İSTİNAF NEDENLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE : HMK'nun 355. maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde belirtilen sebepler ve kamu düzeni ile sınırlı olarak yapılan istinaf incelemesinde; Asıl dava sebepsiz zenginleşmeden, birleşen dava ise ihtiyati haczin kaldırılmasına ilişkindir. İstinafa konu uyuşmazlık; davacının talebinin zamanaşımına uğrayıp uğramadığı noktasında toplanmaktadır. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedeni dayalı olması gerekir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veye tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır....
Bir hukuki işlemin borç doğurmasının nedeni irade açıklamasıdır. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni ise kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir. Taraflar arasında malvarlıklarının değişimi bir sözleşmeye dayanır ise sebepsiz zenginleşmeden sözedilemez. Hukuki işlemlerden ve bunun en yaygın türü olan sözleşmeden doğan borçlarda borçlunun borcunu anlaşmaya uygun bir şekilde yerine getirmesi gerekir. Borçlu anlaşmaya uygun davranmazsa alacaklı borca aykırılık hükümlerini işletir ve mümkün ise borcun aynen ifasını, değilse doğan zararının giderilmesini talep eder. Sebepsiz zenginleşmede ise; sadece mal varlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi sözkonusudur. Sebepsiz zenginleşme alacaklıya ....derecede (tali nitelikte) bir dava hakkı temin eder. Malvarlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelemez....
Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Davacı ... almış olduğu kamulaştırma kararına dayanarak davalıya ödeme yapmış, ancak ödemenin dayanağı olan kamulaştırma kararının İdare Mahkemesi tarafından iptal edilmesi ile yapılan ödeme sebepsiz kalmıştır. Bu durumda davacı ancak ödediği satış bedelini sebepsiz zenginleşme kuralları gereğince geri isteyebilir. Ayrıca, zamanaşımı borcun muaccel olması ya da ifanın imkansız hale geldiği tarihte başlar. Taşınmazın zilyetliği alıcıya (davacı Belediyeye) devredilmiş ise, zilyetlik devam ettiği sürece zamanaşımı işlemeye başlamaz....
nin yetkilisi olduğu ve mal beyanında bulunmadığı iddiası ile müvekkili aleyhinde şikayette bulunulması ve mahkemece 10 gün disiplin hapsi ile cezalandırılmasına karar verilmesi nedeniyle; davacının borcu ödemek zorunda kaldığını ve banka havalesiyle icra dosyasına borcun ödendiğini; müvekkilinin borçlu olmadığı halde, davalıya ödediği 58.512,55 TL'nin dava tarihinden itibaren işletilecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı vekili; borcun, dava dışı şirket adına ödendiğini; müvekkilinin alacağını tahsil ettiğini, sebepsiz zenginleşmediğini; davacının, dava dışı şirket aleyhinde sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak dava açması gerekirken, müvekkili aleyhinde dava açmasının usule aykırı olduğunu savunarak; davanın reddini istemiştir....
Davalı vekili, davacının sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak bu davayı açtığını, ancak sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre açılacak davanın senedin zaman aşımına uğramasından sonra bir yıllık zaman aşımına tabi olduğunu, bu sürenin de geçirildiğini savunarak zamanaşımı nedeniyle davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Mahkemece; toplanan delillere ve tüm dosya kapsamına göre; TTK 644 maddesine göre açılan ve davacının keşideciye karşı sebepsiz zenginleşmeye dayanan alacak talebini BK 66 maddesi uyarınca 1 yıl içerisinde ileri sürmesi gerektiği, dava konusu bononun zaman aşımına uğradığı 12.11.2007 tarihinden itibaren 1 yıllık sebepsiz zenginleşmeye dayalı dava açma süresinin 12.11.2008 tarihinde dolduğu, eldeki davanın da 20.08.2010 tarihinde açıldığı, belirtilen nedenlerle davalının zamanaşımı def’inin yerinde olduğu gerekçesiyle zaman aşımı nedeni ile davanın reddine karar verilmiştir. Davacı vekili; kararı temyiz etmiştir....
Mahkemece, iddia, savunma ve tüm dosya kapsamına göre, dava, sebepsiz zenginleşme hukuki sebebine dayalı olduğu, zamanaşımı BK. 60. maddesine göre 1 yıl olup, iptalden sonra geçen süreye göre zamanaşımı gerçekleştiği, gerekçesiyle davanın zamanaşımı nedeniyle reddine, karar verilmiştir. Kararı, davacı vekili temyiz etmiştir. Dava, davalı tarafa ödenen sigorta primlerinin istirdatına ilişkin olarak açılmıştır. 6762 sayılı .... nun 1268. maddesi uyarınca sebepsiz yere ödenmiş olan primin veya sigorta bedelinin geri alınması alacakları dahil sigorta mukavelesinden doğan bütün talepler 2 yılda zamanaşımına uğrar. Mahkemece, davalı tarafın zamanaşımı def'i buna göre değerlendirmek gerekirken olayda uygulama yeri olmayan BK. nun sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davanın zamanaşımı nedeni ile reddine karar verilmesi doğru olmamış, bozmayı gerektirmiştir....
Bir hukuki işlemin borç doğurmasının nedeni irade açıklamasıdır. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni ise kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir. Taraflar arasında malvarlıklarının değişimi bir sözleşmeye dayanır ise sebepsiz zenginleşmeden sözedilemez. Hukuki işlemlerden ve bunun en yaygın türü olan sözleşmeden doğan borçlarda borçlunun borcunu anlaşmaya uygun bir şekilde yerine getirmesi gerekir. Borçlu anlaşmaya uygun davranmazsa alacaklı borca aykırılık hükümlerini işletir ve mümkün ise borcun aynen ifasını, değilse doğan zararının giderilmesini talep eder. Sebepsiz zenginleşmede ise; sadece mal varlığındaki eksilmenin giderilmesinin talep edilmesi sözkonusudur. Sebepsiz zenginleşme alacaklıya 2.derecede (tali nitelikte) bir dava hakkı temin eder. Malvarlığındaki azalmanın başka asli nitelikteki davalarla önlenmesi mümkün ise, sebepsiz zenginleşme davası gündeme gelemez....
marka ve logosu altında faaliyette bulunmak üzere akdedilen bayilik anlaşması gereğince, akaryakıt istasyonunun faaliyetinin geliştirilmesi ve iyileştirilmesi amacıyla yatırımlar yapıldığını, ancak Rekabet Kurulunun aldığı kararlar doğrultusunda, 18.9.2005 tarihinden önce yapılmış ve süresi 5 yılı aşan sözleşmelerin 18.9.2010 tarihine kadar muafiyetten yararlanabileceği, bu tarihten sonra muafiyet koşullarının ortadan kalkacağının düzenlendiğini, 4054 sayılı Rekabetin Korunması Hakkında Kanununun 56. maddesi uyarınca aynı Kanunun 4. maddesine aykırı olduğu gerekçesiyle Rekabet Kurulu tarafından geçersiz sayılan anlaşmalar nedeni ile tarafların birbirlerine verdikleri her şeyin BK'nun 63,64. maddeleri uyarınca iadesi gerektiğini belirterek müevekkili tarafından peşin ödemenin ve bedelsiz kalan kira parası ile müvekkilinin yaptığı yatırımlar ile bayiye ödenen primlerin denkleştirici adalet ilkesine göre hesaplanacak kısmının sebepsiz zenginleşme hükümleri...
Asliye Ticaret Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: - K A R A R - Dava, sebepsiz zenginleşme hukuki nedenine dayalı alacak istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesince, davanın konusunun bonoya dayalı sebepsiz zenginleşme davası olduğu, TTK.nin 4. ve 5. maddeleri gereğince davanın ticari dava olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir. Asliye Ticaret Mahkemesi ise, davanın sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı alacak davası niteliğinde olduğu, taraflar arasında hiçbir ticari ilişki bulunmayıp davalının kendisini borçlu zannederek bonoya dayalı ödeme yaptığı, kambiyo hukukuna dayalı bir uyuşmazlık bulunmadığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir....
Asliye Ticaret Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: - K A R A R - Dava, sebepsiz zenginleşme hukuki nedenine dayalı alacak istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesince, davanın konusunun bonoya dayalı sebepsiz zenginleşme davası olduğu, TTK.nin 4. ve 5. maddeleri gereğince davanın ticari dava olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir. Asliye Ticaret Mahkemesi ise, davanın sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı alacak davası niteliğinde olduğu, taraflar arasında hiçbir ticari ilişki bulunmayıp davalının kendisini borçlu zannederek bonoya dayalı ödeme yaptığı, kambiyo hukukuna dayalı bir uyuşmazlık bulunmadığı gerekçesiyle görevsizlik kararı vermiştir....
