Borçlunun icra takibinden önce veya sonra menfi tespit davası açabilmesi için borçlu olmadığının tespitinde hukuki yararının bulunması şarttır. Buna rağmen, borçlunun, alacaklının harekete geçmesini beklemeden borçlu olmadığının tespitinde korunmaya değer bir yararı bulunabilir. Bu tür bir yararının bulunması hâlinde borçlu, borçlu olmadığının tespiti için dava açabilir. Bunun dışında, icra takibi taraflar arasındaki maddi ilişkiyi tespit edecek nitelikte olmadığından, alacaklının takibe girişmesinden sonra, hatta takip kesinleştikten sonra da borçlunun, borçlu olmadığının tespitini mahkemeden istemesi mümkündür. Borçlu, belirtilen şekilde takipten önce veya sonra alacaklıya karşı bir menfi tespit davası açar; bu davayı kazanırsa, hakkındaki icra takibi iptal edilir ve borcu ödemekten kurtulur. Ancak, borçlu borcunu icra dairesine ödedikten sonra, artık menfi tespit davası açamaz. Bu hâlde, borçlunun sırf borçlu olmadığının tespitinde, hukuki bir yararı yoktur....
Mahkemece 90.000TL yönünden borçlu olmadığının tespiti kararı verilmekle yetinilmiş ise de çek bedelleri yargılama sırasında ödendiğinden İİK 72/6 md gereğince istirdat kararı verilmesi gerektiği; davacı vekilinin yargılama giderlerine yönelik istinaf isteminin yerinde olmadığı, buna göre davacı vekilinin istinaf isteminin bu yönü ile kabulüne, İlk derece mahkemesinin kararının kaldırılmasına, taleple bağlı kalınarak HMK 353/1- b-2 maddesi gereğince Dairemizce yeniden hüküm kurulmasına dair karar verilen karar Yargıtay 11.Hukuk Dairesi'nin 28/04/2022 tarih ve 2020/8418 E. - 2022/3575 K.sayılı ilamı ile bozulmuştur....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRMESİ VE HUKUKİ NİTELENDİRME: Uyuşmazlık; kaçak elektirik kullanıldığı iddiasıyla düzenlenen fatura bedellerinden dolayı borçlu olmadığının tespiti talebine ilişkin, İİK.nun 72/2.maddesine göre açılmış Menfi Tespit ve istirdat davasıdır. Islah; Davacı vekilince 23.03.2019 tarihli ıslah dilekçesi ile, dava konusu borcun haciz tehdidi altında tamamen ödenmiş olduğunu belirterek, davanın istirdat talebine döndüğünü ve bilirkişi raporunda borcun 9.172,08.-TL hesaplanması nedeniyle, müvekkilinden fazla tahsil edilen 12.400,48 TL ile buna isabet eden icra vekalet ücreti ve dosya masraflarının istirdadına karar verilmesini talep etmiştir. Mahkememizce yapılan yargılama sonunda verilen 13/12/2019 tarih ve 2017/486 E. 2019/920 K.sayılı karar ile davanın pasif husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir. Hükmün istinafı üzerine İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 3....
Bu maddeye göre, borçlu, icra takibinden önce veya takip sırasında ya da icra takibinden sonra borçlu bulunmadığını ispat için menfi tespit davası açabilir. Bu dava maddi hukuk ve usul hukuku bakımından genel hükümlere dayalıdır ve normal bir hukuk davası olarak açılır. Eş söyleyişle kendisine karşı icra takibi yapılmış olan borçlu, ödeme emrine itiraz edilmemiş veya itiraz edilmiş olmakla birlikte yerinde görülmemiş olması sebebiyle icra takibi kesinleşse dahi maddi hukuk bakımından borçlu olmadığını ileri sürebilir. Bunun için, takip devam ederken alacaklıya karşı menfi tespit davası açabileceği gibi, böyle bir menfi tespit davası açmamış ve borcu cebri icra tehdidi altında ödemiş ise ödemiş olduğu paranın kendisine verilmesi için alacaklıya karşı istirdat davası açabilir (Kuru, Baki: İcra ve İflâs Hukukunda Menfi Tespit Davası ve İstirdat Davası, Ankara 2003, s. 233)....
ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ ESAS NO : 2018/529 KARAR NO : 2024/105 DAVA : İstirdat DAVA TARİHİ : 30/04/2018 KARAR TARİHİ : 06/02/2024 Davacı tarafından davalı aleyhine açılan İstirdat (Ticari Satımdan Kaynaklanan) davasının mahkememizde yapılan açık yargılaması sonunda, tüm dosya incelendi. GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ: DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkil ... San. Tic. AŞ....
BORÇLU OLMADIĞININ TESPİTİNE, şartları oluşmadığından kabul edilen kısım yönünden kötü niyet tazminatına hükmedilmesine yer olmadığına karar verilerek aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur." şeklindeki gerekçelerle; 1- Davacıların menfi tespit talebi yönünden davanın KABULÜ ile; davacıların 15/01/2016 tarihli Genel Kredi Sözleşmesi nedeniyle 06/11/2017 tarihli ödeme dışında davalı bankaya 5.336,13- TL BORÇLU OLMADIĞININ TESPİTİNE, 2- Davacıların istirdat talebi yönünden davanın KISMEN KABULÜ ile; davacıların 15/01/2016 tarihli Genel Kredi Sözleşmesi nedeniyle fazla yatırılan 40.784,21- TL'nin ödeme tarihi olan 06/11/2017 itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacılara verilmesine, fazlaya ilişkin 152.528,75- TL talebin reddine karar verilmiştir....
İcra Müdürlüğünün 2002/1592 Esas sayılı dosyada davacı hakkında 2000 USD bedelli bir bono nedeniyle kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile icra takibi başlatıldığı, bunun üzerine davacı tarafça borçlu olmadığının tespiti amacıyla menfi tespit davası açıldığı ve Bakırköy 1. İş Mahkemesinin 2003/1306 Esas sayılı dosyasında davacı işçinin davalı işverene söz konusu takip nedeniyle borçlu olmadığının tespitine dair karar verilip, kararın 05/12/2008 tarihinde kesinleştiği, dava devam ederken söz konusu takip borcunun icra veznesine ödendiği, görülmüştür. İcra İflas Kanununun 72. maddesine göre, borçlu, menfi tespit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. Her ne kadar somut olayda, kesinleşen menfi tespit davasında istirdat hükmü kurulmamış ise de dava devam ederken borç ( son taksidi 13/09/2004 tarihinde) ödenmekle menfi tespit davası yukarıda yazılı Kanun hükmü gereği kendiliğinden isdirdat davasına dönüşür....
HÜKÜM : / Yukarıda açıklanan nedenlerle; -Davacının Menfi Tespit ve İstirdat Davasının KABULÜ İle; 1-Dava konusu Antalya ... Bankası ......
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi DAVA TÜRÜ : İstirdat-Menfi Tespit-Alacak Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı İstirdat, menfi tespit ve alacak davasına dair karar, davacı ve davalı tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü. Dava kiracı tarafından açılan; Kira bedelinden borçlu olmadığının tespiti, haksız ödenen kira parasının istirdadı, kira alacaklarının tahsili için kiralayan tarafından başlatılan icra takiplerinden dolayı borçlu olmadığının tespiti, davalı kiralayan tarafından talep edilen su parası ve hasar bedeli nedeni ile borçlu olmadığının tespiti, davalı uhdesinde kalan nakdi teminatın iadesi istemlerine ilişkindir....
Esas sayılı dosyasından başlatılan icra takibinin İİK 72/1 maddesi uyarınca durdurulması yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesine, aksi takdirde İİK 72/2 maddesi uyarınca dosyaya yatırılan paranın alacaklıya ödenmemesi yönünde ihtiyati tedbir kararı verilmesine, yapılan yargılama sonunda müvekkili şirketin dava konusu çekten dolayı borçlu olmadığının tespiti ile 6102 sayılı TTK 792. Maddesi uyarınca çekin istirdatına, davalı aleyhine %20 kötü niyet tazminatına hükmedilmesine, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir. SAVUNMA/ Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; Öncelikle arabuluculuk dava şartının yerine getirilmediğinden dava şartı yokluğundan davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, istirdat davasının şartlarının oluşmadığını, borcun borçlu keşidecisi ... ......
