DAVALI : Hasımsız DAVA : Kıymetli Evrak İptali (Bono İptali) İSTİNAF KARARININ KARAR TARİHİ : ... YAZIM TARİHİ : ... Davacı tarafından Konya Asliye ... Ticaret Mahkemesi'nin ... esas sayılı dosyası ile açılan bono iptali davasında ... tarihinde tesis edilen davanın reddine ilişkin karara karşı davacının istinaf kanun yoluna başvurması üzerine dava dosyasının dairemize geldiği anlaşılmakla üye hakimin görüşleri alındıktan sonra, dosya incelendi; GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ : DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ticari ilişki kapsamında müvekkiline verilen keşidecisi ... olan 20/10/2017 düzenleme 30/11/2018 ödeme tarihli ve 5.000 TL bedelli bononun kaybedildiğini ileri sürerek dava konusu bononun zayi nedeniyle iptaline karar verilmesini talep etmiştir....
Buna göre, bono iptali davası sonucunda verilen karar, borçluya ibraz edilerek senet bedelinin tahsili imkanını sağlamaktadır.TTK'nın 759. maddesi uyarınca, iptal isteminde bulunan kişi, senet elinde iken zayi olduğunu inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak, senedin bir suretini ibraz etmek yahut da çekin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. Ancak hasımsız olarak açılan ve kesin hüküm niteliği de taşımayacak olan bu türden davalarda davacının mahkemeye olumlu bir kanaat verecek kadar delil sunmasını yeterli saymak gereklidir. Aksinin kabulü ile davacının daha fazlasını ispata zorlanması, zayi nedeniyle kıymetli evrak iptali hükümlerinin uygulanmasını imkânsız hale getirecektir. Kaldı ki, dava sırasında yapılacak olan ilanlar sonucunda, hak sahipleri varsa ortaya çıkabilecek ve kendilerine karşı istirdat davası açılabilecek ya da hak sahipleri tarafından hasımlı olarak açılacak bir dava ile, senet iptali kararının iptali talep edilebilecektir....
Başka bir anlatımla,kıymetli evrakın yitirilmesi nedeniyle iptalinin dava edilebilmesi için, davacının senedin kaybolduğu veya bunun öğrenildiği anda senetteki hakkın alacaklısı sıfatını taşıması gerekir. Zayi nedeniyle iptal davası açılabilmesinin dördüncü koşulu senet zilyetliğinin yeniden iktisabının mümkün olmamasıdır. Başka bir deyişle,senedin yitirilmesinin geçici değil devamlı olması gerekir. Örneğin,senedin kimin elinde olduğu biliniyorsa,bu durumda senet zilyetliğinin yeniden kazanılması imkanı,açılacak bir istirdat davası ile mümkün olduğundan iptal davası açılamaz.İptal davası açılabilmesinin beşinci ve son koşulu ise iptali dava edilen senedin kıymetli evrak niteliğini taşımasıdır. Kıymetli evrak niteliğinde olmayan senetlerin TTK hükümlerine göre iptali istenemez....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE : Dava hukuki niteliği itibarıyla "Kıymetli Evrak İptali (Çek İptali)" davasıdır Davacı vekili dava dilekçesinde, davacının hamili bulunduğu çeki kaybettiği gerekçesiyle zayi nedeniyle iptal kararı verilmesini ve yargılama süresince ödeme yasağı verilmesini talep ettiği, ilk derece mahkemesince ... tarihli tensip ara kararı ile ödeme yasağı talebinin reddine karar verildiği, tensip zaptının davacıya ... tarihinde tebliğ edildiği, dava konusu çekin bankaya ibraz edilerek tahsil edildiği ve bu nedenle ilk derece mahkemesince dava konusu çek bakımından zayi nedeniyle iptal koşulları gerçekleşmediğinden bahisle davanın reddine karar verildiği iş bu karara karşı davacı vekilince istinaf kanun yoluna başvurulduğu anlaşılmıştır....
TTK' nın 818/1-s maddesi yollaması ile çekler hakkında da uygulanacak olan aynı kanunun 757 maddesinde iradesi dışında poliçe elinden çıkan kişinin, ödeme veya hamilin yerleşim yerindeki asliye ticaret mahkemesinden, muhatabın poliçeyi ödemekten menedilmesini isteyebileceği, 759. maddesinde poliçeyi eline geçiren kişi bilinmiyorsa, poliçenin iptalinin istenebileceği, iptal talep edenin poliçe elinde iken zıyaa uğradığını inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sunmak ve senedin bir suretini ibraz etmek veya senedin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlü olduğu düzenlenmiştir 6102 sayılı TTK'nın 651. maddesi ve yine TTK'nın 778 ve 818/s bendi yollaması ile aynı Kanunun 757 ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisinin hamile ait olduğu, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkının bulunmadığı, somut olayda davacı, davaya konu çekin keşidecisi olup, bu nedenle zayi nedeniyle çek iptali...
UYUŞMAZLIK KONUSU OLAN HUSUSLAR Uyuşmazlık, TTK 757 ve devamı maddeleri gereğince dava konusu çekin zayiinden kaynaklanmakta olup, davacının zayi nedeniyle iptalini istediği çekte keşideci sıfatını taşıması sebebi ile dava açıp açamayacağı noktasında toplanmaktadır. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Dava, çekin zayi edilmesi iddiasına dayalı olarak, çeki keşide eden tarafından çek iptali isteminden kaynaklanmaktadır. Davacı tarafın istinaf sebepleri doğrultusunda, dosya içerisindeki bilgi ve belgeler, mahkeme kararının gerekçesi, dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesi ile yapılan inceleme sonunda; 6102 sayılı TTK’nun 651 ve 818/s bendi yollaması ile aynı kanunun 757 ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisi, hamile aittir. Keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
Mahkemece yapılan yargılama sonucunda, yazılı gerekçe ile konusuz kalan dava nedeniyle karar verilmesine yer olmadığı biçiminde karar verilmiş ise de, dava konusu çekin hamili olduğu iddiasıyla işbu dava açıldığı muhatap banka yazısından davacı tarafından takasa ibraz edildiği, çekin takasa ibraz edilip yazıldıktan ve karşılıksız olduğu anlaşıldıktan sonra çekin davacıya teslim edildiği ve çekin davacının elinde iken kaybolduğu anlaşılmakla, çekin, ibrazından sonra dahi kıymetli evrak vasıfları devam ettiği sürece zayi iptal isteminde bulunulabileceğinden, davacının haklı davasının kabulü yerine davanın konusuz kaldığına hükmedilmesi doğru görülmemiştir....
İNCELEME VE GEREKÇE: Dava, hukuki niteliği itibariyle TTK'nın 818/1.s maddesi atfıyla aynı Kanun'un 757 ve devamı hükümleri uyarınca, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. İlk derece mahkemesince yapılan yargılama sonucunda davanın reddine karar verilmiş; bu karara karşı, davacı vekilince, yasal süresi içinde istinaf başvurusunda bulunulmuştur. İstinaf incelemesi, HMK'nın 355. maddesi uyarınca, ileri sürülen istinaf başvuru nedenleriyle ve kamu düzenine aykırılık yönüyle sınırlı olarak yapılmıştır. Kıymetli evrakın iptali müessesesi TTK'nın 651 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş olup, kıymetli evrak zayi olduğu takdirde mahkeme tarafından iptaline karar verilebilir....
Yasa koyucunun iptal davasına gerek duymasının nedeni; iptal kararı sonrası hakkın hamil tarafından senetsiz tahsilini veya yeni bir senet düzenlenmesini sağlamak (TTK'nun 652)iyi niyetle, iptal kararı getiren hamile ödeme yapan borçluyu, senedi ele geçiren üçüncü kişilere karşı senetten kaynaklanan borç nedeniyle sorumluluktan kurtarmaktır. TTK. 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ : Mahkemece, iddia ve tüm dosya kapsamına göre, açılan davada zayi kararı verilmesi istenilen çek yaprağının, TTK'ya göre çekte bulunması gereken zorunlu unsurları taşımadığı kıymetli evrak niteliğinde olmadığı anlaşıldığını, kıymetli evrak niteliği taşımayan evrakın zayi nedeniyle iptaline karar verilemeyeceği sonuç ve kanaatine varılarak davanın reddine karar verilmiştir. Karara karşı, davacı vekili tarafından istinaf yoluna başvurulmuştur....
