- K A R A R - Davacılar vekili, davalı ile müvekkilleri arasında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalandığını, davalı yüklenicinin arsa sahiplerine ait binayı yapmadığını ileri sürerek, sözleşmenin geriye etkili feshi ile menfi zararın tahsilini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamından, inşaatların süresinde tamamlanmadığı gerekçesiyle, davanın kabulüne karar verilmiştir. Karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir. ...) Dava, taraflar arasında imzalanan ....04.2006 günlü arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin feshi istemine ilişkindir. Bilindiği üzere, TMK'nun 692. maddesi gereğince, paylı taşınmaz malın özgülendiği amacın değiştirilmesi, korumanın veya olağan şekilde kullanmanın gerekli kıldığı ölçüyü aşan yapı işlerine girişilmesi olağanüstü tasarruflardan sayıldığından, oybirliği ile aksi kararlaştırılmış olmadıkça, bütün paydaşların kabulüne bağlıdır....
Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde, arsa sahibince, edim ifa edilmeden, yükleniciye yapılan tapu devrinin avans niteliğinde olduğu, Yargıtay'ın yerleşik içtihatlarıyla kabul edilmiştir. Taraflar sözleşmenin geriye etkili feshi halinde ise birbirlerine verdiklerini, geri vermekle yükümlüdürler. Somut olayda, taraflar sözleşmeyi karşılıklı geriye etkili feshetmişlerdir. Her ne kadar, fesihnamede, sözleşme konusu arsanın davacıya geri verildiği belirtilmiş ise de, tapu kayıtlarının incelenmesinden, davacıya devrin gerçekleşmediği sabittir. Mahkemece, taraflar arasında imzalanan ve fesihname ile aynı günlü 30.09.2013 tarihli adi yazılı belgede yer alan bedelin tahsiline yönelik beyanın, emlakçı olduğu kabul edilen dava dışı ...'nun alacağının kalmadığına yönelik olduğu kabul edilmiş, bu hususta davalı yanca temyiz talebinde bulunulmamıştır. Bununla birlikte, adi yazılı belge ile tapu devretme yükümlülüğü de doğmaz....
Noterliği’nce doğrudan düzenlenen 19.07.1999 tarih ve 32651 yevmiye sayılı ek arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince, davacıların maliki bulundukları sözleşme konusu parsellere yapımını yüklendikleri inşaatları davalıların yapmadıklarını ve borçlu temerrüdüne düşmüş olduklarını ileri sürerek; yanlar arasındaki anılan sözleşmelerin geriye etkili olarak feshine; asıl sözleşmenin 17. maddesi gereğince 10.000 USD karşılığı 16.000,00 YTL ifaya ekli ceza alacağının ve ek sözleşmenin 10. maddesi gereğince 32.000,00 YTL dönme cezası alacağının ve Ocak 2003 ayı için tahakkuk eden 114 adet bağımsız bölümün aylık 300,00 YTL olmak üzere, toplam 34.200,00 YTL kira tazminatının ve ayrıca sözleşme konusu parsellerden davalılarca toprak alınması sebebiyle uğranılan maddi zarar karşılığı 10.000,00 YTL tazminatın toplamı olan 92.200,00 YTL alacağın tahsiline karar verilmesi istenmiş ve 25.01.2005 tarihinde peşin başvuru harcı yatırılmak suretiyle de 239.400,00 YTL menfi zararın tahsili talep edilmiş...
Kural olarak,taraflar arasındaki sözleşmenin düzenlendiği tarihte yürürlükte olan 818 sayılı BK'nın 355 ve devamı maddelerinde düzenlenen eser sözleşmelerinin bir türü olan arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde kısmi ifadan söz edilemez ise de, 25.01.1984 gün ve 3/1 Sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararında, müteahhidin kendi kusuruyla işi muayyen zamanda bitirmeyerek temerrüde düşmesi nedeniyle sözleşmenin iş sahibi tarafından feshi halinde, uyuşmazlığın BK'nın 106-108. Maddelerine göre çözümleneceğine, ancak, olayın niteliği ve özelliğinin haklı gösterdiği durumlarda, Medeni Kanun'un 2. maddesi hükmü gözetilerek, sözleşmenin ileriye etkili sonuç doğuracağına karar verilmiştir. Burada yüklenicinin ileriye etkili fesih sonuçlarından yararlanabilmesi için inşaatın en az %90 ve üzeri seviyeye getirilmiş olması zorunludur. Gerek Dairemizin, gerekse Hukuk Genel Kurulu'nun uygulamaları bu doğrultudadır....
Sözleşmenin tamamen ifayla sonuçlanması ya da sözleşmenin ileriye etkili sonuç doğurur şekilde feshi durumunda ancak yüklenicinin şahsi hakları aynı hakka dönüşebilir. Somut olayda, yüklenici şirketin davacıların arsasına yapmış olduğu inşaatın seviyesinin %60 olması ve yapılan inşaatın da yapı ruhsatına ve onaylı projesine uygun olmaması sebebiyle mahkemece, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili sonuç doğrurur şekilde feshine karar verilmiştir. Yüklenici şirket tarafından F.. D..'e kayden intikâli sağlanan ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin konusu olan 1226 ada 25 parsel numaralı taşınmazdaki birinci kat (1) numaralı bağımsız bölümle irtifaklı 166/384 oranındaki arsa payı, F.. D..tarafından 07.09.2004 tarihinde davalı N.... Ö...'e kayden satılmış olması sebebiyle F.. hakkındaki dava, B.. 6. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2008/104-138 sayılı hükmü ile "husumet" yönünden reddedilmiştir....
Davalı arsa sahipleri, borçlu ile aralarındaki, Düzenleme Şeklinde Taşınmaz Satış Vaadi ve Arsa Payı Karşılığı İnşaat Sözleşmesi'nin geriye etkili olarak feshi için, Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/75 E. Sy. Dosya sonucunun beklenilmesini talep etmişlerdir. Bekletici mesele yapılan dosyada, sözleşmenin geriye etkili olarak feshine karar verilmiş, karar 06.05.2022 tarihinde kesinleşmiştir. Bursa 5. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2020/75 E., 2022/42 K., 01.02.2022 tarihli kararı ile davalılar ile yüklenici borçlu şirket arasındaki sözleşmenin, geriye etkili olarak feshine karar verilmiş olmakla, iş bu davaya dayanak teşkil eden sözleşme geriye etkili olarak feshedilmekle, borçlunun tescil isteyebileceği taşınmaz kalmadığından, ispat edilemeyen davanın reddine karar verilmiştir....
- KARAR - Davacılar vekili, müvekilleri ile davalı yüklenici kooperatif arasında 15.05.1997 tarihinde arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi düzenlendiği, yüklenicinin sözleşmede kararlaştırılan süre dolmuş olmasına rağmen henüz inşaatlara başlamadığını ve müvekkillerinden sözleşmeye dayalı olarak devraldığı arsa payını diğer davalı şirkete devrettiğini ileri sürerek arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinin geriye etkili olarak feshini, davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile müvekkilleri adına tescilini, davalıların taşınmaza yönelik müdahalesinin men’i ile arsa üzerindeki inşaatın kal’ini ve arsanın boş olarak teslimini, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla sözleşmenin feshi nedeniyle uğranılan zararlar için 10.000,00 TL’nin davalı yükleniciden tahsilini talep ve dava etmiş, menfi zarar talebini ıslah yoluyla 90.000,00 TL’ye arttırmıştır....
Somut olayda; davalı arsa sahibi ile davalı yüklenici arasında resmi şekle uygun olarak noterde düzenlenen kat karşılığı inşaat sözleşmesi ve protokoller ile 243 ve 276 parsel sayılı taşınmazlar üzerinde inşaat yapımının kararlaştırıldığı anlaşılmıştır. Ancak davalı arsa maliki,...Asliye Hukuk Mahkemesi, 2014/366 Esas - 2016/420 Karar sayılı dosyası ile anılan kat karşılığı inşaat sözleşmesi ve protokollerinin yerine getirilmediğini ileri sürerek sözleşmenin ve protokollerin feshini istemiştir. Burada sözleşmenin feshinin ileriye veya geriye etkili olması ayırımı önem kazanmaktadır. Bu ayrım, yüklenicinin yapımını üstlendiği inşaatı kısmen tamamlaması, fakat temerrüdü yüzünden teslim edememesi halinde tasfiyenin nasıl yapılacağı sorunu ile ilgilidir. Eğer feshin sonuçları geriye etkili olacaksa, sözleşme yokmuşçasına tasfiye edileceğinden yüklenici inşaatın yaptığı kısmına orantılı arsa payı değil, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre imal ettiği inşaat bedelini alır....
Müdahil vekili, yükleniciden daire satın aldığını, buna istinaden tapu iptali ve tescil davası açtığını, sözleşmenin feshi davasının sonucunun müvekkilinin hukuki menfaatini etkileyeceğini, iskân ruhsatının alınmamasının sözleşmenin geriye etkili feshi sonucunu doğurmayacağını, taşınmazdan davacıya kalacak kısmın bilirkişi raporuna göre %85 oranında tamamlandığından geriye etkili feshin mümkün olmadığını, tapu iptal ve tescil davasında eksikliklerin giderilmesi veya depo edilmesi halinde tescile karar verildiğini savunarak, davanın reddini istemiştir....
Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi, bünyesinde gayrimenkul satış vaadi ve eser sözleşmesini barındıran bir sözleşmedir. Bu sözleşmede arsa sahibi, sözleşmeye uygun koşullarda arsasını yükleniciye teslim etmek; yüklenici kendisine karşı edimini yerine getirdiğinde ise yükleniciye bırakılan bağımsız bölümlerin tapusunu ona devretmek ile yükümlüdür. Sözleşmenin diğer tarafı olan yüklenicinin edim borcu ise sözleşmede kararlaştırılan koşullarda binayı yapıp arsa sahibine teslim etmektir. Aynı zamanda arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ani edimli bir sözleşmedir. Ani edimli sözleşmenin kural olarak geriye etkili feshi ve tasfiyesi mümkündür. Geriye etkili fesihte sözleşmenin tarafları verdiklerini sebepsiz zenginleşme kurallarına göre geri isteyebilirler....
