"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi KARAR Dava, davalı ... tarafından satışı yapılan taşınmaz kaydının, ... Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/36E. 2012/283K. sayılı ilamıyla satış şartlarının yasal olarak mümkün olmaması gerekçesiyle iptalinden kaynaklı alacak istemine ilişkin olup, mahkeme kararıyla belirtilen gerekçeyle iptal hükmü kurulmakla artık geçerli bir sözleşmeden bahsedilemeyeceğine göre, davanın açıklanan bu niteliğiyle sebepsiz zenginleşme hükümlerinden kaynaklandığı sonucuna varılmaktadır. Davanın açıklanan niteliğine göre hükmü temyizen inceleme görevi, yürürlükte bulunan işbölümü uyarınca Yargıtay 3. Hukuk Dairesinindir. Ne var ki, dosyanın görevsizlik kararı üzerine Dairemize gönderildiği anlaşıldığından görevli dairenin belirlenmesi için dava dosyasının Yargıtay Hukuk İşbölümü İnceleme Kuruluna gönderilmesine karar vermek gerekmiştir....
Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının sebebi zarar değil, alacaklının (davacının) mal varlığında meydana gelen eksilmedir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığında bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ve zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Somut olayda; davacı tarafından davalı aleyhine tapu iptal ve tescil davası açılmış, Kadıköy 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2004/511 Esasına kayıtlı görülen dava ile yapılan yargılama sonucunda satışın tapuda resmi şekilde yapılmadığı, ayrıca protokoldeki şartın da yerine getirilmediği, davacının yerine getirmesi gereken şartın gerçekleşme olanağı kalmadığı, protokole istinaden istenilen tescil talebi yerinde olmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş, karar Yüksek Yargıtay 8....
Davalı; dava konusu taşınmazı 1979 tarihinde davacıya sattığını, davacının bu yeri tapusuz olduğunu bilerek satın aldığını, sattığı tarihte zilyetliği devrettiğini ve gayrimenkulü davacıya teslim ettiğini, kadastro çalışmaları sırasında söz konusu yerin davacı adına tespit gördüğünü, ancak Orman Bölge Müdürlüğünce davacı aleyhine 1988 yılında tapu iptali tescil davası açıldığını belirterek sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak davasının zaman aşımı nedeni ile reddini istemiştir. Mahkemece, sözleşme tarihinden itibaren Borçlar Kanununun 66. maddesinde belirtilen 1-10 yıllık zamanaşımı sürelerinin geçtiği gerekçesi ile davanın zamanaşımı nedeniyle reddine karar verilmiş, hüküm süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir. Dava konusu uyuşmazlık; taraflar arasındaki tapulu taşınmaza ilişkin adi yazılı taşınmaz satış sözleşmesinden kaynaklı alacağın, sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre, iadesi talebine ilişkindir....
Buna göre sebepsiz zenginleşme, bir kimsenin mal varlığının geçerli (haklı) bir sebep olmaksızın diğer bir kimsenin mal varlığı aleyhine çoğalması (zenginleşmesi) demektir. Sebepsiz zenginleşmenin borç doğurmasının sebebi zarar değil, alacaklının (davacının) malvarlığında meydana gelen eksilmedir. Sebepsiz zenginleşmeye dayalı alacak talep edilebilmesi için borçlunun mal varlığından bir başkasının aleyhine olarak bir zenginleşme meydana gelmeli, zenginleşme ile zenginleştirici olay arasında illiyet bağı bulunmalı ve zenginleşme haklı bir sebebe dayanmamalıdır. Somut olayda ise; davacı hiç bir itirazda bulunmadan, muhtesatın kendisine ait olduğunu ileri sürmeksizin idare ile belirlenen bedel üzerinde uzlaşmış ve Kamulaştırma Kanununun 8....
Uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı alacak talebine ilişkindir. Somut olayda; Hazine'ye ait taşınmazın davalı Belediye tarafından dava dışı ...'e ihale yoluyla, ... tarafından da adi yazılı satım sözleşmesi ile davacıya satıldığı hususunda bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince davacının davaya konu arsa bedelini davalı Belediye'den talep edip edemeyeceği noktasında toplanmaktadır. Sebepsiz zenginleşme, haklı bir sebep olmaksızın bir başkasının malvarlığından ya da emeğinden yararlanma olarak tanımlanır. Sebepsiz zenginleşme için, bir taraf zenginleşirken diğer tarafın fakirleşmesi, zenginleşme ile fakirleşme arasında nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekir. Sebepsiz zenginleşme kurumunun temel özelliklerinden biri "şahsilik" prensibidir. Bu ilke gereğince kim haksız yere zenginleşmişse davanın o kişiye karşı yöneltilmesi gerekir....
"İçtihat Metni"Mahkemesi :İş Mahkemesi İnceleme konusu karar, Asliye Hukuk Mahkemesince verilen sebepsiz zenginleşme kaynaklı alacak isteğine ilişkin olup, dosyanın Yargıtay 3. Hukuk Dairesine GÖNDERİLMESİNE, 25.12.2014 gününde oybirliğiyle karar verildi....
DELİLLERİN DEĞERLENDİRMESİ, HUKUKİ KABUL VE GEREKÇE Dava, zamanaşımına uğramış bonodan kaynaklı TTK m.732'de ifadesini bulan sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayalı alacak istemine ilişkindir. Dava dilekçesinde özetle; 7.000,00 USD bedelli 3 ayrı bonodan kaynaklı başlatılan kambiyo takibinin senetlerin zamanaşımına uğramış olması sebebiyle iptal edildiği, ancak TTK m.732 gereğince davalının senetler üzerinde imzasının olduğu ve bu madde gereğince senet bedellerini ödemesi gerektiği vakıalarından hareketle alacak isteminde bulunulmuştur. Cevap dilekçesinde özetle; 3 bonoda da davalının aval veren konumunda olduğu, keşidecinin ise ... Tekstil şirketi olduğu, TTK m.732'deki sebepsiz zenginleşme davacının aval verene karşı açılamayacağı savunması ile davanın reddi talep edilmiştir....
Görüleceği üzere, sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ile fakirleşme arasında uygun nedensellik (illiyet) bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olmaması gerekmektedir. Sebepsiz zenginleşme halinde zenginleşen ve fakirleşen arasında kanun gereği bir borç ilişkisi doğmakta olup, bu borcun konusu malvarlığında meydana gelen fazlalığın geri verilmesidir..." şeklinde sebepsiz zenginleşmenin açıklandığı, tarafların, geçersiz sözleşme sebebiyle verdikleri şeyleri sebepsiz zenginleşme hükümleri gereğince birbirlerinden talep edebilecekleri, geçersiz sözleşmelerde, Türk Borçlar Kanunu'nun 77- 82 maddeleri gereğince sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tarafların, karşılıklı olarak ancak verdiklerini geri alma hakkına sahip oldukları (Yargıtay 3....
Hukukunda yer alan sebepsiz zenginleşme davasının bir alt nevi olarak kabulü de mümkün değildir. Çek hamilinin mal varlığındaki azalma, çekin süresi içinde ibraz edilmemesi ya da ödenmediğinin yine süresi içinde tespit ettirilmemesi yahut alacak hakkının zamanaşımına uğramış olması gibi, "kanuna uygun" bir sebepten, kanun hükmünden kaynaklanmaktadır. Oysa ... Kanunun 77. Maddesine göre oluşacak sebepsiz zenginleşmede, zenginleşenin zenginleşmesinin haklı bir sebebe dayanmaması şartı aranır. Yine ... Kanunu bakımından sebepsiz zenginleşme oluşabilmesi için; zenginleşme ile fakirleşme arasında bir mamelek kayması, illiyet bağı olması gerekir iken, ... Kanunu madde 732'de bu husus düzenlenmemiştir. Dosya üzerinde bilirkişi incelemesi yaptırılmış olup, 11/10/2022 tarihli bilirkişi raporunda özetle; taraflar arasındaki uyuşmazlığın, 3 yıllık zamanaşımı süresinde yasal takibe geçilmeyen dava konusu çeklerden kaynaklı alacağın, TTK 732....
Mahkemece; davanın kısmen kabulü ile ... 1.İcra Müdürlüğü'nün 2013/5115 Esas sayılı icra dosyasına vaki itirazın iptali ile takibin 3.610,00 TL asıl alacak üzerinden ve bu alacağa 13.06.2015 tarihinden itibaren yasal faiz işletilmek sureti ile devamına karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.Uyuşmazlık, sebepsiz zenginleşmeden kaynaklı itirazın iptali davasına ilişkindir. 1-Sebepsiz zenginleşmeden söz edilebilmesi için, bir taraf zenginleşirken diğerinin fakirleşmesi, zenginleşme ve fakirleşme arasında uygun nedensellik bağının bulunması ve zenginleşmenin hukuken geçerli bir nedene dayalı olması gerekir. 02.02.1991 gün 1990/1 E.-1991/1 K. sayılı YİBK'da vurgulandığı gibi iade borcunun kapsamını belirlemede öncelikle fakirleşme ve zenginleşme zamanının tespit edilmesi gerekir....
