lehine Çekerek Sulh Hukuk Mahkemesinin 18/02/2011 tarih 2010/762 esas, 2011/82 Karar sayılı ilamı ile 43,77 metrekarelik geçit hakkının terkini/iptaline ve taşınmazdaki haksız müdahalelerinin meni’ine karar verilmesine yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılara yükletilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir....
Mahkemece, lehine geçit kurulan 252 parsel sayılı taşınmazdaki davalıya ait hissenin el değiştirdiğinden bahisle karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Hükmü davalı temyiz etmiştir. Somut olaya bakıldığında; geçit hakkının terkini istenen 252 parsel numaralı taşınmazın dosyada bulunan tapu kaydına göre davalı ... ...'ın 10233/15800, dava dışı Süleyman ...'ın da 5567/15800 oranlarında taşınmaz maliki oldukları anlaşılmaktadır. Davalı ... ... belirtilen payını yargılama sırasında 06.07.2011 tarihinde dava dışı ...'e devretmiştir. Dava konusu 252 parsel numaralı taşınmazda paylı malik görünen dava dışı Süleyman ...'ın da davada yer alması gerektiğinden mahkemece davacıya Süleyman ... hakkında dava açmak üzere uygun bir süre vermek, açılırsa dava dosyasını eldeki dava dosyası ile birleştirmek, ayrıca davalı ... ... payının yargılama sırasında dava dışı ...'...
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE: Asıl dava, geçit hakkının kaldırılması; birleşen dava, el atmanın önlenmesi ve kal istemine ilişkindir. Davacı yanın istinaf itirazları bakımından Asıl dava yönünden yapılan incelemede: TMK 783.ve devamı maddelerinde de irtifak hakkının sona ermesi düzenlenmiş olup buna göre irtifak hakkı, tescilin terkini veya yüklü ya da yararlanan taşınmazın yok olmasıyla sona erer. Lehine irtifak kurulan taşınmaz için bu hakkın sağladığı hiç bir yarar kalmamışsa, yüklü taşınmazın maliki bu hakkın terkinini isteyebilir. Yüküne oranla çok az yarar sağlayan bir irtifak hakkının, bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir....
Davacı- karşı davalı vekili tarafından, 17/01/2011 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkına tecavüzün önlenmesi ve kal, karşı davada 10/02/2011 gününde verilen dilekçe ile geçit hakkının terkini veya değiştirilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; asıl davanın kabulüne, karşı davanın reddine dair verilen 28/03/2019 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı- karşı davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre, mahkeme kararı ve dayandığı gerekçeler usul ve yasaya uygun bulunduğundan yerinde olmayan temyiz itirazlarının reddiyle hükmün ONANMASINA, fazla alınan temyiz harcının ilgiliye iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere, 20/01/2022 tarihinde oybirliği ile karar verildi. ......
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki geçit hakkına elatmanın önlenmesi ve kal ile geçit hakkının terkini veya değiştirilmesi davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 16.10.2014 gün ve 2014/10299-11258 sayılı ilamı ile bozulmasına karar verilmişti. Süresi içinde davalı-k.davacı ... vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Mahkemece verilen karar, Dairemizce yasal ve hukuki dayanakları gösterilmek suretiyle bozulmuş olup, karar düzeltme istemi HUMK’nın 440. maddesindeki nedenlerden hiçbirisine dayanmamaktadır. Bu nedenle yerinde olmayan istemin reddi gerekmiştir....
Hukuk Dairesinin 02.11.2020 tarih ve 2016/18044 Esas, 2020/6699 Karar sayılı kararında belirtilen "Geçit irtifakı taşınmazın mülkiyet hakkına bağlı olduğundan eşyaya bağlı bir haktır. Lehine irtifak hakkı tesis edilen taşınmaza, yola cepheli olan bitişik taşınmazın malikinin aynı kişiler olması, geçit irtifakının taşınmaz lehine kurulduğu ilkesi gereği geçit irtifakının kaldırılması sebebi değildir. Davalıya ait her iki taşınmaz tevhid edilmediği sürece ve yukarıda belirtilen sona erme sebepleri gerçekleşmediğinde geçit irtifakının mahkeme kararıyla kaldırılması mümkün değildir. O halde mahkemece geçit irtifakının terkini isteminin reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir....
Kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3 maddesi uyarınca ... sicilinin beyanlar hanesine şerh verilmesi gereklidir. Somut olayda; hükümle kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3. maddesi uyarınca ... Sicilinin beyanlar hanesine şerh verilmemesi ve Mahkemece; davanın kabulü ile, 159 ada 56 parsel lehine 30.01.2015 tarihli bilirkişi ek rapor ve krokisinde 159 ada 50,51 ve 57 parseller üzerinden geçit hakkı tesisine karar verilmesine rağmen, hangi alternatiften geçit hakkı tesisi edildiği hüküm sonucunda belirtilmemesi doğru görülmemiş ise de; bu hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK'nın 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki geçit hakkının terkini ve geçit üzerindeki ağaçların kali davasından dolayı mahal mahkemesinden verilen yukarıda gün ve sayısı yazılı hükmün; Dairemizin 19.9.2005 gün ve 2005/3946-7947 sayılı ilamı ile onanmasına karar verilmişti. Süresi içinde davacı vekili tarafından kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla, dosya içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Yerel mahkemece yapılan yargılama, toplanan deliller ve Dairemizce de benimsenen yerel mahkeme gerekçesine göre hüküm usul ve yasaya uygun bulunmuş, temyiz istemi bu gerekçelerle karşılanarak karar onanmıştır. Dairemiz onama ilamında düzeltilmesi gereken bir yön bulunmadığından, Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 440.Maddesindeki nedenlerden hiçbirisine uymayan karar düzeltme isteminin reddi gerekmiştir....
Somut olayda; hükümle kurulan geçit hakkının Türk Medeni Kanununun 748/3. maddesi uyarınca Tapu Sicilinin beyanlar hanesine şerh verilmemesi ve hükmün sekizinci bendinde sehven "davalı tarafından yapılan yargılama gideri var mı" ibaresinin bulunması doğru değil ise de bu yön hükmün bozulmasını ve yeniden yargılamayı gerektirmediğinden HUMK'nun 438/VII. maddesi gereğince hükmün düzeltilerek onanması gerekmiştir....
Anılan maddede, ... için istemde bulunana terki gereken arazi parçasının tam ivazından bahsedilmiş olup, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 08.05.1971 tarih, 1967/5 - 768 Esas ve 1971/298 Karar sayılı kararında vurgulandığı üzere, geçit için belirlenecek bu "tam ivaz" (bedel) HUMK.nun 2.maddesinin 2.fıkrası uyarınca dava tarihine göre saptanmalıdır. O halde mahkemece uzman bilirkişilerin katılımı ile mahallinde keşif yapılarak geçit için ayrılması gereken arazi parçalarının para olarak bedeli usulünce tespit edilmeli ve görev hususu da bu tespitler çerçevesinde genel hükümlere göre çözümlenmelidir. Bu hususlar açıklığa kavuşturulmadan yani geçit olarak terkini gereken yolun tam bedeli belirlenmeden yasaya uygun düşmeyen gerekçeyle görevsizlik kararı verilmesi doğru olmamış, hükmün bozulması gerekmiştir....
