"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Taraflar arasındaki dava, bayilik sözleşmesine dayalı tazminat istemine ilişkindir. Uyuşmazlığın niteliğine ve tarafların sıfatına göre, dosyanın temyiz incelemesi Yargıtay 19. Hukuk Dairesi'nin görevine girmektedir. Ancak, 13. Hukuk Dairesince dosya Dairemize gönderilmekle iki daire arasındaki işbölümü sorununun giderilmesi için dosyanın Hukuk İşbölümü İnceleme Kurulu'na gönderilmesi gerekmiştir. SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, dosyanın işbölümü yönünden bir karar verilmek üzere Hukuk İşbölümü İnceleme Kurulu'na GÖNDERİLMESİNE, 06/10/2016 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
Toplanan deliller ve tüm dosya kapsamından; dava dilekçesindeki açıklamalar ve hukuki nitelendirmeye göre istek TMK.nun 981-984. maddelerine dayalı zilyetliğin korunması talebine ilişkindir. Zilyetliğin korunması, Devlete (Hazineye) veya başka kişilere ait taşınmazlar üzerinde üçüncü kişiler arasında görülecek davalarda söz konusu olur. Mahkemece TMK.nun 683 vd. maddelerinde düzenlenen mülkiyet hakkından hareketle ve dava konusu yerlerin bir kısmının kamu malı olduğu, bir kısmının Hazine adına tapuda kayıtlı olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Mahkemenin gerekçesi davacı iddiası ile örtüşmemektedir. Buna karşılık, dosya kapsamında davaya konu edilen taşınmazlara davalıların müdahalede bulunduklarına dair delil bulunmamaktadır. Mahkemece davanın ispat edilememesi nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile reddine karar verilmiş olması doğru değil ise de; hüküm sonucu itibariyle doğru görülmüştür....
Zilyet, zilyetliğin arkasında bulunan ayni (nesnel) veya şahsi (kişisel) bir hakka dayandığı takdirde dava bir hak davası niteliğini kazanır.” denilmekle salt zilyetliğin korunması davaları ile zilyetliğin tespiti davaları arasındaki fark net bir şekilde açıklanmıştır. Yukarıdaki açıklamalar doğrultusunda, Hazine'ye ait taşınmaz mal üzerine, izinsiz olarak, hafif yapı niteliğinde olmayan yapı kuran zilyetlerin, arsa maliki Hazine'den başka kişiler aleyhine açtıkları davalar, arkasında barındırdığı bir hakka dayanmakla, salt zilyetliğin korunması davası olmayıp; temelinde bir hak davasıdır. Somut olayda gelince; davacı, taşınmazın üzerinde bulunan yapıdan kaynaklı satın almaya dayalı elatmanın önlenmesi isteğinde bulunduğuna göre dava, salt zilyetliğin korunmasına yönelik dava niteliğinde değildir....
Her ne kadar mahkemece dava, TMK.nın 981 ve devamı maddelerinde düzenlenen salt zilyetliğin korunması davası olarak nitelendirilmiş ise de; dosya kapsamına göre davacı talebinde salt zilyetliğe dayanmayıp, kiracılık sıfatından kaynaklanan feri zilyetliğinin de korunmasını talep etmektedir, Dosya kapsamına göre, mahkemece taraflar arasındaki uyuşmazlığın taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmesine göre çözümlendiği anlaşılmaktadır. Usul Hukukumuza göre, vakıaları bildirmek taraflara, hukuki vasıflandırma ise mahkeme hakimine aittir. Dava; 6100 sayılı HMK.nın 4/1- a maddesi uyarınca Sulh Hukuk Mahkemelerinin görevli olduğu kira ilişkisine dayalı olarak açılan kiracılık sıfatından kaynaklanan taşınmaz üzerindeki feri zilyetliğinin iadesi talebine ilişkindir....
İçtihadında “TMK 981, 982 ve 983. maddeleri mal üzerinde zilyetlikten başka hiçbir hakkı bulunmayan kişilerin zilyetliğinin korunması için konulmuş hükümleri ihtiva etmektedir. TMK'nın 973. maddesinde zilyetlik "bir şey üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimse onun zilyedidir" biçiminde tanımlanmıştır. TMK'nın 982 ve 983. maddelerinde zilyetlik herhangi bir hakka bağlı olmaksızın dava yoluyla korunmuştur. Zilyetliğin korunması davasıyla zilyet, zilyetliğin hakka dayandığını ispat külfetine katlanmadan sadece zilyetliğini öne sürerek sulh hukuk mahkemelerinde uygulanan basit yargılama usulünün sağladığı kolaylıklardan yararlanır. Zilyet, zilyetliğin arkasında bulunan ayni (nesnel) veya şahsi (kişisel) bir hakka dayandığı takdirde dava bir hak davası niteliğini kazanır.” denilmekle salt zilyetliğin korunması davaları ile zilyetliğin tespiti davaları arasındaki fark net bir şekilde açıklanmıştır....
. - K A R A R - Dava, yanlar arasındaki bayilik sözleşmesine dayalı ariyet olarak verilen malzeme ve demirbaşların iadesi, mümkün olmazsa bedellerinin tazmin ve tahsiline ilişkindir. Davalı, yargılamaya katılmadığı gibi kendisini bir vekille de temsil ettirmemiştir. Mahkemece, davacı tarafın bayilik sözleşmesinin feshedildiğine ilişkin bir kanıt sunamadığı, yanlar arasındaki sözleşmenin geçerliliğini koruduğu ve ancak fesih halinde anılan malzemenin iadesi yükümlülüğünün söz konusu olacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı vekilince temyiz edilmiştir....
A.Ş.ye verdiği bayilik yoluyla kullandığını, ancak bayisinin bayilik sözleşmesine aykırı davranarak ..... A.Ş. ile otogaz satış sözleşmesi yapmış olduğunu ileri sürerek elatmanın önlenmesine, otogaz tesisinin kal’ine ve taraflar arasındaki muarazanın giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı ...., ..... A.Ş. ile aralarındaki sözleşme ilişkisinin devam ettiğini, davanın haksız açıldığını, bu nedenle reddi gerektiğini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hükmü davalılar temyiz etmişlerdir. Dava, tesis olunan intifa hakkına dayalı elatmanın önlenmesine ilişkindir. İntifa hakkı; başkasına ait bir eşya, hak veya mal varlığı üzerinde belirli bir kişiye tam olarak yararlanma olanağını sağlayan bir irtifak türüdür. Kuşkusuz intifa hakkı sahibinin eşya üzerinde oluşan saldırının kaldırılmasını istemesi olanaklarıdır. Bu isteği ise intifa hakkı sahibinin hakkı üzerinde muaraza çıkartan yana dava açılarak yöneltmesi gerekir....
Şti.ne verdiği bayilik yoluyla kullandığını, ancak bayisinin bayilik sözleşmesine aykırı davranarak ... A.Ş. ile otogaz satış sözleşmesi yaptığını ileri sürerek elatmanın önlenmesine, otogaz tesisinin kal’ine ve taraflar arasındaki muarazanın giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Davalı ...Ş., kendilerine husumet yöneltilemeyeceğini savunmuş, mahkemece "davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına" şeklinde hüküm kurulmuş, hükmü davalı ...Ş. vekili temyiz etmiştir. Dava, tesis olunan intifa hakkına dayalı elatmanın önlenmesine ilişkindir. İntifa hakkı; başkasına ait bir eşya, hak veya mal varlığı üzerinde belirli bir kişiye tam olarak yararlanma olanağını sağlayan bir irtifak türüdür. Kuşkusuz intifa hakkı sahibinin eşya üzerinde oluşan saldırının kaldırılmasını istemesi olanaklarıdır. Bu isteği ise intifa hakkı sahibinin hakkı üzerinde muaraza çıkartan yana dava açılarak yöneltmesi gerekir....
Dava, bayilik sözleşmesine aykırı davranıştan kaynaklanan elatmanın önlenmesi, kal ve muarazanın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davacı ile davalı ... Ltd. Şti. arasında düzenlenen 09.09.2006 tarihli bayilik sözleşmesi uyarınca davacının intifa hakkı sahibi olduğu 149 ada 7 parselden ifrazen oluşan 171 ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerinde akaryakıt istasyonu bulunmaktadır. Davalı ... Ltd. Şti.nin bayilik sözleşmesine dayanarak faaliyette bulunmasına rağmen istasyonda bu sözleşmenin 4.maddesine aykırı olarak davacının onayını almadan davalı ... Tic. A.Ş. ile otogaz satış sözleşmesi yaparak otogaz istasyonu tesis ettiği ve otogaz ./.. 2009/11140 - 12223 - 2 - satışı yaptığı yapılan keşif ve bilirkişi raporları ile sabittir. Ayrıca, otogaz yetkili satıcı belgesinin de 20.07.2000 tarihli ... A.Ş.den alınmış olduğu anlaşılmıştır....
Saptanan bu olgular karşısında, davacının sözleşme gereğince, şahsi hakkını istediği gözönünde tutularak olayın çözüme kavuşturulması gerekirken davanın zilyetliğin korunması davası olarak nitelendirilip sonuçlandırılması usul ve kanuna aykırıdır. Taraflar arasındaki temel ilişki kat karşılığı inşaat sözleşmesini oluşturmaktadır. Davalı vekilinin temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulüyle hükmün 6100 sayılı HMK.nun Geçici 3. maddesi yollamasıyla 1086 sayılı HUMK.nun 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA ve 210,00 TL peşin harcın istek halinde temyiz eden davalıya iadesine 30.04.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
