asliye Hukuk Mahkemesi’nin bozmadan sonra 2005/526 Esas, 2008/3 Karar numarasını alan dosyasının incelenmesinden arsa sahipleri tarafından yüklenici kooperatif ile 3. kişiler aleyhine açılan arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesinin feshi, tapu iptâli ve tescil davasının bozmadan sonra yapılan yargılaması sonunda, davanın kısmen kabul edilerek diğer kabul ve red kararları yanında hüküm kısmının 7. bendinde davalı ...’ın belediyeden almış olduğu ve davacılar hissesine ilave edilen payların karşılığı 13.020,48 YTL’nin davacılardan tahsiliyle, davalı ...’a ödenmesine karar verildiği ve karar arkasındaki şerhe göre sözkonusu kararın temyiz edilmeksizin 19.03.2008 tarihinde kesinleştiği anlaşılmaktadır. İncelenen dosyada ... davalı konumunda olup, lehine hükmedilen arsa bedeliyle ilgili usulünce açılmış karşı davası bulunmadığı gibi bedelin ödenmesi konusunda arsa sahiplerini temerrüde düşürücü bir ihtar da bulunmamaktadır....
