İddianın ileri sürülüş biçimine göre, davacı kadının tapu iptal ve tescil talebinin yasal dayanağının Türk Borçlar Kanununun 19. maddesi olduğu anlaşılmaktadır. Nitekim mahkemece de dava "muvazaalı olarak devredildiği iddia olunan taşınmaza ilişkin tapu kaydının iptali" olarak belirlenmiştir. Bu talebin yanında ayrıca Aile mahkemelerinin görev alanında kalan "aile konutu şerhi" talebinin de bulunması, tapu iptal ve tescil talebinin yasal dayanağını değiştirmez. Başka bir ifadeyle TBK'nın 19. maddesine dayalı olarak "muvazaa sebebiyle tapu iptal ve tescil" şeklindeki talebi, TMK'nın 194. maddesine dayanan "aile konutu olduğu ve eşin açık rızası alınmadan devredildiği iddiasıyla taşınmazın tapusunun iptali ve eş adına tescili" talebine dönüştürmez. Bu nedenle davacının "tapu iptal ve tescil" talebine ilişkin uyuşmazlıkta, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 1. ve devamı maddeleri uyarınca Aile Mahkemesi görevsiz olup, genel mahkemeler görevlidir....
Öte yandan şayet tapu iptal edilip yeniden ölen eş adına tescil edilirse, mirasçı konumundaki sağ kalan eş, elbirliği (TMK. m. 640/2, 701) halinde paydaş (malik) konumuna geleceğinden ve elbirliği hali devam ettiği sürece kendisinin rızası olmadan tapuda devir işlemi yapılamayacağından (TMK.m.702/2), artık TMK.nun 194/3 maddesi gereğince tapu kaydına aile konutu şerhi verilmesine de gerek kalmayacaktır. Dolayısıyla aile konutu şerhi davasının devamı yönünden hukuki bir yarar kalmamıştır. Mahkemenin aile konutu şerhi davası yönünden verdiği hüküm sonucu itibariyle doğrudur.Ancak yukarıda ayrıntılı şekilde açıklandığı üzere tapu iptal ve tescil davasının konusu ve davacın hukuki yararı devam etmektedir. Mahkemece, tapu iptal ve tescil davası yönünden yargılamaya devamla, yapılan soruşturma toplanan delilere göre davanın esası hakkında bir karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi bozmayı gerektirmektedir....
Bu düzenleme ile malik olmayan eşe, aile konutu ile ilgili tapu kütüğüne şerh verilmesini isteme hakkı tanınmış, eşlerin aile konutu ile ilgili bazı hukuksal işlemlerinin diğer eşin rızasına bağlı olduğu kuralı getirilerek eşlerin hukuki işlem özgürlüğü "aile birliğinin" korunması amacıyla sınırlandırılmıştır. Tapu kaydında aile konutu şerhi bulunmasa dahi aile konutuna ilişkin olarak; eşlerden biri diğer eşin açık rızası bulunmadıkça aile konutuyla ilgili kira sözleşmesini feshedemeyecek, aile konutunu devredemeyecek ve aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamayacaktır. Malik olmayan eşin izni için şekil şartı bulunmamakla birlikte, iznin açık olması gerekmektedir. Açık rızanın varlığını ispat yükü ise aile konutu ile ilgili tasarrufta bulunana aittir. Öte yandan; TMK’nın 194. maddesinde öngörülen sınırlandırma, taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulduğu için değil, konut aile konutu vasfı taşıdığı için getirilmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVA TÜRÜ : Aile Konutu Şerhi Konulması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: 1-Davacının, ipoteğin kaldırılması talebi bulunmamaktadır. Mahkemece de, bu hususta bir karar verilmemiştir. Bu sebeple davacının bu yöne ilişkin temyiz itirazları yersizdir. 2-Diğer yönlere ilişkin temyiz itirazlarına gelince; Dava, münhasıran davalıya ait taşınmazın tapu kütüğüne "aile konutu" şerhi konulması isteğine ilişkindir. Taşınmaz üzerinde ayni hak sahibi olan davalı, ilk oturumda davayı kabul etmiştir. Kabul, kesin hükmün hukuki sonuçlarını hasıl eder (HMK.m.311). O halde, davalının kabulü nazara alınarak taşınmazın tapu kütüğüne "aile konutu" şerhi konulmasına karar verilmesi gerekirken, isteğin reddi doğru bulunmamıştır....
Dava aile konutu sebebiyle taşınmazın tapu kaydının iptali ile taşınmazın davalı eş adına tapuya tescili davası ve tapuya davacı lehine aile konutu şerhi verilmesi davasıdır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun 194. maddesinde; "Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir. Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir. Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen sorumlu olur." denilmektedir....
Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm davacı tarafından temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Dava, aile konutu üzerindeki ipoteğin kaldırılması ve taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulması istemlerine ilişkindir. Davacı malik olmayan eş, aile konutu niteliğinde bulunan taşınmazın, malik olan davalı eş tarafından “açık rızası bulunmadan" davalı banka lehine ipotek ettirildiğini ileri sürerek, aile konutu üzerine konulan ipoteğin kaldırılmasını talep ve dava etmiştir. Davalı banka, dava konusu taşınmazın tapu kaydında aile konutu olduğuna dair bir şerhin bulunmadığını, bankanın iyiniyetli olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur....
aile konutu şerhi konulmasına ilişkin davanın hukuki yarar yokluğu nedeniyle reddine karar verilmiştir....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi DAVA TÜRÜ :Aile Konutu Şerhi ve İpoteğin Kaldırılması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda mahalli mahkemece verilen ve yukarıda tarih numarası gösterilen hüküm aile konutu şerhi konulmasına ilişkin karar yönünden temyiz edilmekle evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü....
DAVA TÜRÜ : Aile Konutu Şerhi Konulması-İpoteğin Kaldırılması Taraflar arasındaki davanın yapılan muhakemesi sonunda bölge adliye mahkemesi hukuk dairesince verilen, yukarıda tarihi ve numarası gösterilen hüküm temyiz edilmekle, evrak okunup gereği görüşülüp düşünüldü: Davacı dava dilekçesinde tapu kütüğüne aile konutu şerhi konulması ve ipoteğin kaldırılması taleplerinde bulunmuş, ilk derece mahkemesi tarafından bu talepler kabul edilerek dava konusu taşınmaza aile konutu şerhi konulmasına ve ipoteğin kaldırılmasına karar verilmiş, davalı banka tarafından karar istinaf edilmiş, ilgili bölge adliye mahkemesi tarafından bankanın yanlış ada ve parsele yönelik hüküm kurulduğuna ilişkin istinaf itirazı kabul edilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuş, aile konutu şerhi konulmasına ve ipoteğin kaldırılmasına karar verilmiş ve banka tarafından temyize başvurulmuştur. Tarafların, taraf ve dava ehliyetine sahip olmaları dava şartlarındandır (HMK m.114/l-d)....
adına kayıtlı taşınmazın tapu kaydına aile konutu şerhi konulmasına yönelik istemi, ayrıca maktu harca tabidir....
