Arsa sahibi ile arasında arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmesi bulunan yüklenicinin şahsi hakkını üçüncü kişiye temlik etmesi halinde üçüncü kişinin ifa talep edip edemeyeceğinin saptanmasında öncelikle yüklenicinin edimini (eseri meydana getirme ve teslim borcunu) yerine getirip getirmediğinin, ardından sözleşme hükümlerindeki diğer borçlarını ifa edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması zorunludur. Davaya konu olayın, temlik işleminin hukuki niteliği, arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmelerinde yüklenicinin borçlarının neler olduğu ve arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmesi hükümleri çerçevesinde incelenip değerlendirilmesi gerekmektedir. Gerçekten, davada dayanılan 08.06.1994 tarihli taşınmaz satış vaadi sözleşmesi taraflar arasında yapılmış olan bir temlik sözleşmesidir. Çünkü, dava dışı arsa sahipleri ile davalı yüklenici arasında arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmesi bulunmaktadır. Bu sözleşme, yükleniciye şahsi hak sağlar....

S.2 Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde arsa sahibi açısından güdülen amaç arsasını değerlendirmektir. Bu nedenle arsa sahibinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalarken güttüğü saikin 6502 Sayılı Kanun'da tanımlanan tüketicinin saikinden farklı olduğu gözden kaçırılmamalıdır. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerine konu işin üst düzey teknolojiyi gerektirmesi, sözleşme kapsamında taşınmaz satış vaadi ve inşaat sözleşmelerinin de bulunduğu nazara alındığında, 6502 Sayılı Kanun'da, kanun koyucunun salt kullanma ve tüketme amacına yönelik mutfak, dolap yaptırmak, araç tamiri yapmak gibi dar kapsamlı eser sözleşmelerini kastettiği, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinin ise bu kapsamda olmadığının kabulü gerekir....

- K A R A R - Davacı vekili, müvekkili ile davalılar ... ve ...’nın da aralarında bulunduğu arsa sahipleri arasında düzenlenen 03.11.2009 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca, müvekkiline isabet eden 16 ve 22 nolu bağımsız bölümlerin tapu kayıtlarına, adı geçen davalıların borçları nedeniyle, diğer davalıların alacaklı bulunduğu icra dosyalarından hacizler konulduğunu ileri sürerek, anılan bağımsız bölümlerin müvekkili adına tescilini ve tapu kayıtlarındaki hacizlerin kaldırılmasını talep ve dava etmiştir. Davalı arsa sahipleri ... ve ..., davaya cevap vermemişlerdir. Bir kısım davalılar vekili, diğer davalı arsa sahiplerinden alacaklı bulunan müvekilleri lehine dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarına haciz uygulattıklarını, hacizlerin konuldu tarihte tapuda arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi şerhi bulunmadığından, davacının şahsi hakkını müvekkillerine karşı ileri süremeyeceğini savunarak, davanın reddini istemiştir....

Davacı, ... ili ... ilçesi ... mahallesinde kain ... pafta, 338 ada, 3 numaralı parsel maliki ... ile dava dışı aynı yer 2 numaralı parsel maliki ..., arsa sahibi sıfatlarıyla, davalı ... ise yüklenici sıfatlarıyla 08.05.2006 tarihinde Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Mal Satış Vaadi ve Kat Karşılığı İnşaat Sözleşmesi düzenlemişler, arsa sahiplerinden ... mevcut dava ile yüklenicinin sözleşme gereği üstlendiği edimleri ifa etmediğini ileri sürerek devrettiği arsa payını iptâli ve tescilini, olmadığı takdirde bedelini talep etmiştir. Sözleşmeyi arsa sahibi sıfatıyla imzalayan 2 nolu parsel maliki ...'nin ise ... Asliye Hukuk Mahkemesi'nde mevcut davayla aynı nitelikte olmak üzere tapu iptâl ve tescil davası açtığı bildirilmiştir. Bu durumda davalılardan yüklenici ... ile arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalayan arsa sahiplerinin tümünün sözleşme gereği verdikleri arsa paylarını geri istedikleri anlaşılmaktadır. Bu tür bir istem ise fesih iradesi taşımaktadır....

- K A R A R - Davacı vekili; davacıların babası ... ve davalı kooperatifin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi yaptıklarını, aradan uzun süre geçmesine rağmen davalı kooperatifin sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğini, bu nedenle davalı kooperatif ile yapılan sözleşmesinin feshini, davacıların arsa payından davalılar adına gerçekleştirilen tapu kaydının iptali ile davacılar adına tesciline, taşınmazın üstüne yapılan kaba inşaatın gerek deprem yönetmeliği gerekse uzun yıllar kaba inşaat olarak bekletilmesi nedeniyle korezyona uğramış olduğunu belirterek yıkılmasını dava ve talep etmiştir. Davalı, davanın reddini istemiştir....

Nihayetinde temliken tescil olarak adlandırılan bu davalarda, yüklenicinin arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesi uyarınca edimlerini yerine getirerek bağımsız bölümleri talep etmeye hak kazandığının tespiti gerektiğinden yüklenicinin ve tüm arsa sahiplerinin davada yer alması zorunludur.Bu bilgiler ışığında somut olay değerlendirildiğinde; davacıların yükleniciden temlik aldığı şahsi hak, dava dışı arsa sahipleri ile yüklenici arasında akdedilen arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesinden kaynaklanmaktadır. Öte yandan işbu davada verilecek karardan davada taraf olmayan arsa sahipleri ve yüklenicinin hukuki durumları etkileneceğinden ve davanın niteliğine göre taraf teşkili kamu düzenine ilişkin olup, mahkeme ve temyiz halinde Yargıtay tarafından da kendiliğinden gözetilecektir....

- KARAR - Asıl davada davacı vekili, arsa sahibi müvekkili ile davalı ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. arasında 19.06.1995 tarihinde imzalanan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca, işin en geç 1999 yılı Mayıs ayında teslimi gerekirken, teslimin halen gerçekleşmediğini ve arsa paylarının haksız olarak davalı şirket yetkilisi tarafından diğer davalılara devredildiğini, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshi ile davalılar adına olan tapu kayıtlarının iptali ile müvekkili adına tescilini talep ve dava etmiştir. Asıl davada davalı ... İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. davaya cevap vermemiş, diğer davalılar, taşınmazları tapu siciline güvenerek iyiniyetle satın aldıklarını savunarak, davanın reddini istemişlerdir....

Diğer taraftan, yüklenici arsa sahibine karşı edimini tamamen veya kısmen yerine getirmeden kazanacağı şahsi hakkı üçüncü kişiye (davacıya) temlik etmişse, üçüncü kişi (davacı) Türk Borçlar Kanununun 97. maddesi hükmünden yararlanma hakkı bulunan arsa sahibini ifaya zorlayamaz. Davalılar arasındaki 24.08.1993 tarihli sözleşme, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesidir. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin konusu, inşaattır. Bu tür sözleşmeler “yüklenicinin finansı kendisi tarafından sağlanarak arsa malikinin arsası üzerine bina yapım işini üstlendiği, arsa malikinin ise yapılacak inşaata karşılık bedel olarak binadaki bir kısım bağımsız bölüm mülkiyetini yükleniciye geçirmeyi vaat ettiği” sözleşmelerdir. Başka bir deyişle, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde ücret (bedel) arsa sahibi tarafından nakit olarak değil, ayin olarak ödenmektedir. Yine belirtilmelidir ki, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi iki tarafa hak ve borçlar yükler....

Arsa payı devri karşılığı inşaat yapım sözleşmeleri taraflarına karşılıklı haklar ve borçlar yükler. Arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesi gereğince yüklenicinin bedele, başka bir anlatımla sözleşmede kararlaştırılan arsa payı veya bağımsız bölümlere hak kazanabilmesi için inşaatı sözleşme ve ekleri ile tasdikli proje ve inşaat ruhsatı ile kamu düzeninden olan imar mevzuatı ve yönetmeliği hükümlerine uygun olarak tamamlayıp, arsa sahiplerine teslim etmesi gerekir. İnşaat yapma borcunu yerine getirmeyen yüklenici, arsa sahibinden tapu devrini isteyemez....

Bir iş görerek eseri meydana getirmek ve meydana getirilen eseri iş sahibine teslim etmek (arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde, binayı sözleşmeye, amacına ve fen ve sanat kurallarına uygun şekilde imal ederek arsa sahibine teslim etmek) yüklenicinin ana borcudur. Kural olarak da aslolan sözleşmenin kararlaştırıldığı şekilde eksiksiz ifasıdır. Aksi halde, sözleşmeden beklenen yararlar dengesi bir taraf aleyhine bozulur. Böyle bir durumda da yüklenici edimini yerine getirmiş kabul edilemez. Yukarıda belirtilen ilkeler ve yapılan açıklamaların ışığında somut olayın arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi hükümleri çerçevesinde incelenip değerlendirilmesine gelince; Yüklenici ile arsa sahipleri arasında 06.08.2004 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi bulunduğu, bu sözleşme uyarınca çekişme konusu yapılan bağımsız bölümün yükleniciye bırakıldığı görülmektedir....