Yine TTK.651/2. maddesi uyarınca iptal davasını açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. TTK. 757-764. maddelerinde yer alan yasal düzenlemelere göre çek keşidecisinin zayi nedeniyle iptal davası açma hakkı bulunmamaktadır. Zayi nedeniyle kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651/2.maddesi uyarınca senet üzerinde hak sahibi bulunan hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibi hamile iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. (TTK.652.m) Davacı vekili tarafından istinaf dilekçesinde dayanılan Yargıtay ilamları da incelenmiştir. Çek imzalı ise, doldurulması mümkün olduğundan iptali talep edilebileceği, yargı uygulamasında kabul edilmektedir. Ancak, imzalı çekin de iptalini yine hamil isteyebilecektir....
Borçlunun, iptal kararı hamiline iyiniyetle ödemede bulunması kendisini borçtan kurtaracağından ödeme yapıldıktan sonra senedi elinde bulunduran ve gerçek hak sahibi olduğunu tespit ettiren kişi, iptal kararı hamiline karşı sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre başvurabilir ve ödenen meblağın kendisine verilmesini isteyebilir. (Bu açıklamalar için bkz. Prof. Dr. Fırat Öztan, Kıymetli Evrak Hukuku, Ankara 1997, 2 bası, Sayfa 274 vd., Prof. Dr. Hüseyin Ülgen, Doç. Dr. Mehmet Helvacı, Doc.Dr. Abuzer Kendigelen, Doç. Dr. Aslan Kaya, Kıymetli Evrak Hukuku Ders Kitabı İstanbul, 2004, Sayfa 382 Prof.Dr. Reha Poray, Prof. Dr. Ünal Tekinalp, Kıymetli Evrak Hukuku Esasları, 17. Bası, 2006, s. 95 vd; Arş.Gör. Hanife Öztürk (Dirikkan, Kıymetli Evrakın Ziyaı ve İptali Ankara 1990, Sayfa 87, Prof. Dr. Naci Kınacıoğlu Kıymetli Evrak Hukuku Ankara 1999, 5.Baskı, Sayfa 58-59)....
Toplanan deliller, yapılan ilanlar ve tüm dosya içeriği incelendiğinde; kıymetli evrakın zayii nedeniyle açılan iptal davasında kanunda öngörülen şekilde ticaret sicil gazetesinde gerekli ilanların yapıldığı ve yasal süre içerisinde iptal istemine konu kıymetli evrak ilgili herhangi bir hak iddiasının bulunmadığı ve mahkememize müracaat edenin olmadığı anlaşılmakla dava konusu bono'nun zayi nedeniyle iptaline karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Anlatılan nedenlerle, 1-Davanın Kabulü ile, Lehtarı ...San. ve Tic....
Toplanan deliller, yapılan ilanlar ve tüm dosya içeriği incelendiğinde; kıymetli evrakın zayii nedeniyle açılan iptal davasında kanunda öngörülen şekilde ticaret sicil gazetesinde gerekli ilanların yapıldığı ve yasal süre içerisinde iptal istemine konu kıymetli evrak ilgili herhangi bir hak iddiasının bulunmadığı ve mahkememize müracaat edenin olmadığı anlaşılmakla dava konusu senedin zayi nedeniyle iptaline karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Anlatılan nedenlerle, 1-Davanın Kabulüne, Keşidecisi ......
Toplanan deliller, yapılan ilanlar ve tüm dosya içeriği incelendiğinde; kıymetli evrakın zayii nedeniyle açılan iptal davasında kanunda öngörülen şekilde ticaret sicil gazetesinde gerekli ilanların yapıldığı ve yasal süre içerisinde iptal istemine konu kıymetli evrak ilgili herhangi bir hak iddiasının bulunmadığı ve mahkememize müracaat edenin olmadığı anlaşılmakla dava konusu senedin zayi nedeniyle iptaline karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur. HÜKÜM: Anlatılan nedenlerle, 1-Davanın Kabulüne, Keşidecisi ......
TTK'nın yukarıda zikredilen kıymetli evrakın zayi nedeni ile iptaline yönelik genel ve özel düzenlemeleri nazara alındığında iptal davasının şartları; senedin zayi olması, senette yer alan hakkın varlığının devam etmekte olması, iptal talep edenin hak sahibi olması, senet zilyetliğinin yeniden iktisabının mümkün olmaması ve senedin kanunen iptali mümkün bir senet olmasıdır. Burada özellikle vurgulanması gereken husus, zayi olan kıymetli evrakın iptalinin senetteki mündemiç hakkın varlığı devam ettiği sürece mümkün olup senetteki hakkın ödeme gibi bir neden ile ortadan kalkmış olması halinde artık senedin iptaline gerek kalmayacaktır (....). 12. Diğer yandan kıymetli evrakın iptali, ancak kıymetli evrak olarak nitelendirilen senetler yönünden mümkündür. İptal isteminde, kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerindeki hak sahibi olan lehtar ya da yetkili hamil bulunabilir....
Zayi nedeniye kıymetli evrakın iptalini isteme hakkı TTK.651 maddesi uyarınca hamile aittir. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle, senedin zayi olması halinde hak sahibine iptal kararı alarak, hakkını senetsiz olarak ileri sürme, ya da yeni bir kıymetli evrak tanzimini isteme olanağı tanınmak istenmiştir. (TTK.652)HMK 114/h. maddesi uyarınca davacının dava açmakta hukuki yararının bulunması dava şartıdır. Kıymetli evrakta hakkın senede bağlı olması nedeniyle senedin zayi edildiği durumlarda senede bağlı hakkın senetsiz de ileri sürülebilmesi için TTK 651 ve 652 maddelerinde hamile iptal davası açma hakkı getirtilmiştir. İptal kararı alan hamil hakkını senetsiz olarak ileri sürebilecek yada borçludan yeni bir senet tanzim edilmesini isteyebilecektir. Bu davayı açma hakkı hamile aittir. İptal davası açmakta hukuki menfaati olan kişi senede bağlı alacak hakkı olan hamildir. Keşidecinin iptal kararı almakta hiç bir hukuki yararı bulunmamaktadır....
Talep dilekçesinde de belirtildiği üzere zayi nedeniyle iptali talep edilen çekin boş çek yaprağı olduğu ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 780/1. maddesinde yazılı bulunan unsurları taşımaması nedeniyle kıymetli evrak vasfına sahip olmadığı anlaşılmıştır. Zayi nedeniyle iptal davalarının amacı, keşidecinin birden fazla ödeme yapmasını önlemek ve kaybedilen kıymetli evrak yerine verilecek iptal kararını keşideciye veya muhataba ibraz etmektir. Keşidecinin kendisine ibraz edilmek üzere iptal kararı istemesi mümkün değildir. Çekin boş olması durumunda zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı gibi çekin unsurlarını taşıdığı kabul edilse bile keşideci tarafından zayi nedeniyle iptal davası açılamayacaktır....
Asliye Ticaret Mahkemesi tarafından verilebilecek olan iptal kararı ile birlikte borçlu, bono, poliçe veya çek ibraz edilmeden ödeme imkanına kavuşmaktadır (....). Kıymetli evrak iptali davalarında amaç; kıymetli evrakı ibraz mecburiyetinde olan ve kıymetli evrakın zilyetliğini kaybetmesi nedeniyle bu zorunluluğu yerine getiremeyen lehtar veya hamile, hakkının mevcudiyetini kanıtlamak bakımından bir imkan sunmak ve evravkı ibraz edememekten dolayı alacak hakkını kullanmaktan mahrum kalmasını önlemektir. TTK.'nın yukarıda zikredilen "kıymetli evrakın zayi nedeni ile iptaline" yönelik genel ve özel düzenlemeleri nazara alındığında iptal davasının şartlarının; senedin zayi olması, senette yer alan hakkın varlığının devam etmekte olması, iptal talep edenin hak sahibi olması, senet zilyetliğinin yeniden iktisabının mümkün olmaması ve senedin kanunen iptali mümkün bir senet olması olduğu anlaşılmaktadır....
Çek, Türk Ticaret Kanununun Kıymetli Evrak isimli üçüncü kitabında düzenlendiğinden kıymetli evrak niteliğindedir. Kıymetli evrak ile ilgili iptal davasını kimin açabileceği ise kanunda açıkça düzenlenmemiştir. Ancak, kıymetli evraka uygulanacak genel hükümler kısmında yer alan Türk Ticaret Kanununun 651/2. maddesi "Kıymetli evrakın zayi olduğu veya zıyaın ortaya çıktığı anda senet üzerinde hak sahibi olan kişi, senedin iptaline karar verilmesini isteyebilir." hükmünü içermektedir. Madde metninden de anlaşılacağı üzere iptal davası açma hakkı senedin zayi olduğu anda hak sahibi konumunda olan kişiye aittir. Çekin boş olması durumunda zayi nedeniyle iptal davası açılamayacağı gibi çekin unsurlarını taşıdığı kabul edilse bile keşideci tarafından zayi nedeniyle iptal davası açılamayacaktır....
