GEREKÇE: Dava, 6100 sayılı TTK'nın 122. maddesi ile 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 23/16 maddesine dayalı denkleştirme tazminatı istemine ilişkindir.Genel olarak denkleştirme (portföy) tazminatı, acentelik sözleşmesi sona erdikten sonra, bu ilişkinin devamı boyunca acentenin kişisel gayretiyle yarattığı müşteri çevresinden müvekkilinin halen yararlanması, acentenin ise yararlanmaması nedeniyle uğradığı kaybın karşılığıdır....
Denkleştirme konusunun terekeye aynen iadesi veya miras payına mahsubu konusunda geri iade ile yükümlü mirasçıya seçimlik hak tanınmıştır. TMK’nın 671/1 maddesi "Geri vermekle yükümlü olan mirasçı, dilerse aldığını aynen geri verir, dilerse payından fazla olsa bile değerini miras payına mahsup ettirir" hükmünü taşımaktadır. Miras payının aşan kısmının davalıda kalması miras bırakanın iradesinden anlaşılıyorsa, aşan kısım için iade istenemez. Denkleştirme, denkleştirme anındaki değere göre yapılır. Denkleştirmede sebepsiz zenginleşme hükümleri uygulanır. Denkleştirme davası, taksim yapılana kadar zamanaşımına tâbi olmadan her zaman açılabilir (11.11.1969 t. 2862/5059 s. YİBK). Ancak taksim yapılmış ise dava, taksim tarihinden itibaren 10 yıllık zamanaşımına tabidir....
in 03.04.2020 tarihinde öldüğünü, murisin sağlığında Karayolları ve TEDAŞ tarafından kamulaştırılan bir kısım taşınmazlar için 1.200.000.00 TL civarında kamulaştırma parası ödendiğini, babalarının vefatından sonra kamulaştırma bedeli olarak ödenen paranın banka hesabında bulunmadığını, muris tarafından tüm paranın miras payına mahsuben karşılıksız olarak davalı erkek çocuğuna verildiğini, davalıya yapılan kazandırmaların miras payını aşan bölümünün davacılara miras payları oranında ödenmesi gerektiğini belirterek, şimdilik fazlaya ilişkin talep ve dava hakkını saklı tutarak mirasta denkleştirme kuralları gereğince davacı ... için 10.000.00 TL, davacı ... için 10.000.00 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınmasını talep etmiştir. 2. Davacılar vekili 12.10.2021 tarihli ıslah dilekçesinde; davanın kabulü ile mirasta denkleştirme kuralları gereğince 179.949,27 TL'nin dava tarihinden itibaren yasal faiziyle birlikte davalıdan alınarak davacı ...'...
terditli talebinden ikincisi olan altsoyun denkleştirme alacağına (4721 s....
SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; hüküm fıkrasının 2 nolu bendindeki “Davacının, FAZLA MESAİ ÜCRETİ ALACAĞI TALEBİNİN KISMEN KABULÜ ile % 30 oranında hakkaniyet indirimi yapılarak brüt 5.261,85 TL'nin, 200,00 TL'sinin dava tarihi olan 27/06/2012 tarihinden itibaren, bakiyesinin ise ıslah tarihi olan 22/10/2014 tarihinden itibaren en yüksek banka mevduatına uygulanan faiz ile birlikte hesaplanarak davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,” ibaresinin çıkarılarak yerine “Davacının, FAZLA MESAİ ÜCRETİ ALACAĞI TALEBİNİN KISMEN KABULÜ ile % 30 oranında hakkaniyet indirimi yapılarak tespit edilen brüt 5.261,85 TL’nin, 200,00 TL'sinin dava tarihi olan 27/06/2012 tarihinden itibaren işleyecek en yüksek banka mevduat faiziyle birlikte hesaplanarak davalıdan alınarak davacıya verilmesine, 5.061,85 TL’nin faizsiz olarak davalıdan alınarak davacıya verilmesine, fazlaya ilişkin talebin reddine,” 3 nolu bendindeki “Davacının UBGT ÜCRETİ ALACAĞI TALEBİNİN KISMEN...
TTK 122 m. uyarınca, acentenin talep edebileceği denkleştirme tazminatı miktarı, son beş yıllık faaliyeti sonucu aldığı tüm ödemelerin (komisyon, prim vs.) yıllık ortalamasını aşamaz. Beş yıldan daha az süren acentelik ilişkilerinde talep edilebilecek denkleştirme tazminatında azami miktar, faaliyet gösterilen sürenin yıllık ortalamasıdır....
Acentenin denkleştirme bedeline hak kazanabilmesi için "sözleşmenin denkleştirme talebine imkan verecek biçimde sona ermesi", "acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da davalının önemli menfaatler elde etmesi", "acentenin ücret kaybına uğraması" ve "denkleştirme bedeli ödenmesinin hakkaniyete uygun olması" şartlarının birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir. Denkleştirme talebi için kanunun aradığı bu şartlar kümülatiftir. Bu bağlamda, öncelikle yeni müşteri çevresinin yaratıldığını, var olan müşterilerle ilişkinin pekiştirilip genişletildiğini ve bu müşteriler sebebiyle davalının önemli menfaatler elde ettiğini ispat yükü acente üzerinde iken davalı da denkleştirme talebinin hakkaniyete uygun olmadığını veya bedelin indirilmesi gerektiğini ispat yükü altındadır....
İşte, acentenin denkleştirme talebi, müvekkilin, sözleşmenin sona ermesinden sonra acentenin oluşturduğu müşteri çevresinden herhangi bir karşılık ödenmeden yararlanacak olması nedeniyle hakkaniyet gereğince acenteye ödenmesi gereken bir bedeldir. Acentenin denkleştirme talebi önce öğretide tartışılmış, yabancı ülke mevzuatlarındaki düzenlemelerin ve öğretideki değerlendirmelerin etkisiyle Yargıtay kararlarına konu olmuştur. Yargıtay, TTK m.134.’den hareketle denkleştirme talebinin alt yapısını oluşturmuştur. Bu maddedeki düzenlemenin denkleştirme talebiyle ilgisi olmamakla birlikte, Yargıtayın bu değerlendirmesi, denkleştirme alacağının tanınması açısından önemli olmuştur. Denkleştirme tazminatı, 2007 yılında yürürlüğe giren Sigortacılık Kanunu’nun 23/16.maddesiyle ilk defa mevzuatımıza portföy tazminatı olarak girmiştir. 6102 sayılı TTK 122. maddesindeki düzenlemenin mehazı, Alman Ticaret Kanunu (HGB)’nun 89 b maddesi ve 1986/653 sayılı AB Direktifidir....
Acentenin denkleştirme istemini ileri sürmesi bir irade beyanıyla gerçekleşecek olup bu beyanda bulunulmaması halinde acenteTTK 122.madde de doğan hakkını kaybetmektedir.Dolayısıyla denkleştirme miktarı kadar alacak hakkı kazanmanın ön koşulu , irade beyanının yöneltilmesidir.Bu kurgu göstermektedir ki denkleştirme istemi hakkı tipik bir bağımlı ve kurucu yenilik doğuran haktır.Yenilik doğuran haklar için öngörülen süreler hak düşürücü süre niteliğindedir.(Burak Sak-Denkleştirme İstemi Sorunları, Yüksek Lisans tezi s.181) Taraflar arasındaki acentelik sözleşmesi Beyoğlu ... Noterliği'nin 29/12/2017 tarihli fesihname/azilname ile sonlandırıldığı, davanın ise 09/04/2020 tarihinde açıldığı 1 yıllık hak düşürücü süre içinde denkleştirme isteminin ileri sürülmediği anlaşılmakla davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine ilişkin kararda isabetsizlik yoktur.Davacı vekilinin hak düşürücü süre öngörülmediğine ilişkin istinaf sebebi yerinde görülmemiştir....
Uyuşmazlıkta sözleşmenin fesih tarihi itibariyle uygulanması gereken TTK'nın 122. maddesine göre; acentelik sözleşmesinin sona ermesinde acentenin kusurunun bulunmaması koşuluyla; müvekkilin, acentenin bulduğu yeni müşteriler sayesinde sözleşme ilişkisinin sona ermesinden sonra da önemli menfaatler elde etmesi, acentenin, sözleşmenin sona ermesine bağlı olarak işletmeye bağlı müşterilerle yapılmış veya yapılacak olan işler dolayısıyla sözleşme devam etmiş olsaydı elde edeceği ücreti talep etme hakkını kaybediyor olması ve somut olayın özelliklerine göre denkleştirme isteminin karşılanmasının hakkaniyete uygun düşmesi hallerinde denkleştirme tazminatı istenebilir. Acentelik sözleşmesinin feshi haklı nedene dayanmadığında TTK m.122'ye göre davacı acentenin denkleştirme tazminatı talep edilebilecektir. Ancak hemen yukarıdaki paragrafta zikredilmiş denkleştirme talebi için kanunun aradığı şartlar kümülatiftir....
