Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Paylı mülkiyette paydaşların, elbirliği mülkiyetinde ortakların her biri bazı haller ayrık olmak üzere diledikleri zaman ortaklığın giderilmesi davası açabilirler. TMK'nun 698. maddesi " Hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Paylaşma isteme hakkı hukiki bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler resmi şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir....
SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 11/04/2019 NUMARASI : 2014/880 ESAS, 2019/317 KARAR DAVA KONUSU : Ortaklığın Giderilmesi (Paylı Mülkiyette) KARAR : Yukarıda yazılı ilk derece mahkemesi kararına karşı davacı vekili ile davalı T41 vekilince istinaf kanun yoluna başvurulmuş olmakla HMK' nın 352 ve devamı maddeleri uyarınca dosya incelendi. GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: TARAFLARIN İDDİA VE SAVUNMALARININ ÖZETİ: Davacılar vekili ilk derece mahkemesine vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle; Müvekkilleri ile davalıların dava konusu Osmaniye ili, Merkez ilçesi, Dereobası Köyü, 154 ada, 14 parsel de müşterek malik olduklarını taraflar arasıda uyuşmazlık olduğunu, müvekkillerinin müşterek mülkiyette haklarını kullanamadıklarını gayrimenkulun satılarak bedelinin taksimi ile taraflar arasındaki ortaklığın giderilmesini talep etmiştir....
Elbirliği mülkiyetinin devamını haklı kılacak bir itiraz ileri sürülmediği veya mirasçılardan biri belirlenen süre içinde paylaşma davası açmadığı takdirde, istem konusu mal üzerindeki elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesine karar verilir. Terekeye dahil diğer hakların ve alacakların paylar oranında bölünmesi hususunda da yukarıdaki hükümler uygulanır." hükmüne yer verilmiştir. Somut olayda; dava elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete (murisin bankadaki hesaplarının iştirak halinden müşterek mülkiyete) dönüştürülmesi iddiasıyla açılmıştır. Bu durumda uyuşmazlığın, TMK 644. maddesi uyarınca bakma görevi Sulh Hukuk mahkemelere aittir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; HUMK.’nun 25.ve 26.maddeleri gereğince ... Sulh Hukuk Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE, 5.10.2010 gününde oybirliğiyle karar verildi....
Ancak paylı mülkiyette durum farklıdır. Paylı mülkiyette paydaşlar birbirlerine karşı üçüncü kişi durumundadırlar. Tek kişi mülkiyetinde olduğu gibi paylı mülkiyette, koşullan oluştuğu takdirde bir payın olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile kazanılması mümkündür. Paydaşlar arasında kazanma yasağı bulunmamaktadır. Olayımızda kadastro tespitinden önce mirasçılar arasında taksim yapıldığından söz edilerek paylı olarak tespit ve tescil yapılmıştır. Paylı mülkiyet şeklinde tasarruf ve kazanılan bir yer bakımından mirasçılar artık birbirlerine karşı üçüncü kişi durumunu aldıklarına göre TMK'nın 713/2. maddesinde yazılı koşulların gerçekleşmesi halinde davacının diğer mirasçılara ait payları kazanma imkanı bulunmaktadır....
Yasal önalım hakkı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun "Taşınmaz mülkiyetinin içeriği ve kısıtlamaları" başlıklı ikinci ayrımında, “II. Devir Hakkının Kısıtlamaları 1.Yasal Önalım Hakkı” alt başlıkları altında “a. Önalım Hakkı Sahibi” başlıklı 732; “b. Kullanma yasağı, feragat ve hak düşürücü süre” başlıklı 733 ve “c.Kullanılması” başlıklı 734. maddelerinde düzenlenmiştir. 4721 sayılı TMK'nın 732. maddesi; “Paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması hâlinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilirler” hükmünü içermektedir. Madde gerekçesinde ise: “Maddede paylı mülkiyette herhangi bir paydaşın kendi payını ister tamamen ister kısmen bir başkasına satması hâlinde, diğer paydaşların önalım haklarını kullanabilecekleri öngörülmüştür. Bu suretle, önalım hakkının, bir payın üçüncü kişiye tamamen veya kısmen satılması durumunda da kullanılabileceği vurgulanmıştır” ifadelerine yer verilmiştir....
Davacı tarafın dayandığı TMK'nın 226/2. fıkrasında, "tasfiye sırasında, paylı mülkiyete konu bir mal varsa, eşlerden biri kanunda öngörülen diğer olanaklardan yararlanabileceği gibi, daha üstün bir yararı olduğunu ispat etmek ve diğerinin payını ödemek suretiyle o malın bölünmeden kendisine verilmesini isteyebilir" denilmektedir. Maddenin bu fıkrasıyla eşlerin paylı mülkiyetinde bulunan bir malın belli koşullar altında paylaşım yapılmadan eşlerden birine verilmesi öngörülmüştür. Buna göre daha üstün bir yarar sahibi olduğunu kanıtlayan ve diğer eşin payını ödeyen eş, paylaşımı önleyebilecek, paylı mülkün kendisine verilmesini sağlayabilecektir. TMK'nın 226/2. fıkrası, hem mülkiyet hakkına getiren bir yasal sınırlama ve hem de, paylı mülkiyetin sona erme yollarından birisini öngörmektedir. Bu hükme dayanan eş; yasadan doğan bir hakkını kullanmaktadır. Bu hükmün emredici nitelikte olmadığı doktrinde hakim görüş tarafından ifade edilmektedir....
HUKUK DAİRESİ DOSYA NO : 2020/1890 KARAR NO : 2020/2528 T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I İNCELENEN KARARIN MAHKEMESİ : İSKİLİP SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 15/01/2020 NUMARASI : 2019/143 E 2020/27 K DAVA KONUSU : Ortaklığın Giderilmesi (Paylı Mülkiyette) KARAR : DAVA DİLEKÇESİNİN ÖZETİ: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Dava konusu Çorum ili İskilip ilçesi Bahabey mh. 467 ada 7 Parsel sayılı taşınmazda davalı tarafla birlikte hissedar olduklarını belirterek taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesini, yargılama giderlerinin davalılara yükletilmesini talep ve dava etmiştir. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ : İskilip Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 15/01/2020 tarih 2019/143 Esas, 2020/27 Karar sayılı ilamıyla davanın kabulüne karar verilmiştir....
HUKUK DAİRESİ DOSYA NO : 2022/2547 KARAR NO : 2022/2421 T Ü R K M İ L L E T İ A D I N A İ S T İ N A F K A R A R I İNCELENEN KARARIN MAHKEMESİ : TOKAT SULH HUKUK MAHKEMESİ TARİHİ : 09/06/2022 NUMARASI : 2021/2256 E 2022/1406 K DAVA KONUSU : Ortaklığın Giderilmesi (Paylı Mülkiyette) KARAR : DAVA DİLEKÇESİNİN ÖZETİ: Davacı vekilinin dava dilekçesinde özetle; Tokat İli , Merkez Güneşli Mah. 2170 ada, 5 parsel de kayıtlı taşınmaz tarafların müşterek mülkü olduğunu, Taşınmazın rızai taksimi mümkün olmadığını, Taşınmazın satılarak ortaklığın giderilmesine karar verilmesini talep etme zarureti hasıl olduğunu, izah edilen nedenlerle; dava konusu taşınmazın satılarak ortaklığın giderilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılar üzerine bırakılmasına karar verilmesini talep etmiştir....
DAVA KONUSU : Ortaklığın Giderilmesi (Paylı Mülkiyette) KARAR : DAVA DİLEKÇESİNİN ÖZETİ: Davacılar vekili ilk derece mahkemesine vermiş olduğu dava dilekçesinde özetle, Tokat Merkez Topçubağı mah. 1981 ada, 24 parsel sayılı taşınmazda tarafların malik olduklarını, aralarında anlaşarak taşınmaz üzerindeki ortaklığı gideremediklerini, bu nedenle davaya konu taşınmaz üzerindeki ortaklığın aynen taksimini, aynen taksimi mümkün değil ise satış yoluyla ortaklığın giderilmesini, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesini talep ve dava etmiştir. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ : Tokat Sulh Hukuk Mahkemesi'nin 27/04/2021 tarih 2020/1702 Esas-2021/927K. Sayılı kararı ile davanın kabulüne dair karar verildiği anlaşılmıştır....
Önalım hakkı paylı mülkiyet hükümlerine tabi taşınmazlarda bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını kısmen veya tamamen üçüncü bir kişiye satması halinde diğer paydaşlara bu satılan payı öncelikle satın alma yetkisi veren bir haktır. Bu hak paylı mülkiyet ilişkisi kurulduğu anda doğar ve satışın yapılmasıyla kullanılabilir hale gelir. Önalım hakkının kullanılabilmesi için gerçek bir satış sözleşmesinin bulunması gerekmektedir. Satış niteliği olmayan temliklerde önalım hakkının kullanılması mümkün değildir. 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu'nun "Devir Hakkının Kısıtlamaları" üst başlığı altında "yasal önalım hakkı" kenar başlıklı 732. maddesi; "Paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması halinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilirler." hükmünü içermektedir....
