Taraflarca bu konuda bir anlaşma yapılıp yapılmadığına bakılmaksızın, beş yıldan uzun süreli veya beş yıldan sonra yenilenen kira sözleşmelerinde ve bundan sonraki her beş yılın sonunda, yeni kira yılında uygulanacak kira bedeli, hâkim tarafından üretici fiyat endeksindeki artış oranı, kiralananın durumu ve emsal kira bedelleri göz önünde tutularak hakkaniyete uygun biçimde belirlenir. Her beş yıldan sonraki kira yılında bu biçimde belirlenen kira bedeli, önceki fıkralarda yer alan ilkelere göre değiştirilebilir.” düzenlemesi bulunmaktadır. Türk Borçlar Kanununun kira artışına ilişkin 344. maddesindeki düzenleme, kiracının tacir olması durumunda 6217 Sayılı Kanunun geçici 2 . maddesi gereğince 8 yıl süreyle uygulanama imkanı yoktur. Uzun süreli kiralarda 01/07/2012 ilâ 01/07/2020 tarihine kadarki dönemde 6098 sayılı TBK öncesinde uygulanan 818 sayılı B.K. ile Yargıtay içtihatlarına göre kiralayanlar ancak kira bedelinde uyarlama isteyebilir....
Bunun mümkün olmaması hâlinde borçlu, sözleşmeden dönebilir; sürekli edimli sözleşmelerde ise kural olarak, fesih hakkını kullanır.” denilerek uygulama da kabul edilen uyarlama davasının yasa maddesi haline getirildiği belirtilmiştir. Somut olayda;Davaya dayanak ve hükme esas alınan kira sözleşmesi 01.06.2007 başlangıç tarihli ve 15 yıl süreli olup davacı, dava tarihinden itibaren geçerli olmak üzere değişen hal ve şartlara göre kira bedelinin uyarlanmasını istemiştir. Uzun süreli kira sözleşmelerinde edimler arasındaki dengenin aşırı bozulması ve sözleşmenin taraflar açısından çekilmez hale gelmesi durumunda kira parasının günün ekonomik koşullarına uyarlanması için her zaman “ uyarlama “ davası açılabilir....
Dava dilekçesinde aylık 17.060,00 TL olan kira bedelinin yeni dönem için aylık 8.000,00 TL'ye indirilmesi talep edilmiştir. TBK.'nun 138.maddesine dayalı uyarlama davalarında, dava değerinin aylık kira farkı mı yoksa yıllık kira farkı mı kabul edilmesi gerektiği konusunda Harçlar Kanunu'nda ve Avukatlık Asgari Ücreti Tarifesi'nde açık bir hüküm bulunmamaktadır. Ancak uyarlama davası ile hakimin sözleşmeye müdahale etmesi ve taraflar arasında uygulanmakta olan kira miktarının belirli bir miktara indirilmesi talep edildiğine göre uyarlama davalarında dava değeri ve buna göre alınması gereken harç ve uygulanacak vekalet ücreti yönünden TBK.'nun 344.maddesindeki kira tespitine yönelik düzenlemelerin kıyasen uygulanması gerekir. Nitekim Yargıtay 3. Hukuk Dairesi'nin 2017/4672 Esas - 2017/15310 Karar sayılı kararında kiracılık sıfatının tespiti ve kira bedelinin uyarlanması davalarında 1 yıllık kira bedeli üzerinden harç alınması gerektiği belirtilmiştir....
Köy Tüzel kişiliği tarafından Posta ve Telgraf Müdürlüğü'ne 49 yıllığına kiralanmış olup, 1.000 TL olan aylık kira bedelinin kira süresi müddetince arttırılmayacağının kararlaştırıldığını ancak günümüz koşullarında söz konusu kira bedelinin 0,10 kuruşa tekabül ettiğinden sözleşme yapıldığı anda mevcut olan dengenin sonradan şartların olağanüstü değişmesiyle müvekkili İdare aleyhine katlanılamayacak derecede bozulduğunu ,sözleşmede yer alan kira müddetinin 49 yıl olması ve bu süre zarfında hiçbir artış yapılamayacağı şartı nedeniyle işlemin temelinden çöktüğünü beyanla ... Belediyesi'nin müvekkili İdare'nin sınırları içine katıldığı tarih olan 01.04.2009 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere aylık 0,10 kuruş olan kira bedelinin aylık net 150 TL olarak uyarlanmasına karar verilmesini talep etmiştir. Davalı vekili ise 25.05.1992 tarihinde ......
Tedbir kararı verilmemesi durumunda; kira bedelinin eksik ödenmesi nedeniyle Türk Borçlar Kanunu'nun 315. maddesi uyarınca sözleşmenin feshi ile temerrüt nedeniyle tahliyesi mümkün hale gelir. Uyarlama davalarında amaç taraflar arasındaki sözleşmenin ayakta tutulması ile gerçekleşen olağanüstü durumlar karşısında başlangıçta var olan edimler arasındaki adaletin yeniden tesis edilmesidir. Uyarlama talepli olarak açılan davalarda ihtiyati tedbir kararı verilmediğinde, dava sonuna kadar kira sözleşmesinin ayakta tutulması bazı hallerde mümkün olmayabilir. Uyarlama davasından beklenen, sözleşmenin gerçekleşen olağanüstü duruma rağmen koşulların değiştirilmesi ile ayakta tutulmasıdır....
Mahkemece; davanın kısmen kabulüne kısmen reddine, davacı ve davalı arasında akdedilen 08/04/2019 tarihli ve 15/06/2019 başlangıç tarihli kira sözleşmesine konu kiralanan toplam 6 farklı bağımsız bölümün toplam kira bedelinin; 15/12/2020- 15/06/2021 dönem aralığında aylık kira bedelinin KDV hariç net 18.480,00 TL olarak uyarlanmasına, davacı tarafın 01/12/2020 tarihinden itibaren uyarlama talebinin ve kira zammının uyarlanacak bedel üzerinden belirlenmesine yönelik talebinin ve fazlaya ilişkin talebinin reddine karar verilmiştir....
İLERİ SÜRÜLEN İSTİNAF SEBEPLERİ : İstinaf eden davacı vekili dilekçesiyle; işlem temelinin çöktüğünü, uyarlama koşullarının oluştuğunu, pandeminin tüm dünyada etkili olduğunu, müvekkilinin pandemide sadece paket servise açık olduğunu, TBK 138 uyarınca kira bedelinin uyarlanması gerektiğini ileri sürerek yerel mahkemece verilen hükmün kaldırılmasını talep etmiştir. DELİLLER : HMK, TBK ve tüm dosya kapsamı. DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ ve GEREKÇE : Dava, kira bedelinin uyarlanması ve fazla ödenen kira bedellerinin iadesi istemine ilişkindir. Mahkemece; kira bedelinin uyarlanması koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine verilmiştir. Taraflar arasında imzalanan 20/01/2020 başlangıç tarihli ve 5 yıl süreli kira sözleşmesinin varlığına ilişkin uyuşmazlık bulunmamaktadır. Sözleşme ile taşınmaz "döner satış mağazası" olarak aylık net 13.000 TL bedel ile davacıya kiralanmıştır....
Otel adlı işletme için aylık %10 kira gecikme faizinin ifayı aşırı ölçüde güçleştireceği ve borçlu aleyhine bir durum oluşturduğu, uyarlama şartlarının somut olayda mevcut olduğu gerekçesiyle; davanın kabulü ile kira gecikme faizinin yıllık yasal faiz oranına göre uyarlanmasına karar verilmiştir. IV. İSTİNAF A. İstinaf Yoluna Başvuranlar İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur. B....
Talep tarihine ve kiracı üzerindeki etkilerin devam ettiği aylara göre bu sürenin 17 aydan daha az olması ya da bir kira dönemini kapsamayıp, bir kaç ay devam etmesi dahi mümkündür. O halde, mahkemece kira uyarlamasına karar verilen aylar belirli olup bu aylar yönünden uyarlama yapılmasa idi ödenecek toplam kira bedeli ile uyarlama sonucunda ödecek toplam kira bedeli arasındaki fark kabul edilen dava değeri olarak benimsenmeli, harç ve vekalet ücreti buna göre belirlenmelidir. SOMUT DAVA : Bu genel açıklamanın ardından dairemizce kiranın uyarlanması talebi ile açılan somut davada uyarlama koşullarının oluşup oluşmadığı değerlendirilmiştir. Davacının 01.07.2014 tarihli kira sözleşmesi ile kiracısı olduğu kiralanan için 24.08.2020 tarihinde açmış olduğu bu davada kiranın uyarlanması talep ettiği görülmektedir....
Davalı; 5 yılın sonunda kira bedelinin yeniden belirleneceğine ilişkin iddianın doğru olmadığını, sözleşmenin 9 yıllık süreli olup, sözleşmede; sözleşme süresi sona ermeden kira bedelinin tespiti ve uyarlama davası açılamayacağının düzenlendiğini her yıl ÜFE ve TÜFE oranına göre artış yapıldığını ve talebin fahiş olduğunu savunarak davanın reddini dilemiştir....
