Belediyesinin davacılar aleyhine sebepsiz zenginleştiği tartışmasızdır. Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının geçerli (haklı) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır....
Uyuşmazlık, davacı tarafından dikilip yetiştirilen ve davalının taşınmazında bulunan fıstık ağaçları yönünden davalının sebepsiz zenginleşip zenginleşmediği ve kapsamı noktasında toplanmaktadır. Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken, diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. Sebepsiz zenginleşme nedeniyle iade isteminde bulunabilmek için bir tarafın malvarlığının diğer tarafın mal varlığı aleyhine çoğalması gerekir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi K A R A R Hüküm, sebepsiz zenginleşme hukuki nedenine bağlı olarak 5000 YTL. tazminat ödenmesine ilişkindir. Hükmün kapsadığı tazminat miktarı ve temyiz edenin sıfatına göre temyiz itirazlarının incelenmesi Yüksek 3.Hukuk Dairesine aittir. Bu nedenle dosyanın anılan Daire Başkanlığına gönderilmesine, 10.07.2008 tarihinde oybirliği ile karar verildi....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ DAVA TÜRÜ : TAZMİNAT -KARAR- Dava, sebepsiz zenginleşme hukuksal nedenine dayalı tazminat isteğine ilişkindir. Davanın açıklanan bu nitelendirmesine göre, 2797 Sayılı Yargıtay Yasasının 14.maddesi uyarınca temyiz incelemesi Yüksek 3.Hukuk Dairesine ait bulunduğundan dosyanın ilgisi yönünden anılan Daire Başkanlığına gönderilmesine, 07.09.2010 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun malvarlığından bir başkasının aleyhine olarak zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Haklı bir sebep olmaksızın başkası zararına mal edinen kimse onu iade ile yükümlüdür. Sebepsiz zenginleşme kurumunun varlık sebebinde haksız değer kaymalarının önlenmesi amaçlanmıştır. Nitekim aynı mahiyette olan Yargıtay 10 HD nin 10.Hukuk Dairesi esas 2017/3376 esas 2017/5524 karar, 2019/1922 esas 2020/4310 karar, 13. Hukuk Dairesi'nin 2009/6943 esas2009/13740 karar sayılı ilamlarında da belirtildiği üzere; "........ davanın özü itibariyle sebepsiz zenginleşme hükümlerine ilişkin olup, 5510 sayılı Kanunun uygulanmasından kaynaklandığını ortaya koyacak yasada başka bir hüküm de mevcut değildir....
Kararı, davalı vekili temyiz etmiştir. 1-YHGK'nın 06.04.2011 tarih ve 2010/3-727 E. ve 2011/75 K; Dairemizin 12.03.2014 tarih ve 2013/8037 E., 2014/1827 K. sayılı ilamında açıklandığı üzere; 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu ve 818 sayılı Borçlar Kanunu'ndaki sebepsiz zenginleşmeye ilişkin maddelerdeki düzenlemelere göre, sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan veya tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı, geri verme borcu altındadır. Öte yandan, hukuki işlemin borç doğurmasının nedeni irade açıklamasıdır. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının nedeni kişinin iradesi dışında malvarlığında bir eksilmenin meydana gelmesidir....
Y A R G I T A Y K A R A R I Davacılar dava dilekçesinde, daha önce geçirdikleri trafik kazası nedeniyle dava dışı 3.kişiye karşı tazminat davası açmak amacıyla davalı avukatı vekil tayin ettiklerini, aralarında sözlü anlaşma yapıldığını, maddi tazminat davasının kabul edildiğini, davalının ilamlı icra sırasında karşı taraf ile anlaşarak, düşük miktar aldığını ve hemen kendilerine ödeme yapmadığını belirterek, fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydı ile 4.500 TL tazminatın tahsilini talep etmiştir. Davalı vekili cevabında, karşı taraf ile sulh olunan miktarın icra dosyasındaki miktardan daha az olmadığını beyan etmiş, süresinde zamanaşımı def'inde bulunmuştur. Mahkemece; davacıların sebepsiz zenginleşme nedeniyle taleplerinin 1 yıllık zamanaşımına uğradığından bahisle davanın reddine karar verilmiş, hükmü davacılar temyiz etmiştir. HUMK'nun 4.maddesinde "Alacağın bir kısmı dava olundukta, eğer son kısım ise, mahkemenin vazifesini tayinde müddeabihin kıymetine bakılır....
Hakim, arazi malikinin meydana getirilen bahçe nedeniyle yararı çok fazla ise tazminat miktarını yüksek tutabileceği gibi, taşınmaz üzerine ağaç dikilip yetiştirilmesine kasten ses çıkarmıyor ise ağaçları diken kişinin tüm zararının tazminine de karar verebilir (TMK.m.4). Fakat arazi sahibi de iyi niyetli ise, vereceği tazminat ağaçlar ve emeğin taşınmaza sağladığı yararı aşamaz. Malzeme malikinin kötü niyetli olması halinde ise verilecek tazminat miktarı en az malzeme bedeli olup, diğer bir anlatımla arazi sahibini için arzettiği subjektif değerdir. Bu durumda, arazide meydana gelen objektif değer artışı nazara alınamaz. Hakimin bu tazminatı belirlemede geniş takdir yetkisi vardır.(Gürsoy/Eren/Cansel, Türk Eşya Hukuku, Ankara, 1978, s.610-611; Oğuzman-Seliçi, Eşya Hukuku, İstanbul, 2004, s.385 vd) Tazminat istemi konusunda sebepsiz zenginleşme hükümlerinin tamamlayıcı kural olarak uygulanması olanağı vardır....
Uyuşmazlık konusu olayda olduğu gibi dava tarihinden çok önce yapılan ve davacı tarafından kullanılarak yararlanılan giderler nedeniyle, sebepsiz zenginleşme borçlusu davalının bu giderlerin yapıldığı tarihte ekonomik açıdan zenginleştiği, yapanın ise o anda fakirleştiği kabul edilemez. Sebepsiz zenginleşme nedeniyle iade isteminde bulunabilmek için bir tarafın malvarlığının diğer tarafın mal varlığı aleyhine çoğalması gerekir. Davada ise bu azalma ve çoğalmanın dava konusu taşınmazın davalı arsa sahibi tarafından 3.kişiye satıldığı tarihte satış bedelinde oluşturduğu katkı değer fazlalığı kadar olduğunun kabulü gerekir....
Daha açık deyişle, sebepsiz zenginleşme; satışın yapılıp bedelinin ödendiği tarihte gerçekleşir. İyileştirmeden doğan sebepsiz zenginleşme nedeniyle hükmedilecek miktar, iyileştirmenin satış tarihinde taşınmazın değerinde meydana getirdiği artış oranında olmalıdır. Tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde Erzurum 1. Sulh Hukuk Mahkemesinde görülmekte olan 2016/374 esas sayılı dosyanın halen derdest olduğu, karar verilmediği gibi satışın da henüz gerçekleşmediği anlaşılmaktadır. Davacı henüz kendisinin yaptığını iddia ettiği muhtesatı ve iyileştirmeyi davalıya teslim etmemiş, yani fakirleşmemiş, davaya konu taşınmaz satılarak bedeli taraflar arasında paylaşılmadığı için davalı da henüz zenginleşmemiştir....
