UYUŞMAZLIK KONUSU OLAN HUSUSLAR Uyuşmazlık; TTK'nın 757 ve devamı maddeleri gereğince dava konusu çekin zayiinden kaynaklanmakta olup, davacının zayi nedeniyle iptalini talep ettiği çeklerde keşideci sıfatını taşıması nedeni ile dava açma hakkı bulunup bulunmadığı hususuna ilişkindir. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Dava, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 651/2 maddesine dayalı zayi nedeniyle çek iptali talebine yöneliktir. İnceleme, 6100 sayılı HMK'nın 355.maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebeplerle sınırlı, ancak kamu düzenine ilişkin nedenler re'sen göz önünde tutularak yapılmıştır. 6102 sayılı TTK'nun 651 ve TTK 'nun 818/s bendi yollaması ile aynı Kanunun 757. ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisinin hamile ait olup, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
TTK.757-764.maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir.(TTK.652.m) Keşidecinin, muhatap bankayı ödemeden men yetkisi bulunmamaktadır. Çek ibraz edildiği takdirde, hak talep eden hamile karşı İİK.72.maddesi uyarınca olumsuz tespit davası açma imkanları mevcut bulunmaktadır. HMK.114/h maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır.Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir....
Kıymetli evrak niteliğinde olmayan senetlerin TTK hükümlerine göre iptali istenemez. Davacı iptalini istediği çeklerin zorunlu unsurları olan keşide tarihi, keşide yeri, miktarına ilişkin bilgileri mahkemeye bildirmemiş, boş çek yapraklarının iptalini talep etmiştir. Boş çek yapraklarının kıymetli evrak niteliğinde olmadığı, kaybolan boş çek yaprağının üçüncü kişilerce doldurularak kullanılması halinde bu durumun onlara karşı genel hükümlere göre açılacak bir menfi tespit davasında ileri sürülmesi gerektiğinden ve keşideci zayi nedeniyle çek iptali davası açamayacağından, ilk derece mahkemesince aktif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmesinde hukuka aykırılık görülmemiştir. Yargıtay'ın müstekar kararları da bu yöndedir....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO 2023/429 KARAR NO: 2024/278 DAVA: KIYMETLİ EVRAK İPTALİ (ÇEK İPTALİ (HASIMSIZ) DAVA TARİHİ : 20/06/2023 KARAR TARİHİ : 04/04/2024 Davacı...tarafından davalı...aleyhine açılan iş bu davanın, işlemden kaldırıldığı (başvuruya bırakıldığı) tarihten itibaren üç aylık yasal süre içinde yenilenmediği anlaşıldığından Dosya incelendi. GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: Davacı...vekili dava dilekçesinde özetle; ----- bedelli çekin kaybolduğunu, söz konusu çek hakkında öncelikle ödemeden men kararı verilerek çeklerin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.Talep, TTK'nun 82/7. maddesi uyarınca zayi belgesi verilmesi istemine ilişkindir....
nın 759/2. maddesi uyarınca iptal isteminde bulunan kişi çek elinde iken zayi olduğuna dair inandırıcı bir şekilde gösteren delilleri mahkemeye sağlamak, çekin bir suretini ibraz etmek yahut da çekin esas içeriği hakkında bilgi vermekle yükümlüdür. İptal davası açılabilmesinin ilk koşulu, senedin zayi olmasıdır. Senedin zayi olması demek, hak sahibinin isteği dışında elden çıkması nedeniyle ibrazının mümkün olmamasıdır. İptal davasının ikinci koşulu, senette yer alan hakkın halen mevcut olmasıdır. Eğer hak, bir ödeme ile ortadan kalkmışsa, artık senedin iptaline gerek kalmaz. İptal davasının üçüncü koşulu, iptal talebinde bulunanın hak sahibi olmasıdır. Başka bir anlatımla,kıymetli evrakın yitirilmesi nedeniyle iptalinin dava edilebilmesi için, davacının senedin kaybolduğu veya bunun öğrenildiği anda senetteki hakkın alacaklısı sıfatını taşıması gerekir. Zayi nedeniyle iptal davası açılabilmesinin dördüncü koşulu senet zilyetliğinin yeniden iktisabının mümkün olmamasıdır....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Talep, zayi nedeniyle kıymetli evrak iptali istemine ilişkindir.İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; 6100 sayılı HMK'nın 355. maddesindeki düzenleme gereğince, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususlarıyla sınırlı olarak inceleme yapılmıştır. 6102 Sayılı TTK'nın 651/2. maddesinde kıymetli evrakın zayi olduğu hallerde senet üzerinde hak sahibi olan kişinin senedin iptaline karar verilmesini isteyebileceği açıkça düzenlenmiştir. Kanun düzenlemeye göre eldeki davayı açabilmek için senet üzerinde hak sahibi olmak yeterli görülmüştür. Somut olayda davacı, ticari ilişki nedeniyle dava dışı ..... Tic. Ltd. Şti. Tarafından keşide edilen çekin kargo aşamasında zayi olduğu ileri sürülerek iptali istenmiştir....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Dava, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; 6100 sayılı HMK'nın 355. maddesindeki düzenleme gereğince, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususlarıyla sınırlı olarak inceleme yapılmıştır. Zayi nedeniyle çek iptali davası açılabilmesi için öncelikle TTK'nın 780 ve 781. maddeleri uyarınca yasal unsurlara haiz bir çekin bulunması esastır. Bu unsurlara haiz olmayan bir belgenin kambiyo senedi vasfı taşımaması nedeniyle TTK hükümleri uyarınca zayi nedeniyle iptali istenilemez. TTK'nın 818. maddesinde poliçeye ilişkin hangi hükümlerin çek hakkında da uygulanacağına dair düzenlemeye yer verilmiştir. Bu düzenlemede yapılan atıf uyarınca TTK'nın poliçenin iptaline dair 757 ilâ 763. maddeleriyle 764. maddesinin birinci fıkrası hükümlerinin çekin iptalinde de uygulanması zorunludur....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARAR ÖZETİ Mahkemece, kıymetli evrak iptali veya çekin zayii edilmesi nedeniyle iptalini talep etme hakkının TTK 757 madde hükmünde yapılan açık düzenleme uyarınca kıymetli evrak elinden çıkan kişi yani yetkili hamilin bu davayı açma hakkına sahip olduğu, ödemeyi yapması nedeniyle çek eline geçen keşideci yetkili hamil olarak kabul edilemeyeceği, bu nedenle haricen yaptığı ödeme nedeniyle verdiği çeki geri alan ve bu sırada çeki zayii eden keşideci kaybettiği çekin iptali için zayii nedeniyle iptal davası açamayacağı, boş çek yaprağı hamilinin iradesi dışında elinden çıkması halinde, henüz kıymetli evraktan söz edilemeyeceğinden zayi nedeniyle iptal davası açmada hukuki yarar olmadığı gibi TTK'nun 818/S maddesi yollamasıyla aynı Yasa'nın 757 ve devamı maddeleri gereğince çek keşide eden tarafından çekin zayi nedeni ile iptali istenemeyeceği, TTK'nun 757 maddesi gereğince zayi nedeniyle iptal isteminde bulunma yetkisi hamile ait olup keşidecinin iptal isteme hakkı...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Talep, zayi nedeniyle çek iptali istemine ilişkindir. İstinaf kanun yolu başvurusuna konu edilen karar hakkında; 6100 sayılı HMK'nın 355. maddesindeki düzenleme gereğince, istinaf dilekçesinde belirtilen nedenler ve kamu düzenine aykırılık bulunup bulunmadığı hususlarıyla sınırlı olarak inceleme yapılmıştır.Zayi nedeniyle çek iptali davası açılabilmesi için öncelikle TTK'nın 780 ve 781. maddeleri uyarınca yasal unsurlara haiz bir çekin bulunması esastır. Bu unsurlara haiz olmayan bir belgenin kambiyo senedi vasfı taşımaması nedeniyle TTK hükümleri uyarınca zayi nedeniyle iptali istenilemez. TTK'nın 818. maddesinde poliçeye ilişkin hangi hükümlerin çek hakkında da uygulanacağına dair düzenlemeye yer verilmiştir. Bu düzenlemede yapılan atıf uyarınca TTK'nın poliçenin iptaline dair 757 ilâ 763. maddeleriyle 764. maddesinin birinci fıkrası hükümlerinin çekin iptalinde de uygulanması zorunludur....
UYUŞMAZLIK KONUSU OLAN HUSUSLAR Uyuşmazlık, talep konusu boş çek yaprakları için çek iptali kararı verilip verilemeyeceği ve keşidecinin çek iptali davası açmakta hukuki yararının olup olmadığı noktasında toplanmaktadır. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE Dava, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu'nun 651/2 maddesine dayalı zayi nedeniyle çek iptali talebine yöneliktir. İnceleme, 6100 sayılı HMK'nın 355.maddesi uyarınca istinaf dilekçesinde ileri sürülen sebeplerle sınırlı, ancak kamu düzenine ilişkin nedenler re'sen göz önünde tutularak yapılmıştır. 6102 sayılı TTK'nın 651 ve TTK 'nın 818/s bendi yollaması ile aynı Kanunun 757. ve devamı maddelerine göre açılacak kıymetli evrakın zayi nedeniyle iptali istemine ilişkin davalarda, dava açma yetkisinin hamile ait olup, keşidecinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır....
