Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmeleri 818 sayılı Mülga Borçlar Kanunu'nun 355 vd., 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 470 vd. maddelerinde düzenlenen eser sözleşmelerinin kendine özgü bir türüdür. Bu sözleşmelerin bir tarafı arsa sahibi; diğer tarafı yüklenicidir. Bu tür sözleşmelerde arsa sahibinin Tüketici Kanununda 3/k maddesindeki tüketici tanımına uymadığı açıktır. Arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde arsa sahibi açısından güdülen amaç, arsasını değerlendirmektir. Bu nedenle arsa sahibinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi imzalarken güttüğü saikin 6502 sayılı Yasada tanımlanan tüketicinin saikinden farklı olduğu gözden kaçırılmamalıdır....
Bilahare dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Davacı birleşen davada; davalı yüklenici şirket ile arsa maliki arasında 10.03.1995 tarihinde düzenlenen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince 5869 ada 6 numaralı parselde inşa edilen binada yükleniciye bırakılan 16 numaralı bağımsız bölümü 1995 tarihli sözleşme ile satın aldığını, bedelini ortağı olduğu ... adlı firma aracılığı ile yüklenicinin gösterdiği inşaatlardaki doğrama işlerini yaparak ödediğini belirterek tapu kaydının iptali ile adına tescili isteğinde bulunmuştur. Davalı yüklenici, davacının satış bedeli olan 35.000.00 TL’ yi ödemediğini, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü davalı yüklenici temyiz etmiştir. Dava, arsa sahibi ile yüklenici arasındaki arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi gereğince yükleniciden bağımsız bölüm temlik alan davacının tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir....
A.Ş. ve diğer arsa maliklerine karşı yöneltmiştir. Davalı yüklenici ... A.Ş., ... Ltd.Şti. ve ... Ltd.Şti., arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca tarafına bırakılıp, davacıya sattığı taşınmazı arsa maliklerinin kendisinin onayını almadan muvazaalı olarak davalı ...’a devrettiklerini, davaya diyeceğinin olmadığını yanıt dilekçesinde belirtmiştir. Davalı ... ise, davacının dayandığı harici satış sözleşmesinin tarafı ... Ltd. Şti’nin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinde yer almadığını, taşınmazı tapu kaydına güvenerek harici satış sözleşmesinden önce edindiğini belirterek davanın reddini savunmuştur. Davalı arsa maliklerinden ... de, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi uyarınca davalı yüklenicinin gösterdiği kişilere tapunun devredildiğini, taşınmazın haricen davacıya satıldığına ilişkin bilgisi bulunmadığını belirterek davanın reddini savunmuş, diğer arsa malikleri ise yanıt vermemişlerdir....
Dava, arsa sahiplerinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan taahhüdünü yerine getirmemiş olması nedenine dayalı tapu iptal ve tescil istemine ilişkindir. Taraflar arasındaki 24.06.2003 tarihli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesine göre, 02.07.1996 tarihli inşaat sözleşmesinde yapımı kararlaştırılan A,B,C blokları yapılmayacak, yapılacak A bloktaki 1.2.3.5.7.11.13 ve 15 no’lu 9 adet daire arsa sahiplerine verilecektir. Dava konusu 23 ve 24 no’lu bağımsız bölümler taraflar arasındaki 24.06.2003 tarihli sözleşme eki krokide mevcut bulunmadığından fazla yapılan bağımsız bölüm olup, aynı sözleşmenin 6. maddesi uyarınca fazla yapılacak inşaatın yükleniciye ait olacağı açıkça kararlaştırılmıştır. Dosyadaki ... Tapu Sicil Müdürlüğü'nün 08.02.2010 tarih ve 372 sayılı yazısından bu bağımsız bölümlerin depo olarak tescil edilmesi gerektiği bildirilmiştir....
- K A R A R - Dava, davacı arsa paydaşı ile davalı yüklenici ... İnşaat Ltd. Şti. arasında tanzim edilen arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden kaynaklanan tapu iptal ve tescil ile kira tazminatı davası olup, ...ili, ... ilçesi, Karşıyaka Mahallesi, ... ada ...parsel sayılı arsa üzerine inşa edilen taşınmazda davalılardan ... adına kayıtlı C giriş 20 nolu bağımsız bölümün tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tescili ve geç teslim nedeniyle 4.200,00 TL alacak istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince davanın reddine dair verilen karara karşı davacı arsa paydaşının yaptığı istinaf başvurusunu inceleyen bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince davacının istinaf başvurusunun kabulü ile ilk derece mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında ...ili, ... ilçesi, ...Mahallesi, ... ada. ...parsel....
Noterliği'nden tanzim ve onaylı 19.07.2018 tarih 26197 yevmiye numaralı sözleşme başlığında açıkça görüleceği üzere söz konusu sözleşmeler içeriğinde taşınmaz satış vaadini de barındırması sebebiyle karma nitelikli arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi olduğunu, ek yükümlülükler içeren ek sözleşme metninden de düzenlenme şeklinde taşınmaz satış vaadi ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerini barındırdığını, kat karşılığı inşaat sözleşmesi eser sözleşmesinin bir türü olmakla birlikte tipik bir eser sözleşmesi olmadığını, dolayısıyla söz konusu ek sözleşmenin tipik bir eser sözleşmesi olarak nitelendirilemeyeceğini, ilk derece mahkemesi tarafından yapılan değerlendirmelerin açıkça hukuka, kanuna aykırı olduğunu, resmi sözleşme ile müvekkilinden ve diğer arsa sahiplerinden herhangi bir ödeme talep edilmez iken ek sözleşme ile arsa sahiplerine 90.000,00 TL ödeme yükümlülüğü getirildiğini, ek sözleşmede müvekkilinden ve diğer arsa sahiplerinden istenilen işbu 90.000,00 TL bedelin, müvekkiline...
Arsa payı karşılığı inşaat yapım sözleşmesinde ise arsa sahibi inşaat yapımına karşılık yükleniciye bedel olarak bir miktar para yerine, arsa payını devretmekte olup, bu devir işlemi inşaatın yapımı için finans sağlanması amacıyla yükleniciye verilen "avans" niteliğinde bulunduğundan ve yüklenicinin edimini yerine getirmemesi halinde arsa maliki her zaman payının iadesini isteyebileceğinden bu tür temliklerde önalım hakkının kullanılması mümkün değildir. Zira önalımda, önalım hakkını kullanan kişinin payı satın alana ödemekle yükümlü olduğu bedel, yani bir miktar para, arsa payı devri karşılığı inşaat sözleşmesinde mevcut olmayıp, payın bedeli eser meydana getirmek suretiyle ödenmektedir. Önalım hakkını kullananın hiçbir bedel ödemeden payın kendisine devrini istemesi mümkün olmadığı gibi, pay karşılığında yüklenicin yapması gereken sözleşmede kararlaştırılan koşullarda binayı yapıp arsa sahibine teslim etmesi de düşünülemez......
Bir iş görerek eseri meydana getirmek ve meydana getirilen eseri iş sahibine teslim etmek (arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde, binayı sözleşmeye, amacına ve fen ve sanat kurallarına uygun imal ederek arsa sahibine teslim etmek) yüklenicinin ana borcudur. Kural olarak da aslolan sözleşmenin kararlaştırıldığı şekilde eksiksiz ifasıdır. Aksi halde, sözleşmeden beklenen yararlar dengesi bir taraf aleyhine bozulur. Böyle bir durumda da bir taraf edimini yerine getirmiş kabul edilemez; Yukarıda belirtilen ilkeler ve yapılan açıklamaların ışığında somut olayın arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi hükümleri çerçevesinde incelenip değerlendirilmesine gelince; davalı arsa sahibi, yüklenicinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi ile kararlaştırılan edimlerini yerine getirmediğini bu nedenle davacının tescil isteyemeyeceğini savunmuş, ... 3 Asliye Hukuk Mahkemesinin 2009/213 Esas sayılı dosyası ile bu davada eksik teslim edilen m2 nedeniyle talepte bulunduğunu belirtmiştir....
Arsa sahibi ile aralarında arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi bulunan yüklenicinin şahsi hakkını üçüncü kişiye temlik etmesi halinde üçüncü kişinin ifa talep edip edemeyeceğinin saptanmasında öncelikle yüklenicinin edimini (eseri meydana getirme ve teslim borcunu) yerine getirip getirmediğinin, ardından sözleşme hükümlerindeki diğer borçlarını ifa edip etmediğinin açıklığa kavuşturulması zorunludur. Davaya konu olayın, temlik işleminin hukuki niteliği, arsa payı karşılığı inşaat sözleşmelerinde yüklenicinin borçlarının neler olduğu ve arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesi hükümleri çerçevesinde incelenip değerlendirilmesi gerekmektedir. Alacağın temliki ve borcun nakli Borçlar Kanununun 162 ila 181. maddelerinde düzenlenmiştir. Temlik, alacağın ona bağlı bütün (yan ve öncelik) hakları ile birlikte devralana geçmesini sağlar ve bu işlem yapılırken borçlunun rızası alınması gerekmez. Temlik, hatta borçlunun muhalefetine rağmen geçerli olarak doğar ve hükümlerin hasıl eder....
Asıl ve birleşen dosyada davacı yüklenici vekili, kat karşılığı inşaat sözleşmesi gereği edimlerini yerine getirerek, söz konusu bağımsız bölümleri teslim tarihinden önce arsa sahiplerine teslim ettiğini, ancak payına düşen ve davalı arsa sahibinin uhdesinde bulunan 14 ve 15 nolu bağımsız bölümleri teslim etmediğini, davalılar adına kayıtlı olan bağımsız bölümlerin tapu iptal ve tesciline, olmadığı takdirde bedelinin tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.Birleşen dosya davacısı arsa sahibi vekili ise yüklenicinin arsa payı karşılığı inşaat sözleşmesinden doğan yükümlülüklerini yerine getirmediğini, teslim etmesi gereken bağımsız bölümleri süresinde teslim etmediğini, fazlaya ilişkin haklarını saklı tutarak 10.000,00 TL kira kaybı alacağının tahsilini talep etmiştir....
