Dava vasiyetnamenin iptali, terditli olarak da tenkise ilişkindir. Vasiyetname tarihi itibariyle murisin fiil ehliyetine sahip bulunduğu mahkemece yöntemine uygun şekilde yapılan araştırma sonucu ATK raporu ile saptanmış olup şekil yönünden de vasiyetnamede yasaya aykırılık bulunmamakla vasiyetnamenin iptaline yönelik davanın reddi isabetlidir. Davacıların tenkis istemi yönünden davalılar lehine vasiyetname ile yapılan ölüme bağlı tasarrufun tasarruf nisabını aşmadığı kabul edilerek tenkis isteminin de reddine karar verilmiştir....
Bu haliyle dava tenkis davası olup, Medeni Kanunun tenkise ilişkin hükümlerinin mahkemece somut olaya tatbiki gerekecektir. Medeni Kanunun 560.maddesi gereğince, ”Saklı paylarının karşılığını alamayan mirasçılar, miras bırakanın tasarruf edebileceği kısmı aşan tasarruflarının tenkisini dava edebilirler. Tenkis davası, mirasbırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlararası karşılıksız kazandırmaların yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; miras bırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır....
Mirasbırakan tenkise tabi olan tek bir kazandırmada bulunmuşsa, bu kazandırma saklı payın ihlali ölçüsünde tenkis edilir. Tenkise tâbi hem ölüme bağlı kazandırma hem de sağlararası kazandırma mevcut ise saklı pay tamamlanıncaya kadar öncelikle ölüme bağlı tasarruflar tenkis edilir. Ölüme bağlı tasarruflar, TMK’nın 563 ve 561. maddeleri uyarınca kendi içinde orantılı olarak tenkis edilir. Ölüme bağlı tasarruf yapılmamış veya ölüme bağlı tasarrufların tenkisi saklı paya tecavüzü ortadan kaldırmaya yetmemişse, sağlararası kazandırmaların tenkisine geçilir. Sağlararası işlemlerin kendi içindeki tenkis sırası da en yeni tarihlisinden en eski tarihlisine doğru olmak üzere belirlenir. Buna rağmen saklı paya tecavüz giderilememişse, kamu tüzel kişileri ile kamuya yararlı dernek ve vakıflara yapılan ölüme bağlı tasarruflar ve sağlararası kazandırmalar tenkis edilir....
Bu sebepler dışında kalan durumlara dayanılarak ölüme bağlı tasarrufun iptali istenilemez ise de, koşullarının varlığı durumunda tenkis talebine konu edilebilir (TMK. m. 560- 562)....
Sulh Hukuk Mahkemesinin 2015/925 Esas, 2015/1585 Karar sayılı 23.10.2015 tarihli ilamıyla vasiyetnamenin açılmasına karar verildiği, davacının mirasbırakanın vasiyetnamenin düzenlendiği tarihte ayırt etme gücünün olmadığını, vasiyetnamenin mal kaçırma amacıyla düzenlendiğini ileri sürerek vasiyetnamenin iptali istemiyle eldeki davadaki davalılar aleyhine açtığı davanın ... 8. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/272 Esas, 2015/433 Karar sayılı 12.10.2015 tarihli ilamıyla feragat nedeniyle reddine karar verildiği, hükmün temyiz edilmeksizin 24.11.2015 tarihinde kesinleştiği anlaşılmaktadır. 1930 doğumlu mirasbırakanın 09.02.2015 tarihinde öldüğü geriye mirasçıları olarak ilk eşinden olma oğlu davacı ile 2. eşinden olma çocukları davalıların kaldığı sabittir. Bilindiği üzere; tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır....
Mahkemece; davacının tenkis isteğinin kabulü ile saklı pay alacağı 16.506,43 TL'nin davalıdan alınarak davacıya verilmesine, vasiyetnamenin iptali ve ... Köyü, 82 ada, 38 parseldeki tapu kaydının miras hissesi oranında adına tescili talebinin reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafça temyiz edilmiştir. 1-) Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 2-) Somut olayda uyuşmazlık, davaya konu vasiyetnamenin tenkisine ilişkindir. Tenkis (indirim) davası, miras bırakanın saklı payları zedeleyen ölüme bağlı veya sağlar arası kazandırmaların (bağış) yasal sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu (inşai) davalardandır. Tenkis davasının dinlenebilmesi için öncelikli koşul; mirasbırakanın ölüme bağlı veya sağlar arası bir kazandırma işlemi ile saklı pay sahiplerinin haklarını zedelemiş olmasıdır....
Bu durumda, davaya tenkis davası olarak devam edilmesi ve vasiyetnamenin mirasçıların tasarruf nisabı oranında yerine getirilmesi gerektiği konusundaki mahkemece uyulan bozma ilamına rağmen "vasiyetnamenin saklı payı oranında iptaline" denilmek suretiyle infazı kabil olmayan hüküm tesis edilmiştir. Oysa, davaya tenkis davası olarak devam edilmesi ve infazı kabil bir karar verilmesi gerekmektedir. O halde, mahkemece, vasiyetnamenin saklı pay oranında iptaline denmesinin sonucu olarak, davaya tenkis davası olarak devam edilmesi, saklı paylı mirasçı olan davacının saklı payı oranında tenkise karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya uygun görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
Tenkis davası, TMK'nun 560-562 maddelerinde düzenlenen, ...bırakanın saklı payları zedeleyen gerek ölüme bağlı ve gerekse sağlararası kazandırmalarının kural olarak saklı paylarının karşılığını alamayan ...çılar tarafından ...bırakanın tasarruf edebileceği sınıra çekilmesini amaçlayan, öncesine etkili, yenilik doğurucu davalardandır. Bu yönüyle bakıldığında tenkis davası ... Hukukuna özgü bir iptal davası olarak kabul edilmelidir. (..., ... Hukuku, ..., 2003, s.305). Tenkis, açıkladığımız sebeplerle saklı payın yaptırımıdır (H.Hatemi, ... Hukuku, ..., 2004, s.23). Tenkis, saklı pay tamamlanıncaya kadar, önce ölüme bağlı tasarruflardan, bu yetmezse, en yeni tarihlisinden en eskisine doğru geriye gidilmek üzere sağlararası kazandırmalardan yapılır (TMK.md.570). Saklı payların zedelendiğinden söz edilmesi için, kazandırma konusu tereke ile kazandırma dışı terekenin tümü ile bilinmesi gerekir. Bunun için tereke ile ilgili bütün kayıt ve belgeler dosyaya getirtilmelidir....
Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; vasiyetnamenin iptali yönünden verilen ilk karar kesinleştiğinden bu talep yönünden davanın reddine karar verildiği, davacıların miras bırakana karşı aile hukukundan doğan yükümlülüklerini yerine getirdikleri, bu nedenle saklı paylarını isteyebilecekleri gerekçesiyle davaya tenkis davası olarak devam edildiği, davacıların saklı paylarının murisin yapmış olduğu ölüme bağlı tasarruf ile ihlal edildiği sabit olduğundan sabit tenkis oranının hesaplandığı, kararın verildiği tarih itibariyle bilinen toptan eşya fiyat endeksleri uygulanmak suretiyle murisin ölüm tarihi itibariyle taşınmazların ürünlü değerleri esas alınarak yapılan hesaplama sonucunda; tenkis davasının kısmen kabul kısmen reddi ile davalı ... yönünden her bir davacı için 207.882,66’şar TL, davalı ... yönünden ise 138.115,53’er TL tenkis alacağına hükmedilmiştir. V. TEMYİZ A....
Tasarruf oranı aşılmış ise tasarrufun niteliğine göre icap ederse kazandırma işleminde, saklı payları zedeleme kastının bulunup bulunmadığı objektif (nesnel) ve sübjektif (öznel) unsurlar dikkate alınarak belirlenmelidir. Zira tasarruf oranını aşan her kazandırmada saklı payları zedeleme kastının varlığından söz edilemez. Mutlak olarak tenkise tabi tasarruflarda (ölüme bağlı tasarruflar veya TMK’nun 565. maddesinin 1, 2 ve 3 fıkrasında gösterilenler) tenkis uygulanırken TMK’nun 570. maddesindeki sıralamaya dikkat etmek, davalı saklı paylı mirasçılardan ise aynı kanunun 561. maddesinde yer alan saklı paydan fazla olarak alınanla sorumluluk ilkesini gözetmek, dava konusu olup olmadığına bakılmayarak önce ölüme bağlı tasarruflarla davacının saklı payını tamamlamak, sonra sağlar arası tasarrufları dikkate almak gerekir....
