Hukuk Dairesi'nin 2015/16289 Esas 2016/3744 Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere, dosyanın tarafı olmayan davacı üçüncü kişinin ödediği bedeli sebepsiz zenginleşme kurallarına göre dosya borçlusundan geri isteme hakkı bulunmakla birlikte, davalı alacaklı sebepsiz zenginleşen konumunda olmayıp İİK 72. maddesi uyarınca istirdat davasını da ancak takip borçlusu açabileceğinden davacının icra takip dosyasına ödediği bedeli davalı ...Ş.'den geri isteme hakkı bulunmamaktadır. Bu nedenle davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine dair aşağıdaki şekilde hüküm verilmiştir....
Asıl dava davacısı (birleşen dava davalısı) T...Elektrik Dağıtım A.Ş'nin,birleşen dosyaya ilişkin temyiz itirazları incelendiğinde; Sebepsiz zenginleşme için, bir taraf zenginleşirken diğer tarafın fakirleşmesi, zenginleşme ile fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz iktisaptan söz edebilmek için öncelikle davalının mal varlığında bir zenginleşmenin meydana gelmesi gerekir. Bu zenginleşme mal varlığının artması şeklinde olabileceği gibi azalmasının önlenmesi şeklinde olabilir. Zenginleşmenin miktarı istenebilecek alacağında üst sınırını oluşturur. (TBK'nun 77-82 (BK'nun 61-66)) Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir....
Kabule göre de İİK’nun 72/7 maddesinde belirtilen sürenin geçirilmiş olması halinde artık başka hiç bir sebeple bu bağlamda sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre de tahsil edilen paranın talebi mümkün değildir. Mahkemece hem hak düşürücü süre nedeniyle red hem de sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre red gerekçesi oluşturulması doğru olmamıştır" denilmiştir. Dosya kapsamına göre; somut uyuşmazlıkta davacı, Akçakoca İcra Dairesi'nin 2019/692 Esas sayılı takip dosyasında murisin icra baskısı altında ödediği 120.000- TL'nin istirdadını, mümkün olmaması durumunda ise 120.000- TL'nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davalıdan tazminini talep etmiş, yerel mahkemece ödeme tarihinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre dolduğundan istirdat istemi yönünden davanın usulden reddine karar verilmiştir....
Kabule göre de İİK’nun 72/7 maddesinde belirtilen sürenin geçirilmiş olması halinde artık başka hiç bir sebeple bu bağlamda sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre de tahsil edilen paranın talebi mümkün değildir. Mahkemece hem hak düşürücü süre nedeniyle red hem de sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre red gerekçesi oluşturulması doğru olmamıştır" denilmiştir. Dosya kapsamına göre; somut uyuşmazlıkta davacı, .... İcra Dairesi'nin ....Esas sayılı takip dosyasında murisin icra baskısı altında ödediği 120.000-TL'nin istirdadını, mümkün olmaması durumunda ise 120.000-TL'nin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davalıdan tazminini talep etmiş, yerel mahkemece ödeme tarihinden itibaren 1 yıllık hak düşürücü süre dolduğundan istirdat istemi yönünden davanın usulden reddine karar verilmiştir....
Sebepsiz zenginleşme, haklı bir neden olmaksızın bir kimsenin malvarlığının başka bir kimsenin malvarlığı aleyhine çoğalmasıdır. Sebepsiz zenginleşme, haksız olarak başkasının malvarlığından veya emeğinden zenginleşen kimsenin, bu zenginleşmeyi geri vermesi amacını taşır. Bu şekilde, hukuki değerler arasında bozulmuş olan denge yeniden tesis edilmiş olur. Sebepsiz zenginleşme TBK 77-82. maddeleri arasında düzenlenmiştir. TBK.m.77/I’de “Haklı bir sebep olmaksızın, bir başkasının malvarlığından veya emeğinden zenginleşen, bu zenginleşmeyi geri vermekle yükümlü olacağı” ifade edilmiştir. Zenginleşen kimsenin malvarlığının, herhangi bir mal edinmeden de artış göstermesi ve malvarlığının azalması gerekirken haklı bir sebebe dayanmadan azalmayıp mevcut durumunu muhafaza ettirmesi de madde hükmünde ifade edildiği üzere sebepsiz zenginleşme sayılmaktadır. (Fikret Eren; Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015, s.839 vd.)...
Mahkemece; idari işlemin geçersiz olduğu, zamanında geri alınmaması nedeniyle sıhhat kazandığı, idarenin işlemin geri alınması için gereken süre geçtikten sonra davalıya fazla ödemelerin iadesi için yazı yazıldığı, idarenin fazla ödenen parayı istirdat etmek için idare hukuku prensiplerine göre takip başlatması, yahut idari yargıda süresi içinde dava açması gerektiği, sebepsiz zenginleşme hükümlerinin alacaklıyla ikinci derece bir dava hakkı temin ettiği, mal varlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki dava ve yollarla önlenmesi mümkünken sebepsiz zenginleşme davasının gündeme gelemeyeceği, sebepsiz zenginleşme şartlarının tüm bu nedenlerle yerine gelmediği gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş; hüküm davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava, yersiz ödemenin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre iadesi istemine ilişkindir....
Bu yasal düzenlemeler karşısında, somut olayın değerlendirmesine gelince; İİK'nun 72/7 maddesine dayalı istirdat davasının borçlu tarafından açılması gerekirken olayımızda davacımızın borçlu durumunda değil aksine önceki alacaklıdan alacağı temlik alan alacaklı durumunda olduğu gözetildiğinde davanın İİK'nun 72/7. maddesinde düzenlenen istirdat davası olarak nitelendirilemeyeceği, sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı alacak davası olduğunun kabulü gerektiği düşünülmeden yazılı yazılı şekilde hüküm kurulmasının doğru olmaması nedeniyle hükmün bozulması gerekmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, vekili Yargıtay duruşmasında hazır bulunan davacı yararına takdir olunan 1.100 TL duruşma vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, peşin harcın istek halinde iadesine, 12.02.2015 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Kez mükerrer ödenmesi nedeniyle ödenen miktarın istirdadına ilişkin olduğu, dosya içerisine alınan icra dosyası incelendiğinde davacı tarafça süresi içerisinde borca itiraz edilmediğinden takibin kesinleştiği, mahkemece davanın süresinde açılmaması nedeniyle usulden reddine karar verildiği, iş bu dava, davacı vekili tarafından istinaf edilmiş olup Samsun Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi'nin .../12/2019 tarih ve 2019/... Esas-2019/.. Karar sayılı ilamı ile davacının davasını sebepsiz zenginleşmeye dayandırdığı ve istirdat davası açılması için gereken yasal süreyi kaçıran davacının alacağını genel hükümler kapsamında sebepsiz zenginleşme hukuksal sebebine dayanarak talep etmesinde bir engel bulunmadığı, davacının talebinin sebepsiz zenginleşme hükümleri çerçevesinde değerlendirilmesi gerektiğinden bahisle mahkememiz kararının kaldırıldığı dosya kapsamında sabittir....
Davacı İstinaf sebepleri: Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; yerel mahkemenin her ne kadar, davayı istirdat davası olarak nitelendirse de davanın sebepsiz zenginleşme iddiası ile açıldığını, 2 yıllık zamanaşımı ve 10 yıllık hak düşürücü sürenin dolmadığını, Bursa 12....
ettiği paraları uhdesinde tutması karşısında davacının ödediği tutarları davalıdan sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre istirdatını istemesi karşısında açılan davanın ticari ilişkiden kaynaklı bir dava olmayıp TTK'nun 818.maddesi atfıyla çekler için de uygulanan ve poliçede sebepsiz zenginleşmeyi düzenleyen 732....
