"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Taraflar arasında görülen (sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre) alacak davasının yapılan yargılaması sonunda yerel mahkemece verilen hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir. Temyiz isteminin süresi içinde olduğu anlaşıldıktan sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği düşünüldü: Y A R G I T A Y K A R A R I Davacı vekili dilekçesinde; ......
borcun ifasının da sebepsiz zenginleşme oluşturmayacağını, bir borcun zamanaşımına uğradığını, borçlunun ileri sürmesi gerektiğini, TBK 161. maddesi uyarınca zamanaşımı ileri sürülmedikçe, bu husus kendiliğinden dikkate alınmayacağını, zamanaşımı ileri sürülmediği takdirde alacaklının zamanaşımına uğramış borçtan dolayı alacağına kavuşmasının TBK 78/2 madde hükmü gereğince de geri istenemeyeceği hatta sebepsiz zenginleşme/istirdat davasına konu yapılamayacağını, haksız ve mesnetsiz davanın reddi ile tüm yargılama giderleri ile vekalet ücretinin karşı taraf üzerinde bırakılmasına karar verilmesi talep etmiştir....
Mahkemece; davacı vekilinin 18/09/2014 tarihli celsedeki beyanında davasını açıkça sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayandırdığı, 6098 sayılı Borçlar Kanununun Sebepsiz Zenginleşmeyi düzenleyen 82 ve devamı maddeleri uyarınca bu hususa ilişkin davaların sebepsiz zenginleşeni öğrenme tarihinden itibaren 2 yıl ve her halde 10 yılın geçmesi ile zamanaşımına uğrayacağının düzenlediği, davalı tarafından ise süresinde ve usulüne uygun zaman aşımı definde bulunduğu, dava dışı 3.kişi ile yapılan kira sözleşmesinin başlangıç tarihinin 2010 olduğu, davacı tarafça davalının taşınmazı 3. kişiye kiraya verdiğini sonradan öğrendiğine dair bir iddiada da bulunmadığı, nitekim adına kayıtlı taşınmazın 3.kişiye kiraya verildiğini kiralamanın başında bilecek olmasının hayatın mutad cereyanına uygun olduğu, taşınmazın kira sözleşmesinin başlangıç ve bitiş tarihleri dikkate alındığında davacının eldeki davayı açması için gerekli zamanaşımı süresini kaçırdığı gerekçesi ile davanın zaman aşımı nedeni ile reddine...
Hukuk Mahkemesi -K A R A R- Dosya içeriğine göre dava, Sebepsiz Zenginleşme nedeni ile alacak istemine ilişin olup, birden fazla mahkeme arasında yetki veya göreve ilişkin bir uyuşmazlık da olmamasına göre, temyiz inceleme görevi Başkanlar Kurulu Kararı ve 2797 sayılı Yargıtay Yasası'nın 14.maddesi uyarınca Yüksek Yargıtay 3.Hukuk Dairesi'ne aittir. Bu nedenlerle dosyanın anılan Daire Başkanlığına GÖNDERİLMESİNE 24.10.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
İdare Mahkemesi'nin 2011/482 Esas ve 2011/369 sayılı kararı ile, davalının, dava konusu olay nedeni ile maaşından kesinti yapılmasına ilişkin işlemin iptalinin talep edilmiş olduğu, dava konusu talep edilen ödemenin dayanağı olan idari işlemin iptaline dair bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu nedenle mahkeme gerekçesinde bir isabet bulunmamaktadır. Kaldı ki; mahkemeler, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun verdiği kararlara uymak zorundadırlar. Hal böyle olunca, mahkemece; Yargıtay Hukuk Genel Kurulu'nun 2013/3-590 Esas sayılı kararında da belirtildiği gibi, şart tasarrufa konu olmayan dava konusu hatalı ödemelerin, borçlar hukukunun sebepsiz zenginleşme hükümleri uyarınca geri alınmasına karar verilmesi gerekirken, yukarıda açıklanan Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararının aksine hüküm tesisi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir....
Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının, geçerli (haklı) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Kural olarak zenginleşen, başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. (TBK m.77/1) Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödediğini geri isteyebilir. Burada kastedilen yanlışlık, eda ile ilgili olup, edada bulunanda bağışlama irade ve arzusunun bulunmadığını gösteren bir yanılmadır....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Kural olarak zenginleşen, başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. (TBK m.77/1) Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödediğini geri isteyebilir. Burada kastedilen yanlışlık, eda ile ilgili olup, edada bulunanda bağışlama irade ve arzusunun bulunmadığını gösteren bir yanılmadır....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için, borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Bu kurumun amacı, borçlunun malvarlığında meydana gelen zenginleşmenin iadesidir. Borçlu ise, başkası aleyhine malvarlığında artış meydana gelen kişidir. Sebepsiz zenginleşmede, herhangi bir davranıştan bağımsız şekilde, fakirleşme ve zenginleşme olguları arasında sebep- sonuç ilişkisi aranmaktadır....
Davacının alacağı sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalıdır. 6098 sy TBK. m.77/1'e göre; zenginleşen başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır. Geri verme borcunun konusu ve kapsamı TBK. m. 79 ve 80'de "aynen geri verme ilkesi"ne göre düzenlenmiştir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zengin- leşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Borç olmayanı rızası ile ödeyen kimse yanlışlığa düştüğünü ispat ettiği takdirde ödedi- ğini geri isteyebilir. Yanlışlık eda ile ilgili olup, edada bulunan da bağışlama irade ve arzusunun bu- lunmadığını gösteren bir yanılmadır....
Maddesine göre oluşacak sebepsiz zenginleşmede, zenginleşenin zenginleşmesinin haklı bir sebebe dayanmaması şartı aranır. Yine ... Kanunu bakımından sebepsiz zenginleşme oluşabilmesi için; zenginleşme ile fakirleşme arasında bir mamelek kayması, illiyet bağı olması gerekir iken, ... Kanunu madde 732'de bu husus düzenlenmemiştir. Dosya üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup, 11/10/2022 tarihli bilirkişi raporunda özetle; taraflar arasındaki uyuşmazlığın, 3 yıllık zamanaşımı süresinde yasal takibe geçilmeyen dava konusu çeklerden kaynaklı alacağın, TTK 732....
