HMK'nın 355. maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebepler ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan istinaf incelemesinde, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 194/1. maddesine göre, "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz,” Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahî aile konutudur. Eş söyleyişle, şerh konulduğu için aile konutu olmamakta, aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “kurucu” değil “açıklayıcı” şerh özelliğini taşımaktadır....
Aile Mahkemesi ve Gaziosmanpaşa 2. Asliye Hukuk Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: -K A R A R- Dava, muvazaa iddiasına dayalı tapu iptali ve tescil ile ilgili taşınmaza aile konutu şerhi verilmesi istemine ilişkindir. Gaziosmanpaşa 3. Aile Mahkemesince, dava konusu uyuşmazlığın Türk Medeni Kanunu 2. Kitaptan doğmadığı, bu nedenle aile mahkemesinin görevine girmediği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Gaziosmanpaşa 2. Asliye Hukuk Mahkemesi ise, davanın yolsuz tescil nedeni ile tapu iptali ve tescil ve aile konutu şerhi verilmesi istemine ilişkin olduğu, buna göre de görevli mahkemenin aile mahkemesi olduğu gerekçesiyle görevsizlik yönünde hüküm kurmuştur. Dosyanın incelenmesine göre; davada, davalı eş ... tarafından davalı ...'...
Hukuk Dairesinin 2021/412 E. 2021/1823 K. sayılı kararında da açıkça belirtildiği gibi; bu madde hükmü ile aile konutu şerhi “konulmuş olmasa da” eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiili ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma, aile konutu şerhi konulduğu için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa da aile konutudur. Eş söyleyişle şerh konulduğu için aile konutu olmamakta, aksine aile konutu olduğu için şerh konulabilmektedir. Bu nedenle aile konutu şerhi konulduğunda, konulan şerh “kurucu” değil “açıklayıcı” şerh özelliğini taşımaktadır. Anılan madde hükmü ile getirilen sınırlandırma, “emredici” niteliktedir. Dolayısıyla bu haktan önceden feragat edilemeyeceği gibi eşlerin anlaşmasıyla da ortadan kaldırılamaz ve açık rıza ancak “belirli olan” bir işlem için verilebilir....
Davalı, dava konusu taşınmazın kendisinin aile konutu olduğuna dair tapuda şerh bulunduğunu ve bu yüzden satılamayacağını belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı temyiz etmiştir. Dosya içerisindeki tapu kaydından dava konusu taşınmaz üzerine 19.12.2013 tarihinde davalı yararına aile konutu şerhi konulduğu böylece belli bir amaca özgülendiği anlaşılmaktadır. Dava konusu taşınmaza aile konutu şerhi konulduğuna göre artık bu şerh ortaklığın giderilmesine engel teşkil eder. Tapu kaydındaki aile konutu şerhi terkin edilmediği müddetçe ortaklığın giderilmesine karar verilmesi mümkün değildir. Bu durumda mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde satış kararı verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir....
Türk Medeni Kanunu madde 194. hükmü ile eşlerin fiil ehliyetine getirilen sınırlama aile konutuna şerhin konulması ya da konulmaması koşuluna bağlanmadığı gibi işlem tarafı olan üçüncü kişinin iyiniyetli olup olmamasının da herhangi bir önemi bulunmamaktadır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 194/1. maddesine göre, "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz." Bu madde hükmü ile aile konutu şerhi "Konulmuş olmasa da" eşlerin birlikte yaşadıkları aile konutu üzerindeki fiil ehliyetleri sınırlandırılmıştır. Sınırlandırma aile konutu şerhi konulduğı için değil, zaten var olduğu için getirilmiştir. Bu sebeple tapuya aile konutu şerhi verilmese bile o konut aile konutu özelliğini taşır. Zira dava konusu taşınmaz şerh konulmasa dahî aile konutudur....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVA TÜRÜ : İpoteğin Kaldırılması - Aile Konutu Şerhi Konulması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı tarafından davanın kısmen reddi yönünden; davalı ... tarafından ise kısmen kabulü yönünden temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: 1- Dosyadaki yazılara, mahkemece bozma kararı gereğince hüküm verilmiş olmasına ve bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ait temyiz itirazlarının incelenmesi artık mümkün bulunmamasına göre tarafların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yersizdir. 2- Davacı tarafından açılan ipoteğin kaldırılması ve aile konutu şerhi konulması davasının yapılan yargılaması sonucunda ilk derece mahkemesince davanın kısmen kabulüne, aile konutu olarak kullanılan bölüm üzerindeki ipoteğin kaldırılmasına ve aile konutu şerhi konulmasına...
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk (Aile) Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Aile Konutu Şerhi Konulması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davalı tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Davacı, taşınmazın tapu kütüğüne "aile konutu" şerhi konulmasını talep etmiştir. Türk Medeni Kanununun 194’ncü maddesinin (3.) fıkrasında 6518 sayılı Kanunun 44'ncü maddesiyle değişiklik yapılmış, yapılan değişiklikle; aile konutu olarak özgülenen taşınmazın maliki olmayan eşin, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebileceği kabul edilmiştir. Bu değişiklik 19.02.2014 tarihli Resmi Gazete'de yayınlanarak yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir. Şu halde, bu tarihten sonra tapu kütüğüne konutla ilgili şerhin verilmesi tapu müdürlüklerinden istenebilecektir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve HUKUKİ SEBEPLER : Davacı dava dilekçesinde, aile konutu olarak kullandıkları taşınmazı davalı eşin mal kaçırma kastı ile muvazaalı olarak devrettiğinden bahisle aile konutu şerhi talebi ile birlikte tapu iptali ve tescil talebinde bulunmuştur. İşbu dava Türk Borçlar Kanunu'nda düzenlenen muvazaa hukuki sebebine dayanmaktadır. Bu nedenle istek yönünden görevli mahkeme genel mahkemedir. Görev kamu düzenine ilişkin olup yargılamanın her aşamasında re'sen gözetilmesi gerekir. Mahkemece yapılması gereken, aile konutu şerhi talebi yönünden dosyanın tefrik edilerek ayrı bir esasa kaydedilmesi, muvazaa hukuki sebebine dayalı tapu iptali tescil talebi yönünden görevsizlik kararı verilmesi ve tefrik edilen aile konutu şerhi davasında tapu iptali tescil davasının sonucunun beklenilmesinden ibarettir....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi SAYISI : 2019/792 E., 2023/205 K. KARAR : Davanın kısmen kabulü Taraflar arasındaki tapu iptali ve tescili ile aile konutu şerhi konulması davasından dolayı bozma sonrası yapılan yargılama sonunda, Mahkemece davanın kabulüne, tapunun iptali ile davalı ... adına tesciline, taşınmaza aile konutu şerhi konulmasına karar verilmiştir. Mahkeme kararı taraf vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikler yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: I. DAVA Davacı vekili dilekçesinde özetle; ......Mahallesi 30875 Ada, 1 Parsel de bulunan taşınmazın davacının eşi ve çocukları ile birlikte 1986 yılından beri oturdukları konut olduğunu, davacının eşi olan davalı ...'...
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: Mahkemece yapılan yargılama neticesinde; Dava konusu taşınmazın tarafların birlikte yaşadıkları aile konutu olduğu, Başbakanlık Toplu Konut İdaresi adına kayıtlı olduğu gerekçesiyle açılan davanın kabulü ile Afyonkarahisar İli Merkez İlçesi Dörtyol Mahallesi 2088 Sokak No 11/1/13 nolu bağımsız bölümün aile konutu olduğunun tespiti ile aile konu şerhi verilmesine, aile konutu olduğunun tespiti davası ve aile konutu şerhi konulması davası yönünden ayrı ayrı vekalet ücretinin davalıya yüklenmesine karar verilmiştir....
