YARGITAY 9. HUKUK DAIRESI

9. Hukuk Dairesi         2024/11532 E.  ,  2024/13825 K.
"İçtihat Metni"MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 12. Hukuk Dairesi
KARAR : İstinaf başvurularının kabulü ile davanın kabulü

Taraflar arasındaki yetki tespitine itiraz davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince gerekçe düzeltilerek İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; davalı ... tarafından, müvekkili Şirket ile toplu iş sözleşmesi yapmak amacıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına 18.02.2022 tarihinde yetki tespit başvurusu yapıldığını, işbu başvuru uyarınca davalı Bakanlık tarafından düzenlenen 01.03.2022 tarihli ve 97675 sayılı yetki tespiti yazısının 04.03.2022 tarihinde tebliğ edildiğini, anılan kararda başvuru tarihi itibarıyla işyerinde toplam 73 işçinin bulunduğu ve 33 işçinin davalı Sendikaya üye olduğu bilgisinin yer aldığını, müvekkili Şirketin ticari faaliyetlerini Sakarya ve Kocaeli olmak üzere iki farklı fabrika binasında ve adreste sürdürdüğünü, bununla birlikte aynı adreslerde müvekkili Şirketin ortaklık yapısı ile benzer ortaklık yapısı bulunan, aynı işkolunda kurulu ve aynı işleri yürütmek üzere birlikte faaliyet gösteren üç ayrı işletmenin daha mevcut olduğunu, tüm işletme ve işyerlerinin bir bütün olarak dikkate alınması ve işletme toplu iş sözleşmesi için aranan yüzde kırk çoğunluğun buna göre hesaplanması gerektiğini, ... ... Konstrüksiyon ... San. ve Tic. AŞ'de çalışan sayısının 71, ... Gıda ve .... Makine San. Tic. AŞ'de çalışan sayısının 74, ... Endüstriyel ... ve Otomasyon San. Tic. AŞ'de çalışan sayısının 36, ... Dış Ticaret AŞ'de çalışan sayısının 21 olduğunu, davalı Sendikanın dilekçede belirtilen işyerlerindeki toplam işçi sayısının yüzde kırkının kendi üyesi olduğunu belgelemesi gerektiğini, 18.02.2022 tarihi itibarıyla toplam işçi sayısının 202 olup bu sayının yüzde kırkının 81 olmasına rağmen davalı Sendika üye sayısının 65'de kaldığını belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle ... Çalışma Genel Müdürlüğünün 01.03.2022 tarihli ve 97675 sayılı yetki tespitinin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 6356 sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu’nun (6356 sayılı Kanun) 41 inci maddesi gereğince işçi sendikası, işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren tarafından yapılan yetki tespit başvuruları karşılanırken, işverenler tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) yapılan işyerlerine ilişkin tescil ve işçi bildirimlerinin esas alındığını, Genel Müdürlükçe kurulu Sendika Yetki Sistemine, SGK kayıtlarından otomasyon sistemiyle yansıyan bilgiler doğrultusunda işlem yapıldığını, verilen kararın hukuka uygun olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; müvekkili bulunduğu Sendikanın ... İşkolları Yönetmeliği'nin 12 No.lu metal işkolunda örgütlü bir sendika olduğunu, Bakanlık kayıtlarına göre davacı işverenliğin yetki başvuru tarihi itibarıyla metal işkolunda iki işyeri bulunduğunu, davacı işverenliğin dört farklı tüzel kişiliği haiz ticaret şirketi işverenlerin tek işveren, dört farklı işverene ait bütün işyerlerinin ise tek bir işletme/işyeri niteliğindeki kabul edilmesi gerektiği iddiasının 6356 sayılı Kanun'un 34 üncü maddesinin açık hükmüne ve dürüstlük kuralına aykırı olduğunu, müvekkili bulunduğu Sendikanın davacı işyerinde yasal olarak aranan işkolu ve çoğunluk koşuluna sahip olduğunu belirterek ve dilekçesinde yazılı diğer sebeplerle davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; Şirketin üretim birimleri arasında bütünleyici iş hareketlerinin olduğu, bu işlerin yürütümünde bir işyeri projelendirmeyi yaparken diğer işyeri çalışanlarının projelendirilen ekipman imalâtını yürüttüğü, birbirini tamamlayan yapıda bir çalışma olduğu, Kartepe/Kocaeli ve .../Sakarya işyerinin 2 ayrı işyeri olmadıkları tek bir işyeri olarak kabul edilmesi gerektiği, sonuç olarak somut olayda, davacı Şirketin Kocaeli ve ... üretim birimlerinin birbirini tamamlayan işler olduğu, ... Konstrüksiyon ... San. ve Tic. AŞ'nin tek bir merkezden yönetilen bir işyeri olduğu,....'daki ... Konstrüksiyon ... San. ve Tic. AŞ, ... Gıda ve .... Makine San. Tic. AŞ, ... Endüstriyel ... ve Otomasyon San. Tic. AŞ, ... Dış Ticaret AŞ isimli işyerlerinin ayrı işyeri olmadıkları, farklı adresteki üretim birimlerinin tek işyeri olarak çalıştığı, davalı Sendikaya üye işçi oranının %43,24 olduğu, sonuç olarak %50 ve üstü çoğunluğun sağlanmadığı ve davalı Sendikanın başvuru tarihi itibarıyla yetkili ve çoğunluk sendikası olmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile yetki tespitinin iptaline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuşlardır.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle İlk Derece Mahkemesi kararının ortadan kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; .../Kocaeli'nde yapılan işlerin bir kısım süreçlerinin Arifiye/... devam ettiği, birbirini tamamlayan yapıda işyerleri olduğu bu nedenle iki ayrı işyeri kabul edilemeyeceği, tek bir işyeri olmaları nedeniyle her iki işyerinin toplam çalışan işçi sayısının %50 oranında çoğunluğun sağlanması gerektiğinin sabit olduğu, İlk Derece Mahkemesinin bu tespitinin doğru olduğu, toplam 73 işçinin çalıştığı, sendikanın 33 üyesi olduğu, işyeri düzeyinde %50 çoğunluğunun sağlanmadığı, bu nedenle İlk Derece Mahkemesinin kararının sonuç itibarıyla doğru olduğu; her ne kadar İlk Derece Mahkemesi tarafından, davacı tarafın aile şirketi olduğunu ileri sürdüğü ... Konstrüksiyon ... San. ve Tic. AŞ, ... Gıda ve .... Makine San. Tic. AŞ, ... Endüstriyel ... ve Otomasyon San. Tic. AŞ ve ... Dış Ticaret AŞ ünvanlı işyerlerinin ayrı işyeri olmadıkları, farklı adresteki üretim birimlerinin tek işyeri olarak çalıştığı, yine yetki tespit tarihi itibarıyla işçi sayısının 74, davalı sendikanın üye sayısının ise 32 olduğu kabul edilerek sendikanın gerekli çoğunluğu sağlamadığı gerekçesiyle karar verilmiş ise de Mahkeme gerekçesinin dosya kapsamı, Yargıtayın yerleşik uygulamaları ve mevzuat hükümleri ile örtüşmediği, ayrı tüzel kişilikleri haiz şirketlerin tek işyeri olarak kabul edilmesinin gerek Yargıtayın yerleşik uygulamaları gerekse mevzuat hükümleri ile örtüşmediği gerekçesiyle bu yönden gerekçe düzeltilerek İlk Derece Mahkemesi hükmünün kaldırılmasına ve yeniden hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekilleri temyiz başvurusunda bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekilleri; cevap ve istinaf dilekçelerinde belirttikleri sebeplerle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuşlardır.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, 6356 sayılı Kanun’un 41 inci ve devamı maddeleri kapsamında yetki tespitine itiraz istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın “Toplu iş sözleşmesi ve toplu sözleşme hakkı” kenar başlıklı 53 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İşçiler ve işverenler, karşılıklı olarak ekonomik ve sosyal durumlarını ve çalışma şartlarını düzenlemek amacıyla toplu iş sözleşmesi yapma hakkına sahiptirler.”
2. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki” kenar başlıklı 41 inci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birinin üyesi bulunması şartıyla işçi sendikası, toplu iş sözleşmesinin kapsamına girecek işyerinde başvuru tarihinde çalışan işçilerin yarıdan fazlasının, işletmede ise yüzde kırkının kendi üyesi bulunması hâlinde bu işyeri veya işletme için toplu iş sözleşmesi yapmaya yetkilidir.”
3. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki tespiti için başvuru” kenar başlıklı 42 nci maddesi şöyledir:
“(1) Toplu iş sözleşmesi yapmak isteyen işçi sendikası Bakanlığa başvurarak yetkili olduğunun tespitini ister. İşveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işveren de Bakanlığa başvurarak yetkili işçi sendikasının tespitini isteyebilir.
(2) Bakanlık, kayıtlarına göre başvuru tarihi itibarıyla bir işçi sendikasının yetkili olduğunu tespit ettiğinde, başvuruyu, işyeri veya işletmedeki işçi ve üye sayısını, o işkolunda kurulu işçi sendikaları ile taraf olacak işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene altı iş günü içinde bildirir.
(3) İşçi sendikasının yetki şartlarına sahip olmadığının ya da işyerinde yetki şartlarına sahip bir işçi sendikasının bulunmadığının tespiti hâlinde, bu bilgiler sadece başvuruyu yapan tarafa bildirilir.
(4) Sigortalılığın başlangıcı ile sona ermesine ilişkin bildirimlerden yasal süresi içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna yapılmayanlar, yetkili işçi sendikasının tespitinde dikkate alınmaz.
(5) Yetki tespiti ile ilgili usul ve esaslar Bakanlıkça çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenir.”
4. 6356 sayılı Kanun'un “Yetki itirazı” kenar başlıklı 43 üncü maddesi şöyledir:
“(1) Kendilerine 42 nci madde uyarınca gönderilen tespit yazısını alan işçi veya işveren sendikaları veya sendika üyesi olmayan işveren; taraflardan birinin veya her ikisinin yetki şartlarına sahip olmadığı veya kendisinin bu şartları taşıdığı yolundaki itirazını, nedenlerini de göstererek yazının kendilerine tebliğ edildiği tarihten itibaren altı iş günü içinde mahkemeye yapabilir.
(2) İtiraz dilekçesi görevli makama kayıt ettirildikten sonra mahkemeye verilir. Kurulu bulunduğu işkolunda çalışan işçilerin yüzde birinden daha az üyesi bulunan işçi sendikası, yetki itirazında bulunamaz.
(3) İtiraz dilekçesinde veya ekinde somut delillerin yer almaması hâlinde itiraz incelenmeksizin reddedilir. İşçi ve üye sayılarının tespitinde maddi hata ve süreye ilişkin itirazları mahkeme altı iş günü içinde duruşma yapmaksızın kesin olarak karara bağlar. (Değişik cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bunların dışındaki itirazlar için mahkeme, duruşma yaparak karar verir ve bu karar hakkında istinaf yoluna başvurulması hâlinde bölge adliye mahkemesi bir ay içinde kararını verir. (Ek cümle: 12/10/2017-7036/34 md.) Bu karara karşı temyiz yoluna başvurulması hâlinde Yargıtay bir ay içinde kesin olarak karar verir.
(4) 42 nci maddenin üçüncü fıkrası uyarınca kendisine yetki şartlarına sahip olmadığı bildirilen işçi sendikası, altı iş günü içinde yetkili olup olmadığının tespiti için dava açabilir. Mahkeme açılan davayı o işkolunda çalışan işçilerin en az yüzde birini üye kaydeden işçi sendikaları ile işveren sendikası veya sendika üyesi olmayan işverene de bildirir. Mahkeme davayı iki ay içinde sonuçlandırır.
(5) İtiraz, karar kesinleşinceye kadar yetki işlemlerini durdurur.”
5. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Somut uyuşmazlıkta ... tarafından, 18.02.2022 başvuru tarihi itibarıyla davacı işverene ait 2 işyerinde toplam 73 işçi çalıştığı ve davalı Sendikanın 33 üyesi bulunduğu gerekçesiyle işletme toplu iş sözleşmesi yapabilmek için davalı Sendikanın gerekli çoğunluğu sağladığına dair 01.03.2022 tarihli ve 97675 sayılı olumlu yetki tespit kararı verilmiştir.
2. Bölge Adliye Mahkemesince, işverence ileri sürülen farklı tüzel kişi işverenlere ait işyerlerinin de yetki tespitinde dikkate alınması gerektiğine dair itirazın hukuka aykırı olduğuna dair yapılan tespit isabetlidir. Belirtmek gerekir ki işveren tarafından, 4 farklı tüzel kişiliği haiz ticaret şirketi işverene ait gözüken farklı işyerlerinin, tek bir işletme niteliğinde kabul edilmesi gerektiği iddiası hakkın kötüye kullanımı niteliğinde olup hiç kimsenin kendi kusurundan yararlanamayacağı ilkesi gözetildiğinde, işverenin bu iddiasına itibar edilemez. Buna göre farklı tüzel kişi işverenlerin her birinin ayrı ayrı yetki tespiti konusu olması gerektiği gözetilerek sonuca gidilmelidir.
3. Bununla birlikte Bölge Adliye Mahkemesince, davalı Sendika tarafından yarıdan fazla çoğunluğun sağlanamadığı gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmesi, dosya içeriğine uygun düşmemektedir. Dava dilekçesinde yetki tespitine konu birimler ile itiraz konusu birimler bağımsız işyerleri ve bir toplu iş sözleşmesi ünitesi olan işletme olarak nitelendirilip yüzde kırk çoğunluğun sağlanamadığı iddiası ileri sürüldüğünden, tespit konusu iki işyerinin, tek bir işyeri niteliğinde olduğu ve yarıdan fazla çoğunluğun sağlanamadığı gerekçesi isabetsizdir. Dava dilekçesinde açık bir şekilde, tespit konusu iki işyeri bakımından işletme nitelemesi yapılıp yüzde kırk çoğunluğun sağlanması gerektiği belirtildiğinden bu niteleme, davacı bakımından bağlayıcı kabul edilmelidir.
4. Açıklanan bu maddi ve hukuki olgular ışığında, tespit konusu işletme bakımından davalı Sendikanın yüzde kırk çoğunluğu sağladığının, davacı işveren tarafından yetki tespitinin iptalini gerektirecek başkaca bir olgunun da kanıtlanamadığının anlaşılmasına göre davanın reddine karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi hatalıdır. Belirtilen sebeplerle, 6356 sayılı Kanun'un 43 üncü maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca hükümlerin bozulmak suretiyle ortadan kaldırılması ve aşağıdaki gibi karar verilmesi gerekmiştir.
VI. HÜKÜM
Açıklanan sebeplerle;
Yukarıda tarih ve sayısı belirtilen İlk Derece Mahkemesi kararı ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULARAK ORTADAN KALDIRILMASINA,
1. Davanın REDDİNE,
2. Karar tarihi itibarıyla alınması gerekli olan 427,60 TL harçtan, peşin alınan 80,70 TL harcın mahsubu ile bakiye 346,90 TL harcın davacıdan tahsili ile Hazineye irat kaydına,
3. Karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'ne göre 30.000,00 TL vekâlet ücretinin davacıdan alınarak davalılara verilmesine,
4. Davacının yapmış olduğu yargılama giderinin üzerinde bırakılmasına, davalı Sendikanın yaptığı 238,00 TL, davalı Bakanlığın yaptığı 232,50 TL yargılama giderlerinin davacıdan tahsili ile ilgili davalılara ödenmesine,
5. Davalı Sendika tarafından yatırılan 1.169,40 TL istinaf yoluna başvurma harcı ile 2.107,80 TL temyiz yoluna başvurma harcı olmak üzere toplam 3.277,20 TL harcın davacıdan alınarak davalı Sendikaya verilmesine, davalı Sendika tarafından yatırılan 80,70 TL istinaf karar harcının istek hâlinde davalıya Sendikaya iadesine,
6. Yatırılan gider avanslarından varsa kullanılmayan bakiyelerinin ilgili taraflara iadesine,
Peşin alınan temyiz karar harcının istek hâlinde davalı Sendikaya iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
17.10.2024 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.