Karar sayılı ilamında açıkça ifade edildiği üzere çek iptali davalarını açma hakkının çek üzerinde hak sahibi olan hamile ait olduğu, keşidecinin zayi nedeni ile iptal davası açma yetkisi olmadığı anlaşılmakla davanın 6100 sayılı HMK m. 114/1-h maddesi gereğince hukuki yarar dava şartı yokluğundan usulden reddine karar verilerek Mahkememizde oluşan vicdani kanaatin tezahürü olarak aşağıdaki hüküm tesis edilmiştir....
Dava, TTK'nun 818/s maddesi yollaması ile çeklerde de uygulanması gereken TTK 757 ve devamı maddeleri uyarınca açılmış zayi nedeniyle çek iptali davasıdır. Davacının iptali istenen çekin keşidecisi olduğu dava dilekçesi içeriğinden anlaşılmaktadır. TTK'nun 651. maddesi gereğince; kıymetli evrakın zayi olduğu veya ziyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir. Aynı kanunun 652. maddesine göre de; kıymetli evrakı zayi eden kimse, iptal kararı alarak hakkını senetsiz olarak da ileri sürebilir veya yeni bir senet düzenlenmesini isteyebilir.Keşidecinin senet üzerinde ileri sürebileceği bir hakkı mevcut değildir. Kaldı ki, çek iptali davası hasımsız olup, dava sonunda verilecek iptal kararı çek hamili 3. kişileri bağlamaz. Çekin iptal kararından sonra takibe konu olması halinde de, keşidecinin yine menfi tespit davası açarak bu çekten dolayı borçlu olmadığını ispat etmesi gerekir....
TTK'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK'nın 651/2. maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK m.652). Zayi nedeniyle iptal davalarında amacın, keşidecinin mükerrer ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kambiyo senedi yerine mahkemece verilecek iptal kararını keşideciye/muhataba ibraz etmek olduğu gözetildiğinde, keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi bu yolun kanunda öngörülen konuluş amacı ile bağdaşmaz.------ilamı ve emsal bir çok karar mevcuttur....
"Senedin iptaline karar verilmesini mahkemeden zayi olduğu veya ziyanın ortaya çıktığı anda senet üzerindeki hak sabihi olan lehtarın veya senedin devri halinde yetkili hamilin isteyebileceği (TTK 651/2) sabit olduğundan TTK'nın bu düzenlemesi uyarınca senedi düzenleyerek tedavüle çıkaran "keşidecinin" iptal davası açma hakkı yoktur, (Prof. Dr. ... , Prof. Dr. ... Kıymetli Evrak Hukuku Güncellenmiş ve Genişletilmiş 7. Baskı -Ekim 2017 Kitabı) " hükmü ile Adana BAM . HD.'nin 28/12/2018 Tarih, ..., ... Karar sayılı ilamı ile "iptal davası açma hakkı, TTK'nın 651. Maddesi uyarınca, çeke bağlı alacağı bulunan hamile aittir, iptal kararını alan hamil, TTK'nın 652. Maddesinde düzenlendiği üzere hakkını senetsiz ileri sürebilir ya da borçludan yeni bir kıymetli evrak düzenlemesini isteyebilir, iptal davasının amacı budur. Çek keşidecisinin TTK'nın 818/1-s maddesi yollamasıyla TTK'nın 757. Maddesi gereğince iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır" demektedir....
Maddesi uyarınca hamil çekin zayi edilmesi halinde iptal davası açabilecek.TTK 652 maddesine göre iptal karar ile hamil hakkını çek olmadan ileri sürebilecek ya da borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. TTK'nun 757 vd. maddelerinde yer alan kambiyo senedinin zayi nedeni ile iptal davalarının, iradesi dışında kambiyo senedi elinden çıkan kişiye TTK'nun 739. maddesinde düzenlenen hamilin ibraz yükümlülüğünü ortadan kaldırarak kambiyo senedi yerine Çek iptali davası sonucunda verilen karar borçluya ibraz ile borçludan çek bedelinin tahsili imkanını sağlamaktır....
GEREKÇE:Dava; TTK’nun 818 madde göndermesi ile 757 ve devamı maddeleri uyarınca hasımsız olarak açılmış zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. Davacının dilekçesinde belirttiği dört adet keşidecisi olduğu çekin ticari ilişki nedeniyle çek hesabından "...Döküm ve Mahkina San. ve Tic. AŞ." adına düzenleyerek, kargoya verdiği ve burada kaybolduğundan zayi nedeniyle iptallerini talep etmiştir. Davacı çek karnesinin verildiği hesap sahibidir. Dava açma hakkı hamile aittir. Keşideci bu davayı açamaz. Hamile hasımsız çek iptali davası açma yetkisi veren hukuki müessesenin amacı, elindeki kıymetli evrakı zayi olan (kaybolan, çalınan) hamile keşideciye başvurabilmesi bakımından, kaybolan kıymetli evrak yerine geçecek bir belge verilmesini sağlamaktır. Hamil, mahkemeden alacağı iptal kararı ile keşideciye başvuracak, keşideci de bu iptal kararına dayanarak ödeme yapmakla kıymetli evraka bağlı borcundan kurtulacaktır....
Dava konusu çek yaprakları boş olduğundan buna dayalı iptal davasının dinlenilmesine olanak yoktur. Bundan başka bir an için çekin imzalandığı ve tedavüle çıktığı düşünülse dahi, yukarıda belirtildiği üzere keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı da bulunmamaktadır. Keşideci; kaybettiği çekin bedeli kendisinden talep edildiğinde veya çekin kimde olduğunu öğrendiğinde T.T.K.'nun 790-792 maddeleri uyarınca hasım gösterip, borçlu olmadığının tespiti yönünde dava açmak ve o aşamadan sonra tedbirleri istemek hakkına sahiptir. Dava dilekçesindeki açıklamalara ve dosya kapsamına göre dava konusu çek yapraklarının boş olması nedeniyle çek vasfını taşımadığı, bir an için imzalı olduğu düşünüldüğünde dahi keşidecinin çek iptali davasını ikame edemeyeceği belirlenmiş olup; HMK 320....
TALEP: Talep, 6102 sayılı TTK'nın 818/1(s). maddesi delaletiyle, aynı Kanunun 757. vd. maddelerine dayalı zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Talep, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkin olup, HMK'nın 382/2(e)-6. hükmü gereğince çekişmesiz yargı işidir. 6102 sayılı TTK'nın 818. maddesi delaleti ile çekler bakımından iptal davaları açısından uygulanması gerekli TTK'nın 757 ve devamı maddelerinde iptal davası açma hakkı lehtar ve hamile tanınmış bir hak olup, TTK'nın 759/2. maddesi uyarınca, iptal isteminde bulunan kişi çek elinde iken zayi olduğuna dair inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak, senedin bir suretini ibraz etmek yahut da senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Zayi nedeniyle çek iptali davası açılabilmesi için öncelikle TTK'nın 780 ve 781. maddeleri uyarınca yasal unsurlara haiz bir çekin bulunması esastır....
İNCELEME ve GEREKÇE: Dava hukuki niteliği itibariyle, TTK'nın 818/1.s maddesi yollamasıyla aynı Kanun'un 757 vd. maddeleri uyarınca zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. Dava dilekçesi incelendiğinde iptali istenen çek/çeklerin davacının kendi çek hesabından verilmiş yani keşidecisi ve hesap sahibi de bizzat davacı olan boş çek yaprakları olduğu anlaşılmaktadır. Davacı hamil ya da lehtar değildir. TTK.'nın 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre, çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.'nın 651/2. maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. -------- Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ GEREKÇELİ KARAR ESAS NO : 2021/264 Esas KARAR NO : 2021/507 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 14/04/2021 KARAR TARİHİ : 19/04/2021 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekilinin dava dilekçesinde özetle---------çeklerin müvekkilinin uhdesindeyken kaybolduğunu, çeklerin zayii nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Dava, TTK.nun 818/s, 757- 765. madde hükümlerine göre zayi nedeniyle çek iptali isteğine ilişkindir. 6102 sayılı TTK'nın 818. maddesinde poliçeye ilişkin iptal hakkındaki 757 ilâ 763 üncü maddelerle, 764 üncü maddenin birinci fıkrasının çekler için de uygulanacağı düzenlemesine yer verilmiş, 6102 sayılı TTK'nın 757/1. Maddesinde iptal talep etme yetkisi hamiline tanınmıştır. İstanbul BAM --- Hukuk Dairesi'nin -------- Esas ve Karar sayılı ilamında da belirtildiği üzere "......
