ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2023/762 KARAR NO : 2023/803 DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) DAVA TARİHİ : 31/10/2023 KARAR TARİHİ : 01/11/2023 Mahkememizde görülmekte olan Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali (Hasımsız)) davasının yapılan açık yargılaması sonunda, Davacı tarafından, Mahkememize verilen Zayi nedeniyle çek iptali davasına ilişkin dava dilekçesinin incelenmesinde, davaya konu edilen çek hakkında öncelikle ödemekten men kararı ve iptaline karar verilmesi talep edilmiş olmakla; dava dilekçesinin evrak üzerinde yapılan incelemesi sonunda; Davacı dava dilekçesinde ----. Şubesi'nin 31.10.2023 vade tarihli keşidecisi -----. Olan -----çek seri nolu 3.500.000,00 TL bedelli çekin zayi nedeniyle iptalleri ile ödeme yasağı kararı verilmesini talep ve iddia etmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir. Müdahale talebinde bulunan .... Plastik Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi vekilinin 07/03/2022 havale tarihli dilekçesinde; müvekkilinin çek üzerinde ciroları bulunduğunu hamil olduğunu beyan etmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali ele alınmıştır. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
Türk Ticaret Kanununun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
Seri nolu çeklerin ödeme yeri İstanbul, keşidecisi ve zayi tarihindeki hamili davacı müvekkili ... olan çek hamiline yazılı çek, ...seri nolu çekin Keşide tarihi 31/12/2012 olan 14.500,00 TL. bedelli, İbraz tarihi 02/01/2013 olan, (bankaya ibraz edilip karşılıksız çıktıktan ve bedeli ödenerek hamilinden iade alındıktan sonra zayi olduğunu,) ... seri nolu çekin keşide tarihi 31/07/2012 olan, 8.000,00 TL bedelli, ibraz tarihi 02/08/2012 olan (bankaya ibraz edilip karşılıksız çıktıktan ve bedeli ödenerek hamilinden iade alındıktan sonra zayi olduğunu,)... seri nolu çek (boş olarak zayi olduğunu,) çeklerin zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ile dava etmiştir. Dava; zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. TTK.'nın 818/1-s maddesinin göndermesiyle aynı yasanın 757 ve devamı maddelerine göre zayi nedeniyle çek iptali davasını, çeki zayi eden hamil açabilir. Hamil dışındaki kişilerin zayi nedeniyle çek iptali talebinde bulunma hakkı yoktur....
Seri nolu çeklerin ödeme yeri İstanbul, keşidecisi ve zayi tarihindeki hamili davacı müvekkili ... olan çek hamiline yazılı çek, ...seri nolu çekin Keşide tarihi 31/12/2012 olan 14.500,00 TL. bedelli, İbraz tarihi 02/01/2013 olan, (bankaya ibraz edilip karşılıksız çıktıktan ve bedeli ödenerek hamilinden iade alındıktan sonra zayi olduğunu,) ... seri nolu çekin keşide tarihi 31/07/2012 olan, 8.000,00 TL bedelli, ibraz tarihi 02/08/2012 olan (bankaya ibraz edilip karşılıksız çıktıktan ve bedeli ödenerek hamilinden iade alındıktan sonra zayi olduğunu,)... seri nolu çek (boş olarak zayi olduğunu,) çeklerin zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep ile dava etmiştir. Dava; zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. TTK.'nın 818/1-s maddesinin göndermesiyle aynı yasanın 757 ve devamı maddelerine göre zayi nedeniyle çek iptali davasını, çeki zayi eden hamil açabilir. Hamil dışındaki kişilerin zayi nedeniyle çek iptali talebinde bulunma hakkı yoktur....
TTK nun 651–653. maddelerinde kıymetli evrakın genel olarak zayi nedeniyle iptali, TTK nun 657. maddesinde nama yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali, TTK nun 661–669. maddelerinde hamile yazılı senetlerin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 757–765. maddelerinde kambiyo senetlerinden poliçenin zayi nedeniyle iptali düzenlenmiştir. TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir....
TTK nun 778/1-ı maddesinin yaptığı atıf gereğince kambiyo senetlerinden bononun zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususu ile TTK nun 818/1-s maddesinin yaptığı atıf gereğince (TTK nun 764/2. maddesi ile 765. maddesi hükümleri hariç olmak üzere) kambiyo senetlerinden çekin zayi nedeniyle iptali poliçenin zayi nedeniyle iptali hükümlerine göre olacağı hususları düzenlenmiştir. Mahkememizce de benimsenen birçok yerleşik Yargıtay kararında belirtildiği gibi TTK nun 651. maddesinde genel hüküm ve özel hüküm niteliğindeki TTK. nun 818/s maddesi yollamasıyla 757. maddesi uyarınca ancak hamilin zayi nedeniyle çek iptal davası açabileceği ve keşideci olan davacının dava açma (aktif husumet) ehliyeti olmadığı anlaşılmıştır. Yukarıda belirtildiği üzere keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı da bulunmamaktadır. Keşideci; kaybettiği çekin bedeli kendisinden talep edildiğinde veya çekin kimde olduğunu öğrendiğinde T.T.K.'...
Bu tür bir talep, ancak senede bağlı bir hakkı bulunan, ancak senedin zayi olması nedeniyle bu hakkını ileri süremeyen yetkili hamil tarafından ileri sürülebilir. --------Nitekim, zayi nedeniyle açılan iptal davasında , öncelikle zayi edildiği bildirilen evrakın kıymetli evrak niteliğini taşıması, kıymetli evrakın davacının kendi iradesi dışında elinden çıkması ve zayi edilen kıymetli evrakın kimin elinde olduğunun bilinmemesi ve zayi edildiği bildirilen kıymetli evrakta hak hamili olması gerekmektedir. (Talebin boş çek yaprağına ilişkin olduğu ve buna ilişkin çek hesabının talep edene ait olduğu talep edenin kabulündedir. Boş çek yaprağı TTK'nın 780. Maddesi kapsamında çek niteliğinde olmadığı gibi kambiyo senedi vasfında da değildir. Dolayısıyla boş çek yaprağı hakkında iptale ilişkin TTK'nın 757 vd. maddelerinin uygulanma olanağı yoktur. Bu halde çek hesabı sahibinin, boş çek yapraklarının iptaline karar verilmesini talep etmesi mümkün değildir....
