Bu durumda, kira sözleşmesinin süresi sona ermeden kiralananı tahliye eden davacı, tahliye tarihinden sözleşme sonuna kadar olan süre oranında kiralanan taşınmaza yapılan faydalı ve zaruri masrafların imalat tarihi itibarı ile saptanan bedellerinden yıpranma payı düşüldükten sonra kalan bedeli isteyebileceği hususu gözardı edilerek davacı kiracının faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin tahsiline yönelik talebinin tümden reddine karar verilmesi doğru görülmediğinden hükmün bozulması gerekmiştir....
Bu nedenle dairemizce istinaf incelemesi faydalı zorunlu gider ve değer artışı iddialarına yönelik olarak yapılmıştır. Dava tarihi itibarı ile kiralananın tahliye edildiği ve davacı kiracının faydalı - zorunlu masraf talep edebileceği anlaşılmakla tahliye tarihinin 01.09.2020 ya da 25.08.2020 tarihleri olması ve tahliyenin ne şekilde gerçekleştirildiği sonuca etkili olmadığından tarafların buna yönelik farklı iddiaları dairemizce değerlendirilmemiştir. Yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların vekâletsiz işgörme ve sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre davalı kiraya verenden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir. Bu nedenle kiracı kiralananda kalan ve kiraya veren tarafından benimsenen imalat için sebepsiz zenginleşilen oranında ve yapıldıkları tarih itibarıyla rayiç bedeller üzerinden bedelin tazminini talep edebilir....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ : Davacı vekili istinaf dilekçesiyle, davalı tarafça kira alacağının tahsili için icra takibi başlatıldığını, taşınmazdan tahliye edildiklerini, kiralananda yapılan tadilat ve yeniliklere davalıların rızasının bulunduğunu, müvekkilinin işyerinde pide fırını olarak faaliyet göstereceğinin belli olduğunu, anahtar teslimi ile sökülebilir imalatları dahi alamadıklarını, depozito bedelinin de ödendiği sabit olmasına rağmen mahkemece bu talebin de reddedildiğini belirterek yerel mahkemece verilen kararın kaldırılmasını talep etmiştir. DELİLLER : TBK, HMK ve tüm dosya kapsamı. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Dava; kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin ve depozito alacağının tahsiline yönelik icra takibine yapılan itirazın iptaline ilişkindir. Mahkemece; davanın reddine karar verilmiş, hükmü davacı vekili istinaf etmiştir....
Mahkemece; davacının tacir olduğu, ruhsat almadan tadilat yapamayacağı gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre; davacı vekilinin taşınmazdaki değer artışına yönelik temyiz itirazları yerinde değildir. 2-Davacının faydalı ve zorunlu masraf alacağına yönelik temyiz itirazlarının incelenmesinde; Kiracı tarafından akdi ilişkinin devamı sırasında kiralanana değer artırıcı masraf ve harcamaların yapılması durumunda vekaletsiz iş görme hükümlerine göre (6098 sayılı TBK.530 (818 sayılı B.K.'nun, 414. Md.) maddesi) masraf ve harcamaların kiraya verenden istenebilmesi mümkündür. Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir....
Bölge Adliye Mahkemesince; yapılan faydalı masrafların yapıldıkları tarihteki değerlerinin alınması gerekirken keşif tarihindeki değerlerinin alındığı belirtilerek davalının istinaf kanun yolu başvurusunun kısmen kabulü ile, 291.943,30TL'nin tahsiline karar verilmiş, hüküm davacı ve davalı tarafından temyiz edilmiştir. 1-Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle kanuni gerektirici sebeplere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre, davacı vekilinin tüm davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının reddine karar verilmiştir. 2- Dava; kiracının, kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince iadesi istemine ilişkindir. Kural olarak kiracı tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu imalat bedellerinin dava tarihi itibarıyla uygulanması gereken vekâletsiz işgörme ( BK m. 414) ve sebepsiz zenginleşme (BK m. 61 vd.) hükümlerine göre kiraya verenden istenmesi mümkündür....
Temyiz Sebepleri Davacılar vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrar etmiş, ayrıca Bölge Adliye Mahkemesinin sözleşmeye güvenilerek yapılan ve gerçekleşen zararları görmezden gelerek hatalı bir değerlendirme yaptığını ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir. C. Gerekçe 1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme Uyuşmazlık, kiralanana yapılan giderlerin tahsili istemine ilişkindir. 2. İlgili Hukuk 1. Sözleşmede aksine hüküm bulunmaması halinde, kiracı kural olarak kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu imalatlardan alınıp götürülmesi mümkün olmayanların yapıldıkları tarihler itibariyle bedellerini, 818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 414 üncü maddesinde düzenlenen “vekaletsiz iş görme” hükümlerine göre kiraya verenden isteyebilir....
Asliye Hukuk Mahkemesi TARİHİ : 10/09/2014 NUMARASI : 2009/395-2014/452 Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı tazminat davasına dair karar, davacılar ve davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava, davacı kiracılar tarafından kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu masraf bedelinin tahsili ile davalı tarafından başlatılan haksız icra takipleri nedeniyle manevi tazminat istemine ilişkindir....
Kiralananda yapılan imalatların, imal tarihindeki değerleri, yıpranma durumları, faydalı ve zorunlu yada lüks imalat olup olmadıkları ayrıntılı olarak belirlenerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Mahkemece hükme esas alınan, dosyada 05.01.2012 tarihinde yapılan keşif sonucu 04.06.2012 tarihli bilirkişi kurulu raporu ve 12.03.2015 tarihli ek raporunda faydalı ve zorunlu masraflar açıkça belirlenmemiş, yapılan tadilat, değişiklik ve ilavelerin değerinden yıpranma payı düşülmemiştir. Yapılan imalatların hangisinin zorunlu ve faydalı masraflar hangilerinin lüks masraflar olduğunun belirlenmesi, 6098 sayılı TBK.530 (818 sayılı B.K.'nun, 414. Md.) maddesi gereğince zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilerek bu tarihteki yıpranma payı düşülmüş rayiç bedelleri üzerinden değerlendirme yapılması gerekirken eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporu doğrultusunda hüküm kurulmuş olması doğru değildir....
Bu nedenle Davalı ...’in yönünden davanın kısmen kabulüne ilişkin hüküm, miktar açısından kesin nitelikte olmakla davalının temyiz isteminin reddi gerekir. 2)Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı delillerle yasaya uygun gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, davacının ve davalının sair temyiz itirazlarının reddi gerekir. 3) Davacının kiralanana yapılan imalat bedellerinin tahsili talebinin reddine yönelik temyiz itirazlarına gelince; yerleşik uygulama, kiracının kiralanana yaptığı faydalı ve zorunlu masrafların yapıldığı tarih itibariyle TBK’nın 530. maddesi (BK. 414.m) kapsamında vekaletsiz iş görme hükümlerine göre davalı kiraya verenlerden isteme hakkı olduğu yönündedir. Kural olarak bu gibi zorunlu ve faydalı masrafların kira sözleşmesinin başlangıcında yapılmış olduğu kabul edilmektedir....
Yine kalan kira süresinin toplam kira süresine oranı esas alınarak tespit edilen faydalı zorunlu masraf bedelinin bu orandaki tutarına hükmedilmesi gerekirken, bu husus da gözetilmemiştir. Bu durumda bölge adliye mahkemesince; uyulmasına karar verilen bozma kararları doğrutusunda, alanında uzman bilirkişilerden; davacının talebine konu imalat kalemleri bakımından, sökülüp götürülemeyen ve faydalı yahut zorunlu nitelikte olan imalatların imalat tarihi itibariyle (bu tarih tespit edilemediği takdirde imalat tarihi sözleşme tarihi kabul edilerek) değerlerinden yıpranma payı düşüldükten sonra tespit edilecek bedelin, kalan kira süresinin toplam kira süresine oranı esas alınarak hesaplanması, sonuç itibariyle kiralanana yapılan faydalı ve zorunlu nitelikteki imalatların bedeline kalan kira süresi ile orantılı şekilde hükmedilmesi gerekirken, eksik bilirkişi raporuna dayalı olarak hüküm kurulması, usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir....
