Mah. 61399 ada 3 parsel üzerindeki binanın 13. kat (52) no'lu dairesinin 1/59 hissesi ile trampa ettiğini, yapılan trampa işleminin muvazaalı ve müvekkillerinin önalım haklarını engellemeye yönelik olduğunu belirterek, trampanın iptali ile yasal önalım haklarının tanınmasına, davalı adına olan tapu kaydının iptal edilerek müvekkilleri adına tesciline karar verilmesini, talep ve dava etmiştir. Davalı vekili, satış olmadığı için önalım hakkının kullanılmasının mümkün olmadığını belirterek, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, trampanın muvaazalı olduğunun kabulü ile davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davalı ... temyiz etmiştir. Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir....
Hukuk Dairesinin 2020/1107 Esas sayılı kararında da belirtildiği şekilde önalım davalarında önalım hakkının kullanılabilmesi için dava açıldığı tarihte davacı ile davalının taşınmazda paydaş olmaları ve paydaşlığın karar kesinleşinceye kadar devam etmesi gerektiği, 5403 sayılı yasaya göre açılan önalım davalarında da sınırdaşlığın aynı şekilde karar kesinleşinceye kadar devam etmesi gerektiği, tapunun devri ile birlikte davacının dava açıldığı tarihte mevcut olan önalım haklarını yitirdiği anlaşılmıştır. Bu durumda aktif dava ehliyetleri bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi gerekir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 09.10.2013 gününde verilen dilekçe ile tapu iptali ve tescil (önalım hakkından kayanaklanan) talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; fiili taksim sebebiyle önalım hakkının kullanılmayacağı anlaşıldığından davanın reddine dair verilen 08.12.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: _ K A R A R _ Dava, önalım hakkından kaynaklanan tapu iptal ve tescil istemine ilişkindir. Davacı vekili, müvekkilinin 148 parsel sayılı taşınmazda hissedar olduğunu, davalının dava dışı paydaş ......
Yukarıda açıklanan ilkelere göre önalım davası devam ederken davaya konu payın kamulaştırılması halinde 6100 sayılı HMK’nın 125/1-b hükmünün uygulanması gerekecek ve tazminat davasına dönüştürülen dava, önalım davasının bir devamı niteliğinde olacaktır. Başka bir deyişle HMK’nın 125/1-b hükmünün önalım davasında uygulanması mümkün olmaktadır (Baki Kuru, Hukuk Muhakemeleri Usulü, İstanbul, 2001, s.3808.). 7. Somut olayda dava açma tarihinde dava dışı ...hissesini davalı ...’a satış yoluyla temlik etmiştir. Davacının bu satış işlemi sebebiyle TMK 734 ncü maddeye dayalı önalım hakkını kullanma hakkı varsa da yargılama sırasında bu pay Mersin ...Belediye encümeninin 21.10.2015 tarih 580 sayılı kararıyla kamulaştırmaya tâbi tutulmuştur....
Davalı, dava konusu payın satıcı paydaş ... tarafından kendisine satılmadığını, hibe edildiğini, 27.3.1957 gün ve 12 / 2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı gereği de önalım hakkının kullanılamayacağını, tapuda satış görünse de yapılan temlikin aslında bağış olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur. Önalım hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisini veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir....
Davalı, dava konusu payın satıcı paydaş ... tarafından kendisine satılmadığını, hibe edildiğini, 27.3.1957 gün ve 12 / 2 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı gereği de önalım hakkının kullanılamayacağını, tapuda satış görünse de yapılan temlikin aslında bağış olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur. Önalım hakkı, paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda payın üçüncü kişiye satılması halinde, diğer paydaşlara o payı öncelikle satın alma yetkisini veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve payın üçüncü kişiye satılması ile kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılmasıyla bu hakkı kullanan paydaş ile alıcı arasında kapsam ve şartları satıcı ile davalı arasında yapılan sözleşmenin aynı olan bir satım ilişkisi kurulmuş olur. Önalım bedeli tapuda gösterilen satış bedeli ile davalı tarafından ödenen harç ve masrafların toplamından ibarettir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Önalım Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı önalım davasına dair karar, davacı ve davalılardan ... tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, önalım hakkı nedeniyle davalıya satılan payın iptali ve davacı adına tescili istemine ilişkindir....
Mahkemece, önalım davasının 9.240,00TL bedel üzerinden kabulüne karar verilmiş ve hüküm davalı vekilince temyiz edilmiştir. Kanuni önalım hakkının, başlıca iki amacının olduğundan bahsedilir. Birincisi, paydaşlar arasına istenmeyen kişilerin girmesini önlemek; diğeri ise, paydaş sayısını azaltmak ve paylı mülkiyetin ortadan kalkmasını kolaylaştırmaktır. Kanuni önalım hakkı, paylı mülkiyet ilişkisinin kurulduğu anda doğar ve mülkiyet ilişkisi devam ettiği müddetçe varlığını sürdürür; paydaşlardan birinin, payını üçüncü bir kişiye satması durumunda, önalım hakkı kullanılabilir hale gelir....
Önalım hakkı paylı mülkiyette satımın üçüncü kişiye satışı anında doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılır hale gelir. Önalım hakkı ancak dava yolu ile kullanılabilir. Davalı önalım hakkına tabi taşınmazda pay satın almış olup, davacı önalım hakkını ancak dava yolu ile kullanılabileceğinden davalı ilk celsede davayı kabul etse dahi, yargılama giderlerinden sorumludur. Somut olayda; mahkemece, yapılan yargılama sonucu, davacının bedelde muvazaa iddiasını kanıtlayamaması nedeniyle, tapuda gösterilen bedel üzerinden önalım hakkının tanınmasına karar verilmiştir....
KARŞI OY Dava, yasal önalım hakkına dayalı tapu iptal ve tescil işlemine ilişkindir. Dava konusu taşınmaz, tarım arazisidir. 4721 sayılı yasanın 732. maddesi uyarınca, paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilirler. 6537 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımında Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5. maddesi ile 3/7/2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8. maddesinden sonra gelmek üzere eklenen 8/İ maddesinin ikinci fıkrası sınırdaş tarımsal arazi maliklerine de önalım hakkı getirerek aynı yasanın 1. maddesinde açıklanan “...asgari tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazi büyüklüklerinin belirlenmesi ve bölünmelerinin önlenmesi..” amacına uygun bir düzenleme getirmiştir. Yasal önalım hakkının başlıca iki amacı vardır....
