Kısa vadeli sigorta kollarına tabi olan sigortalılar, kanunlarda kendilerine tanınan hakları elde edebilmek için hukuki yararları bulunmak şartıyla tespit davası açabilirler. Dava “iş kazası sayılması gerektiğinin tespiti” veya buna bağlı olarak sağlanan “yardımlara hak kazandığının tespiti” istemi şeklinde olacaktır. Sigortalıların sosyal sigorta hakları ile ilgili olarak açtıkları tespit davaları somut bir olaydan doğan hukuki ilişkinin tespiti olduğundan aynı zamanda eda davası niteliğinde olup verilen tespit kararını Kurum uygulamak zorundadır. Mahkemece verilen tespit kararı sonucu Kurum, idari bir işlem ile tespit kararını gerçekleştirmekte ve sosyal sigorta yardımlarını yapmaktadır. Hukuki yarar, 6100 sayılı HMK madde 114/1-h bendine göre dava şartıdır. Davacının, dava açmakta hukuki yararının bulunması gerekir. Dava sonucunda davacı lehine hukuki bir sonuç elde edilmesi gerekir, aksi halde dava açmada hukuki yarar olmaz....
Hukuk Dairesi DAVA TÜRÜ : SOSYAL GÜVENLİK HUKUKU İLE İLGİLİ TESPİT DAVALARI İLK DERECE MAHKEMESİ : İş Mahkemesi Y A R G I T A Y K A R A R I Yargıtay Büyük Genel Kurulunun dairelerin iş bölümüne ilişkin 09.02.2018 tarihli ve 2018/1 sayılı kararı, 21.02.2018 tarihli ve 30339 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak 01.03.2018 tarihinde yürürlüğe girmiştir . Danıştay Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair 6723 sayılı Kanun 23.07.2016 tarih ve 29779 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe girmiştir. Taraflar arasındaki uyuşmazlığın niteliğine ve Yargıtay Büyük Genel Kurulunun anılan kararına göre, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’ndan kaynaklanan davalar hakkında verilen hüküm ve kararların temyiz incelemesi, Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin görev alanı içerisine girmektedir....
DAVA KONUSU : Tespit (Sosyal Güvenlik Hukuku İle İlgili Tespit Davaları) KARAR : Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; davacı Şirketin 1159501 numarası ile davalı kurumda işlem gördüğü, şirkete bağlı 50 adet şube bulunduğu, şube adreslerinin farklı olması nedeniyle farklı sosyal güvenlik merkezlerinde sicil dosyalarının olduğu, çalışanlarına aylık temel ücret yanında her ay nakdi olarak yol yardımı yapıldığını, davalı kuruma yapılan başvuruda, geriye dönük olarak yol ve yemek yardımlarının iadesi için başvurunun reddedildiğini ileri sürerek; davacı şirket tarafından yapılan başvurularda, geriye dönük ilgili yıllara ait dönemler için 5510 sayılı Kanunun 80. maddesi uyarınca yol ve yemek yardımlarının prime esas kazanca dahil olmadığının tespitine ve ödenen sigorta primi işveren payı ile işsizlik sigortası işveren payının iadesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Prim (sosyal sigorta primi) kelimesinin sosyal güvenlik hukuku açısından tanımı ise, yürürlükte bulunan sosyal sigorta mevzuatı bakımından, sigortalılara yapılacak sosyal sigorta yardımları ile Kurumun yönetim giderlerini karşılamak amacıyla yasaca belirlenen usul ve esaslara göre sigortalıdan ve işverenden zorunlu olarak alınan nakit şeklinde yapılabilir. (Güzel, A./Okur, A.R./ Caniklioğlu, N.: Sosyal Güvenlik Hukuku, 16. Baskı, İstanbul 2016, s. 222). Sosyal sigortalarda prim ödeme yükümlülüğünün muhtevası ve ödenecek primlerin miktarı kanunla belirlenir. Kanun koyucu prime esas kazanç belirlemesi yaptıktan sonra sigortalılar ve varsa işverenleri bu miktarlardan belirli bir oranda prim ödemekle yükümlü tutulmaktadır. (Arıcı, K.; Türk Sosyal Güvenlik Hukuku, Ankara 2015, s. 206)....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2021/610 Esas KARAR NO : 2022/890 DAVA : Şirketin İhyası DAVA TARİHİ : 28/09/2021 KARAR TARİHİ : 21/12/2022 Mahkememizde görülmekte olan Şirketin İhyası davasının yapılan açık yargılaması sonunda, GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı vekili dilekçesinde özetle; Müvekkilinin, ----- hasım göstererek ----- esas sayılı dosyası ile sosyal güvenlik hukuku ile ilgili hizmet tespit davası açtığını, ancak------ ticaret sicilden resen terkin edildiğini yargılama esnasında öğrendiklerini, söz konusu davada taraf teşkilinin sağlanması açısından taraflarına süre verildiğini, bu nedenle davalarının kabulü ile dava dışı ------ ihyasına karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Genel Kurulundan rapor alınarak giderilmiş ve böylelikle sigortalının maluliyet oranı hükme esas alınan haliyle %16 olarak tespit olunmuş ve davacı sigortalı için bu maluliyet oranı dikkate alınarak maddi tazminat hesaplanmış ayrıca manevi tazminat takdir edilmiştir. Maluliyet oranının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hak alanını doğrudan ilgilendirmekte olup, temyize konu tazminat davasında Sosyal Güvenlik Kurumu taraf değildir. Yapılacak ..., Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından davacının ... Genel Kurulu tarafından bildirilen %16 oranındaki maluliyetinin kabul edilmediği anlaşıldığından davacıya Sosyal Güvenlik Kurumu ve işveren aleyhine sürekli ... göremezlik oranının tespiti davası açması için önel vererek, tespit davasını bu dava için bekletici mesele yapmak ve sonucuna göre karar vermektir. Mahkemece, eksik inceleme ve araştırma sonucu açıklanan doğrultuda araştırma yapılmaksızın sonuca gidilmiş olması usul ve yasaya aykırı olup bozma nedenidir....
Genel Kurulundan rapor alınarak giderilmiş ve böylelikle sigortalının maluliyet oranı hükme esas alınan haliyle %13,2 olarak tespit olunmuş ve davacı sigortalı için bu maluliyet oranı dikkate alınarak manevi tazminat takdir edilmiştir. Maluliyet oranının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hak alanını doğrudan ilgilendirmekte olup, temyize konu tazminat davasında Sosyal Güvenlik Kurumu taraf değildir. Yapılacak ..., davacıya Sosyal Güvenlik Kurumu'na sürekli ... göremezlik oranının ... Genel Kurulunca belirlenen %13.2 olarak kabulü ve bu orandan gelir bağlanması için başvuruda bulunması noktasında önel vermek, bu oranın Kurum tarafından kabul edilmemesi halinde ise giderek sosyal Güvenlik Kurumu ve işveren aleyhine sürekli ... göremezlik oranının tespiti davası açması için önel vererek, tespit davasını bu dava için bekletici mesele yapmak ve sonucuna göre karar vermektir....
Genel Kurulundan rapor alınarak giderilmiş ve böylelikle sigortalının maluliyet oranı hükme esas alınan haliyle %13,2 olarak tespit olunmuş ve davacı sigortalı için bu maluliyet oranı dikkate alınarak manevi tazminat takdir edilmiştir. Maluliyet oranının tespiti ile ilgili ihtilaf Sosyal Güvenlik Kurumu’nun hak alanını doğrudan ilgilendirmekte olup, temyize konu tazminat davasında Sosyal Güvenlik Kurumu taraf değildir. Yapılacak ..., davacıya Sosyal Güvenlik Kurumu'na sürekli ... göremezlik oranının ... Genel Kurulunca belirlenen %13.2 olarak kabulü ve bu orandan gelir bağlanması için başvuruda bulunması noktasında önel vermek, bu oranın Kurum tarafından kabul edilmemesi halinde ise giderek sosyal Güvenlik Kurumu ve işveren aleyhine sürekli ... göremezlik oranının tespiti davası açması için önel vererek, tespit davasını bu dava için bekletici mesele yapmak ve sonucuna göre karar vermektir....
Öncelikle konuyla ilgili kavram ve yasal düzenlemelere kısaca değinilmelidir. 2. Tespit davası hukuki ilişkide bir kaygı, güvensizlik ve endişe olan hâllerde başvurulabilecek bir araçtır. Bu dava ile hukuki ilişki hakkındaki kuşku ve tereddütler giderilebilir. Tespit davaları hakların istikrarını temin etmekle toplumsal bir yarar sağlar. Bu davanın amacı hukuki belirsizliği gidermek, yani hukuki ilişkiler taraflar açısından belirli hâle getirmekten (hukuki belirliliği sağlamaktan) ve bu yolla hukuki barışı sağlamaktan ibarettir (.../... : Tespit Davaları, İkinci Baskı, ... 2010, s. 68, 69). 3....
suretiyle Sosyal Güvenlik Kurumu, zabıta, maliye, meslek odası aracılığı ve muhtarlık marifetiyle adresin eski bir adres olması nedeniyle işyeri adresinin değişmiş olabileceği bu ndenle de aynı yere denk gelen yeni adres tespit edilerek işyerine komşu işyerlerini tespit edip bu işyerlerinin davacının talep ettiği tarihte çalıştığı tespit edilen kayıtlı çalışanları, yoksa işyeri sahipleri araştırılıp tespit edilerek tanık olarak beyanlarına başvurmak, tanık olarak dinlenenlerin komşu işyeri tanığı olduğunun tespiti açısından Sosyal Güvenlik Kurumundan, maliyeden, belediyeden, muhtarlıktan ilgili belgeleri celbetmek, işe giriş bildirgesinde bulunan sigorta sicil numarasının hangi yıla ait serilerden olduğunu Kurumdan sormak ve sonucuna göre karar vermektir....
