Sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının geçerli (haklı) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için, borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Sebepsiz zenginleşme; geçerli olmayan ve tahakkuk etmemiş yahut varlığı sona ermiş bir nedene ya da borçlu olunmayan şeyin hataen verilmesine dayalı olarak gerçekleşebilir. Sebepsiz zenginleşme bunlardan hangisi yoluyla gerçekleşmiş olursa olsun, sebepsiz zenginleşen, aleyhine zenginleştiği tarafa karşı geri verme borcu altındadır. TBK'nın77/1 maddesine göre; zenginleşen başkasının malvarlığından veya emeğinden haklı bir sebep olmaksızın elde ettiği zenginleşmeyi geri vermek zorundadır....
Mahkemece; 07.10.2005 tarihli prim borcu tahsilat makbuzu aslının davacının elinde olması ve köy karar defterinde dava konusu prim borcunun ödendiğine dair kaydın bulunmaması nedeniyle prim borcunun davacı tarafından yatırıldığı ve davalının bu oranda sebepsiz zenginleştiği kanaatine varılarak davanın kabulü cihetine gidilmiş, hüküm davalı temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir. Dava; sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak istemine ilişkindir. Sebepsiz zenginleşme davasının konusu, bir başkasının malvarlığından veya emeğinden zenginleşen kimsenin, bu zenginleşmeyi hak sahibine geri vermesidir. Müspet zenginleşme, kendi içinde aktifin artması ve pasifin azalması şeklinde gerçekleşir. Borcu ortadan kaldıran her işlemde zenginleşenin malvarlığının pasif kısmı azaltılmış ve bu oranda da davalı zenginleşmiş olur. Sebepsiz zenginleşme davası kişisel nitelikte bir davadır....
İLK DERECE MAHKEMESİ KARARININ ÖZETİ: Dairemizin 2018/1105 Esas sayılı dosyasında verilen kaldırma kararı doğrultusunda, mahkemece yeniden yapılan yargılama sonunda; Davacının dava konusu taşınmazda pay maliki olmadığı, bu nedenle muhtesat tespiti davası açmasında hukuki yararı olmadığı gerekçesiyle, davacının muhtesatın aidiyetine ilişkin talebinin REDDİNE, Davalıların, davacı tarafından yapılan yapı nedeniyle sebepsiz zenginleşmesi nedeniyle, davacının alacağa ilişkin talebinin KABULÜ ile, 62.182,40 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir....
Dava konusu uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı alacağın tahsili istemine ilişkindir. TMK.'nun 729/1 maddesi yollaması ile 722/1.maddesinde "Bir kimse kendi arazisindeki yapıda, bir başkasının malzemesini ya da başkasının arazisindeki yapıda kendisinin ya da bir başkasının malzemesini kullanır ise, bu malzeme arazisinin bütünleyici parçası olur." Aynı kanunun 723/3 maddesinde ise, "...malzeme sahibi iyiniyeli değilse de, hakimin hükmedeceği miktar, bu malzemenin arazi maliki için taşıdığı en az değeri geçmeyebilir."Davalı idare, taşınmazı davacının dikip yetiştirdiği ağaçlar ile birlikte sattığı için davacı aleyhine sebepsiz zenginleşmiştir. Dava, kendi fidanını başkasının arazisine diken fidan sahibinin tazminat talebine ilişkindir. Bu nedenle uyuşmazlığın TMK.'nun 722 -729.maddelerine göre çözümlenmesi gerekir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Ticaret Mahkemesi 6110 sayılı Kanun'la 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 41/a maddesinde yapılan değişiklik uyarınca Yargıtay Hukuk Daireleri arasındaki iş bölümünün belirlenmesinde mahkemenin kararındaki nitelendirme esas alınır. Temyize konu mahkeme kararında ise uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşme hukuksal sebebine dayalı alacak istemi şeklinde nitelendirilmiştir. Uyuşmazlığın niteliğine ve tarafların sıfatına göre, dosyanın temyiz incelemesi, Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin görevine girmektedir. SONUÇ : Yukarıdaki açıklanan nedenlerle, dosyanın görevli Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Başkanlığı’na GÖNDERİLMESİNE, 13.06.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
"İçtihat Metni" Taraflar arasındaki dava, 6110 sayılı Kanun'la 2797 sayılı Yargıtay Kanunu'nun 41/a maddesinde yapılan değişiklik uyarınca Yargıtay Hukuk Daireleri arasındaki iş bölümünün belirlenmesinde mahkemenin kararındaki nitelendirme esas alınır. Temyize konu mahkeme kararında ise uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşme hukuksal sebebine dayalı alacak istemi şeklinde nitelendirilmiştir. Uyuşmazlığın niteliğine ve tarafların sıfatına göre, dosyanın temyiz incelemesi, Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin görevine girmektedir. SONUÇ: Yukarıdaki açıklanan nedenlerle, dosyanın görevli Yargıtay 3. Hukuk Dairesi Başkanlığı’na GÖNDERİLMESİNE, 19.03.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
ESASTAN İNCELEME RAPOR SONUCU: Dava, kurum tarafından davalıya, davalının istifası nedeniyle fazladan yapılan maaş ödemesinin tahsili amacıyla açılmış alacak davasıdır. Bu haliyle dava, sebepsiz zenginleşme iddiasına dayalı alacak davası niteliğindedir. "Uyuşmazlık, kamu çalışanına yapılan hatalı ödemenin sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tahsili isteğine ilişkindir. 818 sayılı BK.nun 101. maddesinde; "Muaccel bir borcun borçlusu alacaklının ihtarıyla mütemerrit olur" hükmü getirilmiştir. 6098 sayılı TBK.nun 117. maddesinde bu hüküm ''Muaccel bir borcun borçlusu, alacaklının ihtarıyla temerrüde düşer'' şeklinde düzenlenmiştir. Temerrüt, ya bir ihtar ile ya da dava açılması vs. suretiyle gerçekleşir. Sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre borçludan faiz talep edilebilmesi için, sebepsiz zenginleşenin iyiniyetli olduğu hallerde temerrüd için bildirim şarttır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Aile Mahkemesi Taraflar arasındaki Sebepsiz Zenginleşmeye nedeniyle alacak istemine ilişkin davada Kocaeli Asliye 2. Hukuk ve Kocaeli 3. Aile Mahkemelerince ayrı ayrı görevsizlik kararı verilmesi nedeni ile yargı yerinin belirlenmesi için gönderilen dosya içindeki tüm belgeler incelendi, gereği düşünüldü: -K A R A R- Dava, sebepsiz zenginleşme nedeniyle alacak istemine ilişkindir. Asliye Hukuk Mahkemesince, davanın evli oldukları ve aralarında yaptıkları satış vaadi sözleşmesinin yerine getirilmemesi nedeniyle haksız zenginleşmeye ilişkin olduğu, tarafların halen evli oldukları ve bu haliyle taraflar arasındaki ihtilafın Aile Mahkemesinin görevine girdiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir....
Asliye Hukuk Mahkemesince, davanın kira ilişkisinden doğan alacak istemi olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir. Sulh Hukuk Mahkemesi ise, taraflar arasında kira ilişkisi olmadığı, davanın sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak davası belirtilerek görevsizlik yönünde hüküm kurmuştur. Somut olayda davacı vekilinin,adına talep edilen kısıtlı ve davalının kardeş olduğu,taşınmazların 1/2 sinin ehliyetsizlik nedeniyle iptali istemine ilişkin davanın lehlerine sonuçlandığı ve mahkemece dilekçede belirtlen tapu kayıtlarının 1/2 payınının iptali ile davacı adına tesciline karar verildiği ve 1/2 payın davacı ve davalı adına tescil edildiği,kira bedellerinin ise müvekkillerine verilmediğini beyan ederek başlatılan icra takibine itirazın iptalini talep etmiştir. Davacı taraf sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı alacak talep etmekte olup kira sözleşmesine dayanmamaktadır....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :ASLİYE HUKUK MAHKEMESİ Uyuşmazlık, satım akdi iddiasına dayalı alacak istemine ilişkindir. Mahkemenin sebepsiz zenginleşme nitelendirmesi bulunmamaktadır. 14.02.2011 gün ve 27846 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 09.02.2011 gün ve 6110 sayılı bazı kanunlarda değişiklik yapılmasına dair Kanunun 8.maddesiyle Yargıtay Yasasının 14.maddesinde yapılan değişiklik uyarınca 01.03.2012 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanan iş bölümü kararının Yüksek 13.Hukuk Dairesi için Borçlar Kanunun ikinci kısmında yer alan sözleşmelerden (istisna akdi hariç akdin muhtelif nevilerinden) kaynaklanan davalar bakımından Sulh ve Asliye ayrımının yapılmadığı ve incelemenin bu nedenlerle Yüksek 13.Hukuk Dairesince yapılacağından uyuşmazlık konusu dosyanın temyiz incelemesi Dairemizin görevi dışındadır. Bu itibarla dosyanın gerekli inceleme yapılmak üzere Yüksek 13.Hukuk Dairesine gönderilmesine, 03.12.2013 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
