İhtiyati tedbir ve ihtiyati haciz iki ayrı koruma tedbiri olup amaçları, konuları ve sonuçları bakımından birbirinden farklıdır. Biri diğerinin yerine geçmek üzere karar verilmez. Diğer bir anlatımla talep ya ihtiyati haciz ya da ihtiyati tedbir şeklinde nitelendirilip hüküm altına alınmalıdır. Nitekim 6100 Sayılı HMK'nun 406/2. fıkrasında "İhtiyati haciz, muhafaza tedbirleri ve geçici düzenleme niteliğindeki kararlar gibi geçici hukuki korumalara iliskin diğer kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır." denmiştir. Bu fıkranın gerekçesinde "özellikle uygulamada farklı geçici hukuki korumaların birbirinin yerine kullanılmasının hatta -ihtiyati tedbir zımnında ihtiyati haciz kararı verilmesi- gibi aslında kanuna tamamen aykırı geçici hukuki koruma kararı oluşturulmasının önüne geçilmesi amaçlanmıştır." denmiştir....
Dava konusu çek bankaya ibraz edilmekle, karşılıksız çıkan çek hakkında---- (müdahale talebinde bulunan) tarafından ------ İcra Dairesi ----- Esas sayılı dosyası üzerinden icra takibi başlatılmış olup; davacı vekiline ön inceleme duruşmasında ihtiyati tedbir talepli istirdat davası açıp mahkememize bildirmesi aksi halde ihtiyati tedbir kararının kaldırılacağı hususunda ihtarat yapılmış ancak davacı tarafça kendisine verilen bir haftalık kesin süre içerisinde istirdat davası açıldığına ilişkin herhangi bir bildirimde bulunulmamıştır. Dava konusu çek yönünden kayıp çek vasfı kalmadığından davanın konusuz kaldığı anlaşılmış, , davacı vekiline verilen kesin süre içerisinde ihtiyati tedbir talepli istirdat davası açılmadığından çek hakkındaki ihtiyati tedbir kararının kaldırılmasına karar verilerek aşağıdaki hüküm kurulmuştur....
"İçtihat Metni" Mahkemesi :Ticaret Mahkemesi Taraflar arasındaki istirdat-ihtiyati tedbir davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen hükmün süresi içinde davacı vekilince temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi, gereği konuşulup düşünüldü. - K A R A R - İhtiyati tedbir isteyen .... İmalat Aydınlatma Nak. Loj. Gıda San. ve Tic. Ltd. Şti. vekili, müvekkili aleyhine 15.11.2011 tarihli 50.000 TL. bedelli çeke dayalı olarak kambiyo senetlerine Mahsus Haciz Yolu ile icra takibine girişildiğini, anılan çekin çalıntı olduğunu, müvekkilinin çekte lehtar sıfatıyla yer aldığını ciro imzalarının müvekkiline ait bulumadığını belirterek, ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir. Mahkemece, dosya kapsamına göre, tedbir talebinin HMK'nun 391/2. maddesi gereğince reddine karar verilmiş, karar ihtiyati tedbir isteyen şirket vekilince temyiz edilmiştir....
Birinci fıkra hükmü niteliğine uygun düştüğü ölçüde çekişmesiz yargı işlerinde de uygulanır” hükmü düzenlenerek ihtiyati tedbir kurumu açıklanmıştır. 6100 sayılı HMK 389 ve devamı maddelerinde düzenlenen ihtiyati tedbir hukuki müsessesi ile davanın açılması ve hüküm arasında geçen zaman içinde müddeabihin çeşitli şekillerde istenmeyen değişikliklere maruz kalması veya maruz bırakılması mümkündür. Bu değişiklikler sonucu davanın sonunda elde edilecek hükmün icrası, mümkün olmayabilir veya çok güçleşebilir. İşte ortaya çıkan bu tehlikeyi bertaraf etmek amacıyla ihtiyati tedbir müessesesi kabul edilmiştir. Mahkemece, ihtiyatî tedbir yargılamasının gerektirdiği inceleme ve ispat kuralları dikkate alınarak, yapılan incelemeden sonra, bu sakınca veya zararı ortadan kaldıracak tedbire karar verilmesi mümkün olacaktır. İhtiyati tedbir kararının kabulü veya reddi ,bir kısım genel ilkeler konulmak suretiyle , hakimin takdirine bırakılmıştır....
Birinci fıkra hükmü niteliğine uygun düştüğü ölçüde çekişmesiz yargı işlerinde de uygulanır” hükmü düzenlenerek ihtiyati tedbir kurumu açıklanmıştır. 6100 sayılı HMK 389 ve devamı maddelerinde düzenlenen ihtiyati tedbir hukuki müsessesi ile davanın açılması ve hüküm arasında geçen zaman içinde müddeabihin çeşitli şekillerde istenmeyen değişikliklere maruz kalması veya maruz bırakılması mümkündür. Bu değişiklikler sonucu davanın sonunda elde edilecek hükmün icrası, mümkün olmayabilir veya çok güçleşebilir. İşte ortaya çıkan bu tehlikeyi bertaraf etmek amacıyla ihtiyati tedbir müessesesi kabul edilmiştir. Mahkemece, ihtiyatî tedbir yargılamasının gerektirdiği inceleme ve ispat kuralları dikkate alınarak, yapılan incelemeden sonra, bu sakınca veya zararı ortadan kaldıracak tedbire karar verilmesi mümkün olacaktır. İhtiyati tedbir kararının kabulü veya reddi ,bir kısım genel ilkeler konulmak suretiyle , hakimin takdirine bırakılmıştır....
-KARAR- Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye, ve özellikle taraflar arasındaki çekişmenin niteliğine göre; aynı ihtilaflı olan taşınmazın sicil kaydına doğacak veya doğması muhtemel yeni ihtilaflara mani olmak amacıyla teminata bağlanmak suretiyle ihtiyati tedbir vazedildiğine göre davalı ... 'un temyiz itirazı yerinde değildir. Reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA, 17.5.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi....
KARAR: Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere: 1-İhtiyati tedbir talep eden vekilinin istinaf başvurusunun kabulüne, 2-HMK'nın 353/1-b/2. maddesi uyarınca ilk derece mahkemesinin 2022/700 D. İş sayılı kararının kaldırılmasına, 3-İhtiyati tedbir talebinin, dönem fatura değeri gözetilerek takdiren 200.000 TL nakdi veyahut teminat mektubu vs. şeklinde gayri nakdi teminat mukabili kabulüne, İhtiyati tedbir talep eden ... Ltd. Şti.'...
HMK 341/1. maddesi uyarınca, ilk derece mahkemelerinin nihai kararları ile ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz taleplerinin reddine ilişkin kararlarına, yüze karşı verilen ihtiyati tedbir ve ihtiyati haciz kararlarına ve ihtiyati tedbir ya da ihtiyati hacze itiraz üzerine verilen kararlara karşı istinaf kanun yoluna başvurulabilir. Bir başka ifadeyle, mahkemece verilen nihai kararlar ile ihtiyati tedbir ve ihtiyati hacze ilişkin kararlarının istinaf başvurusuna konu olabileceği, bunun dışındaki ara kararlara karşı istinaf başvurusunda bulunulamayacağı açıktır. İlk derece mahkemesinin, teminat mektubunun iadesi talebinin reddine dair ek kararının istinaf başvurusuna konu olamayacağı, yani istinafa konu edilen ek kararın istinafının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. Açıklanan bu gerekçelerle, ilk derece mahkemesinin ek kararına karşı istinaf kanun yolunun caiz olmadığı anlaşılmakla, başvurunun reddine dair aşağıdaki karar verilmiştir....
Özkan, Muhammet Özekes, İcra ve İflas Hukuku, s.156-164) Aynı yasanın 72/ VI’ıncı maddesin de ise; "Borçlu, menfi tesbit davası zımmında tedbir kararı almamış ve borç da ödenmiş olursa, davaya istirdat davası olarak devam edilir. " hükmüne yer verilmiş olup, buna göre; borçlunun açmış olduğu menfi tespit davasında ihtiyati tedbir kararı alamamış veya verilmiş olan ihtiyati tedbir kararının herhangi bir sebeple kaldırılmış olması nedeniyle dava konusu borç alacaklıya ödenmiş olursa açılmış olan menfi tespit davasına istirdat davası olarak devam edilir. Bu durumda borçlunun menfi tespit davasının istirdat davasına dönüştürülerek devam edilmesi için bir talepte bulunmasına gerek yoktur. Borcun ödenmiş olduğunu öğrenen mahkemenin, yazılı hüküm gereğince davaya kendiliğinden istirdat davası olarak devam etmesi gerekir. (Çavdar, Seyit, İtirazın İptali, Borçtan Kurtulma, Menfi Tespit ve İstirdat Davaları, ..., 2007, s.803)....
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi İhtiyati tedbir isteyen vekili tarafından, ihtiyati tedbir istenen aleyhine 08.03.2013 gününde verilen dilekçe ile ihtiyati tedbir istenmesi üzerine; talebin görev yönünden reddine dair verilen 08.03.2013 günlü kararın Yargıtayca incelenmesi taraf vekillerince istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü: K A R A R İhtiyati tedbir isteyen vekili, müvekkili şirketin gerekli yasal izinleri alarak ... ile yaptığı alt kira sözleşmesi gereğince 6 adet baz istasyonu kurduğunu, kira bedelinin ödenmesine rağmen davalının tahliye davası açması gerekirken hukuka aykırı olarak baz istasyonlarını söktüğünü ileri sürerek davacı tarafından kurulan baz istasyonlarına yönelik yıkım işlemlerinin önlenmesi, durdurulması bakımından ihtiyati tedbir kararı verilmesini talep etmiştir....
