"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 11.04.2012 gününde verilen dilekçe ile önalım hakkından kaynaklanan tapu iptali ve tescil talebi üzerine yapılan muhakeme sonunda; davanın kabulüne dair verilen 13.10.2015 günlü hükmün Yargıtayca, duruşmalı olarak incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmekle, tayin olunan 14.03.2017 günü için yapılan tebligat üzerine taraflardan gelen olmadı. İş karara bırakıldı. Bilahare dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: Dava önalım hakkından kaynaklanan tapu iptal ve tescil istemine ilişkindir. Davacı, 5691 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 113/594'er hissesinin davalılara toplamda 60.000 TL üzerinden satıldığını önalım hakkının kullanılmasına engel olmak için satış bedelinin 147.000 TL olarak gösterildiğini ileri sürerek, önalım hakkına dayanarak davalılar adına kayıtlı payın adına tescilini istemiştir....
Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir. Dava konusu payın satışına ilişkin hukuki işlemin tarafı olan davalı 3. kişi durumundaki davacıya karşı bedelde muvazaa iddiasında bulunamaz ise de davacı önalım hakkına engel olmak amacıyla satış bedelinin resmi satış senedinde yüksek gösterildiğini iddia edebilir ve bu iddiasını tanık dahil her türlü delille kanıtlayabilir....
yönelik usulü işlemlerin, ön sorun ve bekletici mesele uyarınca durdurulmasına karar verilmesi gerektiğini, zira önalım davasının, yenilik doğuran ve kullanıldığı andan itibaren hüküm ifade eden bir hak olduğunu, ayrıca satış için ilan tarihinden itibaren bir ay sonraya kadar kullanılabilen bir hak olduğunu, önalım davası neticesi paydaş ve paylılık oranları değişeceğinden, bu davanın neticesi beklenmeksizin ortaklığın satış yoluyla giderilmesi ve satış bedelinin halihazır paydaşlar arasında bölüştürülmesinin hakkaniyete aykırı olduğunu belirterek, önalım davası sonuçlanıncaya kadar satış işlemlerinin durdurulmasını talep ettiği, mahkemece şikayetin kabulüne, satış işlemlerinin dava sonuna kadar durdurulmasına karar verildiği anlaşılmaktadır. ...1....
Dava, önalım hakkı nedeniyle tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir. Önalım davasının davalısı önalım hakkına ilişkin taşınmazdaki payı satın almadan önce o taşınmazda paydaş ise bu paydaş hakkında önalım hakkı kullanılamaz. Çünkü, TMK’nın 732. maddesi ile bir paydaşın payını üçüncü şahsa satması halinde önalım hakkının kullanılabileceği kabul edilmiştir. Paydaş üçüncü kişi sayılamayacağından paydaşın paydaş aleyhine önalım hakkını kullanması söz konusu olamaz. Dava hakkına ilişkin bu hususun davanın her aşamasında kendiliğinden gözönünde bulundurulması gerekir Somut uyuşmazlıkta, dava konusu 21 parsel sayılı taşınmazda davacı ... 103/1680 pay maliki olup, davalı ....... çekişmeye konu payları 19.02.2014 ve 16.04.2014 tarihlerinde edinmiştir....
Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir. Dava konusu payın satışına ilişkin hukuki işlemin tarafı olan davalı 3. kişi durumundaki davacıya karşı bedelde muvazaa iddiasında bulunamaz ise de davacı önalım hakkına engel olmak amacıyla satış bedelinin resmi satış senedinde yüksek gösterildiğini iddia edebilir ve bu iddiasını tanık dahil her türlü delille kanıtlayabilir....
Anılan düzenlemede önalım hakkının açık bir tarifi yapılmamakla birlikte temel prensibin mülkiyet serbestisi ve tasarruf yetkisi olduğu gözetilerek paydaşın temlik hakkı sınırlandırılırken bu sınırlandırma sınırlı tutularak sadece satım akitleri için önalım hakkı öngörülmüştür. Kanuni önalım hakkından söz edebilmek için paylı mülkiyet hükümlerine tabi bir taşınmazdaki payın üçüncü şahsa satılması gerekmektedir; önalım hakkının konusu pay satışıdır. Gerçek bir satışın konusu olmayan, satım niteliğinde olmayan pay temliklerinde yasal önalım hakkı doğmayacaktır. Önalım hakkının payın satışındaki şartlar dahilinde kullanılması gerektiğinden, payı paradan başka bir karşılıkla iktisap edenlerden, onu, aynı şartlarla yerine getirmek suretiyle temellük etmeye imkan bulunmamaktadır. Örneğin temlikin hibe şeklinde olması halinde, hibede bir malın bedelsiz olarak üçüncü kişinin mülkiyetine geçirilmesi amaçlandığından önalım hakkı kullanılamayacaktır....
Noter aracılılığıyla bildirimde bulunulmamışsa iki yıllık hak düşürücü süre içerisinde önalım hakkına dayanılarak tapu iptali ve tescil istenebilir. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 21.09.2005 tarihli, 2005/6- 358 E, 470 K. sayılı kararı da bu doğrultudadır. 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu'na 6537 sayılı Kanunla eklenen 8/İ maddesi “...Tarımsal arazilerin satılması hâlinde sınırdaş tarımsal arazi malikleri de önalım hakkına sahiptir. Tarımsal arazi, sınırdaş maliklerden birine satıldığı takdirde, diğer sınırdaş malikler önalım haklarını kullanamaz. Önalım hakkına sahip birden fazla sınırdaş tarımsal arazi malikinin bulunması hâlinde hâkim, tarımsal bütünlük arz eden sınırdaş arazi malikine önalıma konu tarımsal arazinin mülkiyetinin devrine karar verir. Önalım hakkının kullanılmasında Türk Medenî Kanunu hükümleri uygulanır.” hükmünü içermektedir....
-KARŞI OY YAZISI- Dava, önalım hakkına dayalı ve muvazaalı temlik iddiasıyla tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir. Davacı, dava dilekçesinde; kayden paydaşı olduğu dava konusu 403 ada 8 parsel sayılı taşınmazın toplam 193/600 payının, dava dışı ... ..., ... ... ve ... ... tarafından toplam 75.000,01 TL bedelle davalı ...’e 27.06.2012 tarihinde satıldığını; kendisinin haricen bu satıştan haberdar olup, önalım hakkını kullanacağını bildirince, davalı ...’in taşınmazı akrabası olan diğer davalı ...’ya önalım hakkını kullanmasını engellemek amacıyla satış bedelini 200.000,00 TL göstererek sattığını, yapılan bu işlemin muvazaalı olduğunu ileri sürerek, muvazaalı satışın iptali ile ilk satış bedeli üzerinden yasal önalım hakkını kullanarak davalı adına kayıtlı hissenin adına tescilini talep etmiştir....
Davalı ... vekili Avukat ... cevap dilekçesinde; davanın 3 aylık yasal süre içerisinde açılmadığını, müvekkilinin dava konusu taşınmazda önceden hissedar olduğunu bu nedenle paydaşa karşı önalım davasının açılamayacağını, davacı ile davalıların Belediye imar uygulaması sebebiyle taşınmazda hissedar olduklarından Yargıtayın yerleşmiş içtihatları gereği önalım hakkının kullanılamayacağını, taşınmazda muvazaalı bir işlem yapıldı ise işlemin satış değil bağış olacağından önalım hakkının kullanılamayacağını belirterek öncelikle davanın süre ve usulden olmadığı takdirde esastan reddini istemiştir. III....
Davacı tarafça ikinci satış bedeli üzerinden eksik harcın ikmal edildiği, ikinci satış bedeli üzerinden ve bu satıştaki tapu harç ve masrafları üzerinden önalım bedelinin depo edildiği anlaşılmakla artık davacının önalım bedelini ilk satış üzerinden belirlenmesi gerektiği ve ikinci satış bedeli üzerinden önalım bedelinin belirlenmesine muvafakatinin olmadığı gerekçesi ile davanın reddine yönelik verilen karar hatalı olmuştur. Zira belirtildiği gibi ikinci satışa esas önalım bedeli davacı tarafça depo edilmiştir....
