Üst hakkının önemi, “arazinin mülkiyetinden bağımsız olarak, arazi üzerindeki bir yapının mülkiyetinin kazanılmasından” kaynaklanmaktadır (Jale Akipek, Türk Eşya Hukuku, Üçüncü Kitap Mahdut Haklar, S.134). Üst hakkı en az otuz yıl için kurulmuşsa, sürekli niteliktedir (TMK. m. 826). Üst hakkının düzenlendiği TMK'nun 826.maddesinde "Bir taşınmaz maliki, üçüncü kişi lehine arazisinin altında veya üstünde yapı yapmak veya mevcut bir yapıyı muhafaza etmek yetkisi veren bir irtifak hakkı kurabilir. Aksi kararlaştırılmış olmadıkça bu hak, devredilebilir ve mirasçılara geçer. Üst hakkı, bağımsız ve sürekli nitelikte ise üst hakkı sahibinin istemi üzerine tapu kütüğüne taşınmaz olarak kaydedilebilir....
müvekkilinin hakkının kısıtlandığını, bu nedenlerle irtifak hakkının kaldırılması için ödenmesi istenen 82.693.00 TL bedelin iadesini veyahut mahkeme tarafından takdir edilecek bedelden hakkaniyet indirimi yapılmasına karar verilmesini talep etmiştir....
"İçtihat Metni" MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Taraflar arasındaki taşınmaz üzerinde mahkeme kararıyla kurulan daimi irtifak hakkının daimi üst hakkı olarak yeniden kurulması davasından dolayı yapılan yargılama sonunda: Davanın reddine dair verilen yukarıda gün ve sayıları yazılı hükmün Yargıtay'ca incelenmesi, davacı idare vekilince verilen dilekçe ile istenilmiş olmakla, dosyadaki belgeler okunup uyuşmazlık anlaşıldıktan sonra gereği görüşülüp düşünüldü: - K A R A R - Dava, taşınmaz üzerinde mahkeme kararıyla kurulan daimi irtifak hakkının daimi üst hakkı olarak yeniden kurulması istemine ilişkindir. Mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı idare vekilince temyiz edilmiştir. Dosyada bulunan kanıt ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre, davanın reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir....
yıl irtifak bedeli üzerinden tahakkuk ettirilerek, yükümlü şirketten tahsil edilen katma değer vergisinin terkin ve iadesi istemiyle açılan davayı; uyuşmazlığın mülkiyeti hazineye ait taşınmaz üzerinde davacı şirket adına tesis edilen irtifak hakkı bedelinin katma değer vergisine tabi olup olmadığına ilişkin bulunduğu, 3065 sayılı Yasanın 1. maddesinin 1. fıkrasının 3/d bendinde, müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışların katma değer vergisine tabi olduğunun hükme bağlandığı, 743 sayılı Türk Medeni Kanununun 703. maddesinde irtifak hakkının bir gayrimenkul üzerine, diğer bir gayrimenkul lehine tahmil edilen bir külfet olduğu ve tahmil edilen gayrimenkulün sahibinin irtifak hakkına malik olan kimse tarafından kullanılmaya ait bazı tasarruflara rıza göstermeye veya mülkiyete has olan hakların kullanılmasından kaçınmaya mecbur kıldığı,751. maddesinde, üst hakkının müstakil ve daimi nitelikte olması durumunda üst hakkının sahibinin...
Taraflar arasındaki sözleşmede, irtifak hakkı süresinde üçer yılık dönemlerin ilk yıl irtifak hakkı bedelini belirleme hakkı davalı idareye tanınmış ise de, bu belirlemenin hangi ölçüler esas alınarak yapılacağı hususunda sözleşmede bir hüküm bulunmamaktadır. Üç yıllık dönemin ilk yıl irtifak hakkı bedelinin takdiri hakkının, öncelikle üst sınırının belirlenmesi gerekir. Olayın özelliği itibariyle, davalının takdir hakkının üst sınırını üçer yıllık dönemlerin bitimi tarihinden itibaren yeniden başlayacak üç yıllık dönem başında, dava konusu kiralananın boş olması halinde emsal ve rayice göre olması gereken kira parası olduğunun kabulünde duraksamaya yer olmamalıdır....
Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 2015/685 Esas sayılı davayı açtığını, davalının bu davada üst hakkının terkin edildiği 26.04.1994 tarihi ile üst hakkının yeniden tescilinin sağlandığı 13.08.2014 tarihleri arasında şirket lehine herhangi bir irtifak hakkı mevcut olmadığından borcunun olmadığının tespitini talep ettiğini, ilgili mevzuat gereği tahsis bedellerinin irtifak hakkının tesis edilmesinden bağımsız olarak tahsil edilmesi gerektiğini, kesin tahsisin yürürlük tarihinin belli olduğunu belirterek, 15.10.2009 tarihi itibariyle kesin tahsisin tekrar ihya edilmesi sonucunda 15.10.2009-04.07.2010 arası dönemden 04.07.2016 vadeli 2016-2017 dönemi kullanım bedeli toplam 2.921.554,76 TL irtifak hakkı bedeli ile 1.996.810,06 TL gecikme faizi alacağın asıl alacak irtifak hakkı bedellerine dava tarihinden itibaren işleyecek 6183 sayılı Kanun'un 51 inci maddesinde geçerli olan oranda gecikme faizi ile birlikte davalı şirketten tahsiline karar verilmesini talep etmiştir. II....
Taraflar arasında düzenlenen 09.03.1998 tarihli imtiyaz sözleşmesi feshedilmiş ve feshin iptaline ilişkin idari yargıda görülen dava reddedilerek kesinleşmiş olduğundan davalı lehine ve dava konusu taşınmazlar üzerine konulan irtifak hakkının terkini doğrudur. Ancak üçüncü kişiler adına kayıtlı taşınmazlar üzerindeki irtifak hakkının talep doğrultusunda lehdarı Hazine adına yazılması gerekir iken sadece kaldırılması ile yetinilmesi doğru değildir. Bu yön bozma nedeni ise de, yapılan yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, hükmün HUMK.nun 438/VII maddesi gereğince düzeltilerek onanması gerekmiştir....
İrtifak hakkının günümüz koşulları dikkate alındığında yağmurluk ve çamaşırlık ihtiyacının tamamen ortadan kalkdığı; ışıklık ihtiyacı için ise yüküne oranla sağladığı yararın çok az olduğu görüldüğünden ve 15 ve 28 numaralı parsellerin ışıklık ihtiyacının 28 numaralı parselin 1, 2 ve 3. katlarında bırakılacak minimum arka bahçe mesafesi karşılanması şartıyla dava konusu irtifak hakkının devamına gerek olmadığı kanaatine varılmıştır." görüşüne yer verilmiştir. Görüldüğü üzere irtifak hakkının terkini "28 parselin 1, 2 ve 3. katlarında bırakılacak minimum arka bahçe mesafesi karşılanması şartına" bağlanmıştır. Mahkemece bu husus gözardı edilerek irtifak hakkının terkinine karar verilmiştir. Oysa davalı parseline plan ve projesi belediyece onaylanan ruhsata göre bina yapılmış ve yapı kullanma izin belgesi alınmıştır. Davalının ışıklık ihtiyacı devam etmektedir....
Dosya kapsamından, davacı davasında, şirkete ait ... ili, ... ilçesi, 172 ada, 3 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ... lehine tescilli 65 m²'lik irtifak hakının bedelsiz olarak terkini ile şirketin başvurusuna rağmen, konusuz kalan irtifak kaldırılmaması sebebiyle uğramış olduğu 1.000,00.-TL tazminatın davalılardan tahsili ile ayrıca taşınmaz üzerindeki irtifak hakkının bedelsiz olarak terkinine karar verilmesini talep ettiği, taraflar arasında doğrudan bir ticari ilişkinin bulunmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda, taraflar arasındaki somut uyuşmazlığın, taşınmaz üzerine 26/05/1967 tarihinde ... lehine tesis edilen daimi irtifak hakkının terkinine ilişkin olup, bu hali ile davanın ticari işlerden kaynaklanmadığı, Kamulaştırma Kanununun 22. maddesinden kaynaklanan irtifak hakkının kaldırılması davası niteliğinde olduğu anlaşılmakla, Kamulaştırma Kanununun 37. maddesi gereğince; uyuşmazlığın, ... 6. Asliye Hukuk Mahkemesinde görülerek çözümlenmesi gerekmektedir....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi Davacı tarafından, davalı aleyhine 22.10.2015 gününde verilen dilekçe ile intifa hakkının kaldırılması ve irtifak bedelinin tahsili talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına dair verilen 19.01.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R Dava, 2467 ada 6 parsel sayılı taşınmaz üzerine tesis edilen intifa hakkının kaldırılması ve irtifak bedelinin tahsili istemine ilişkindir. Mahkemece, yargılama aşamasında intifa hakkının terkin edilmesi için davalı tarafından davacıya vekalet verilmesi ve davacının talep ettiği irtifak bedelinin ödenmesi nedeniyle davanın konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına dair hüküm kurulmuştur....
