YARGITAY 10. HUKUK DAIRESI

10. Hukuk Dairesi         2023/3337 E.  ,  2023/2865 K.
"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3361 E., 2022/3682 K.
KARAR : Kısmen kabul
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 6. İş Mahkemesi
SAYISI : 2019/343 E., 2021/1 K.

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. yönünen davanın reddine, diğer davalılar yönünden davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.

Bölge Adliye Mahkemesi kararı davcılar vekili, davalı ... vekili ve davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi ... tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA
Davacılar vekili asıl dava dosyasında müteveffa ...'nın ölümünden önce davalı üst işveren PTT A.Ş.'nin alt işvereni davalı Asgün Turizm Tesktil İnş. ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.'de sigortalı olarak üst işveren PTT A.Ş.'nin ... Arapsuyu Posta İşletme Merkezinde posta dağıtısıcı görevinde çalıştığı, 18.11.2014 tarihi saat 15:00 sularında dağıtım işi için elektrikli bisikleti ile seyir halinde iken, sürücülüğünü Baykan Yeter'in yaptığı...plaralı aracın arkadan çarpması sonucu, meydana gelen trafik kazasında ağır yaralandığı, yaklaşık 21 günlük yoğun bakım süreci sonunda hayatını kaybettiğinden bahisle sonuç olarak eş için 193.599,72 TL maddi, 125.000,00 TL manevi; çocuk için 76.449,51 TL maddi, 125.000,00 TL manevi tazminatın tahsilini talep etmiş, Bölge Adliye Mahkemesi'nin kaldırma kararından sonra açılan birleşen dava dosyasında ise eş için 100.983,91 TL, çocuk için 31.580,76 TL maddi tazminatın davalılar ... ve davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'den tahsilini talep ve dava etmiştir.

II. CEVAP
Davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. vekili cevap dilekçesinde özetle, müvekkili yönünden işbu davada İş Mahkemesi'nin görevli olmadığını, davanın Asliye Hukuk Mahkemesinde görülmesi gerektiğinden reddinin gerektiğini, davacının tüm taleplerinin zamanaşımına uğradığını, davanın haksız fiile dayalı tazminat talebini havi olduğu halde haksız fiili gerçekleştirdiği iddia olunan Belediye personeli sürücünün hasım gösterilmemesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, kazaya karışan maliki müvekkili olmakla birlikte işleteni müvekkili olmayan...plaka sayılı aracın, kaza tarihinde Anadolu Sigorta A.Ş'nin zorunlu mali sorumluluk sigorta teminatı kapsamında olduğunu, işbu davada müvekkiline husumet düşmediğini, müvekkilinin kazaya karışan aracın maliki olmakla birlikte kaza tarihinde aracı işleten sıfatı bulunmadığını, müvekkilinin diğer davalı ... ile ekli 21/08/2014 başlangıç tarihli sözleşme imzalandığını, aracın sözleşme gereği Büyükşehir Belediyesi'ne teslim edildiğini, bundan sonra aracın zilyedliği gibi sözleşme süresince kullanımının da idaresinin de Büyükşehir Belediyesi uhdesinde olduğunu, müteveffanın kazada asli kusurlu olduğunu, davacının maddi tazminat taleplerinin net değil belirsiz olduğunu, tüm taleplerin soyut gerekçelere dayalı olup işbu dava zenginleşme amacına matuf olduğunu, davacının manevi tazminat taleplerinin, somut zararlara dayandırılmadığını, soyut gerçekçi olmayan ve afaki beyanlara dayandığını, yine manevi taleplerinin de açıkça fahiş olup zenginleşme amacına matuf olduğunu, davacıya SGK ile sigorta şirketlerinin yaptığı ya da yapacağı ödemelerin de nazara alınması gerektiğini belirterek, davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle, davanın zamanaşımına uğradığını, müteveffa ...'nın Asgün Turizm İnş. ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.'nin çalışanı olduğunu, müvekkili idarenin söz konusu kazadan sorumlu olmasının mümkün olmadığını, müvekkili idare ile davalı Asgün firması arasında 26/02/2014 tarihinde hizmet alım sözleşmesi yapıldığını, bu sözleşme uyarınca müvekkili idarenin kargo kurye gönderilerinin dağıtım işini Asgün firmasına ihale yoluyla verdiğini, bu sebeple müvekkili idarenin sadece ihale makamı olduğunu, davayı kabul anlamına gelmemekle birlikte davayı müteveffanın en son çalıştığı Asgün Turizm İnş. ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.'ye ihbarını talep ettiklerini, davayı kabul anlamına gelmemekle birlikte, 2918 sayılı Trafik Kanunu'nun "İşletenin ve araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin, sorumluluktan kurtulması veya sorumluluğun azaltılması" başlıklı 86 ncı maddesinde: işleten veya araç işleticisinin bağlı olduğu teşebbüs sahibinin, kendisinin veya eylemlerinden sorumlu tutulduğu kişilerin kusuru bulunmaksızın ve araçtaki bir bozukluk kazayı etkilemiş olmaksızın, kazanın bir mücbir sebepten veya zarar görenin veya bir üçüncü kişinin ağır kusurundan ileri geldiğini ispat ederse sorumluluktan kurtulur şekinde öngörüldüğünü, müvekkili idarenin meydana gelen tarfik kazasında herhangi bir kusuru olmadığının açık olduğunu, araç sürücüsü Baykan Yeter'in kazanın oluşumunda asli kusurlu bulunduğu göz önüne alındığına meydana gelen zarar bakımından müvekkili idarenin herhangi bir sorumluluğu olmayacağını, davacının tazminat taleplerinin fahiş olduğunu, destekten yoksun kalma tazminatı ile zarar görenin malvarlığını zenginleştirme amacı güdülemeyeceğini, hangi nedene dayanırsa dayansın desteğini yitiren ölümden önceki yaşam düzeyini sürdürme gücüne sahip ise destekten yoksun kalma zararından söz edilemeyeceğini belirterek, müvekkili yönünden davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle, yargı yeri ve görev itirazları bulunduğunu, davanın İdari Yargıda açılması gereken davalardan olduğunu, bu nedenle mahkemece davanın yargı yolu nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiğini, ayrıca genel kapsamda maddi ve manevi tazminat davaları niteliği gereği iş mahkemelerinde görülemeyeceğini, iş mahkemesinde açılan tazminat davasının reddi gerektiğini, zamanaşımı itirazlarının olduğunu, davacı tarafın olayın meydana gelmesinden itibaren 1 yıllık zaman içinde belediyeye herhangi bir başvuruda bulunmadığını, bu nedenle davanın zamanında açılmadığını, husumet itirazlarının bulunduğunu, davacının davasını Borçlar Kanunu'nun madde 66'da düzenlenen adam çalıştıranın sorumluluğuna dayandırdığını, buna göre müvekkili idarenin sorumluluğunun kabul edilebilmesi için fiili ile zarar verdiği iddia edilen çalışanı bağımlılık içinde çalıştırması gerektiğini, burada aranan gerçek çalıştırma olduğunu, söz konusu toplu taşıma hizmetinin belediyelerce bizzat verilebileceği gibi, ilgili mevzuat gereğince ruhsat verilmek suretiyle başkaları vasıtasıyla da bu hizmetin verilebildiğini, müvekkili idarenin aracın maliki ve işleteni olmadığı gibi, aracı uzun süreli kiralayan sıfatına da haiz olmadığını, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 3 üncü maddesine göre meydana gelen kazadan işleten sıfatıyla ANSET'in sorumlu olduğunu, aracı kullanan şoför ile belediye arasında herhangi bir bağ bulunmadığını, dilekçe ekinde sunulan belge içeriğinden de anlaşılacağı üzere, aracı kullanan işçinin emekli olduğunu, belediyenin oluştuğu iddia edilen herhangi bir sorumluluğu bulunmadığını, bununla birlikte zararı tazmin sorumluluğundan Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'de sorumlu olduğunu, zira gereken önlemleri almamasından ötürü söz konusu kazanın meydana geldiğini, her ne kadar dava dilekçesinde Büyükşehir belediyesi müştereken sorumlu tutulmuş ise de davacı tarafça istenilen manevi tazminat miktarının son derece fahiş olduğunu, kaza ile müvekkili idare arasında herhangi bir illiyet bağı bulunmadığını belirterek, davanın görev, husumet ve esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi'nin asıl dava dosyası hakkında verdiği 07.02.2019 tarih, 2017/101 Esas, 2019/49 Karar sayılı kararı ile davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. hakkındaki davanın husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden ise davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne, her iki davacı lehine 100.000,00’er TL manevi tazminat ödenmesine karar verilmiştir. İlk Derece Mahkemesi'nin bu ilk kararına karşı davalılar ... vekili ve Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. tarafından istinaf yoluna başvurulması üzerine Bölge Adliye Mahkemesinin 10.07.2019 tarih, 2019/833 Esas, 2019/1357 Karar sayılı kararı ile 6100 sayılı Kanun'un 353/1-a-6 maddesi gereğince ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasına, dosyanın mahkemesine iadesine, iade sebebine göre davalıların diğer istinaf sebeplerinin bu aşamada değerlendirilmesine yer olmadığına karar verilmiş, birleşen dava dosyası bu kaldırma kararından sonra açılmıştır.

İlk Derece Mahkemesinin anılan kaldırma kararından sonra verdiği 05.01.2021 tarih ve 2019/343 Esas, 2021/1 Karar sayılı kararıyla; iş kazasının meydana gelişinde müteveffa sigortalının %10, dava dışı şöför Baykan'ın %70, sigortalının işvereni olan alt işveren Asgün Tur. Teks. İnş. ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti.'nin %10, davalı asıl işveren Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'nin %10 oranında kusurlu oldukları, davalı ... ile davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti.'nin kusursuz olduklarından bahisle asıl dava dosyasında davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. hakkındaki davanın husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden davacı eş lehine 173.599,72 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, davacı çocuk lehine 66.449,51 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, birleşen dava dosyasında davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin 05.01.2021 tarih ve 2019/343 Esas, 2021/1 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davcılar vekili, davalı ... vekili ve davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 05.11.2021 tarih, 2021/1072 Esas, 2021/2631 Karar sayılı kararı ile davalıların istinaf başvurularının esastan reddine, davacıların istinaf başvurularının ise kazadan geçici ödemenin yapıldığı tarihe kadar işleyecek olan faizin dikkate alınmaması yönünden kabulüne, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, asıl dava dosyasında davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. hakkındaki davanın husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden davacı eş lehine 173.599,72 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, davacı çocuk lehine 66.449,51 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, birleşen dava dosyasında davacıların maddi tazminat istemlerinin kabulüne karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin 05.11.2021 tarih, 2021/1072 Esas, 2021/2631 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ve davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemiz'in 19.04.2022 tarih ve 2022/760 Esas, 2022/5874 Karar sayılı kararı ile İlk Derece Mahkemesi'nin 07.02.2019 tarihli ilk kararına karşı davacılar tarafından istinaf yoluna başvurulmaması nedeniyle usuli kazanılmış hak oluştuğu, davacılar lehine ilk derece mahkemesinin 07.02.2019 tarihli ilk kararında hüküm altına alınan tazminat tutarlarından daha fazla maddi tazminatlara hükmedilemeyeceğinden bahisle Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesince bozma ilamına uyulduktan sonra verilen 22.12.2022 tarih yukarıda tarih ve 2022/3361 Esas, 2022/3682 Karar sayılı karar ile asıl dava dosyasında davalı Anset Özel Sağ. ve Eğ. Kültür İnş. Tic. Ltd. Şti. hakkındaki davanın husumet nedeniyle reddine, diğer davalılar yönünden davacı eş lehine 173.599,72 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, davacı çocuk lehine 66.449,51 TL maddi, 100.000,00 TL manevi, tazminat ödenmesine, birleşen dava dosyasının reddine karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili, davalı ... vekili ve davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle, Yargıtay bozmasının “karar tarihine en yakın verilerin esas alınması gerektiği, asgari ücrette meydana gelen değişikliklerin kamu düzeninden olduğuna dair” yerleşik ve güncel içtihatlara aykırı olduğunu, manevi tazminat bakımından verilen hükmün Yargıtay 10. Hukuk Dairesinin 2022/3361 E. ve 2022/3682 K. sayılı bozma ilamının dışında kaldığını, bozma ilamının dışında kaldığı için manevi tazminat yönünden verilen karar kesinleştiği ve müvekkiller lehine bir usuli kazanılmış hak oluştuğu halde ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi kararının 18 numaralı bendinde “kısmi kesinleştirme hukuken mümkün olmadığından manevi tazminat ödenmesine yönelik talebin reddine” karar verildiğini, istinaf kararının bu yönüyle de usul ve yasaya aykırı ve çelişkili olduğunu,

Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle, idari yargının görevli olduğunu, tazminat davalarının iş mahkemelerinde görülemeyeceğini, zamanaşımının söz konusu olduğunu, söz konusu davada belediyenin herhangi bir sorumluluğu bulunmadığını, davanın husumet yokluğundan usulden reddedilmesi gerektiğini, bilirkişi raporunda da İdareye herhangi bir kusur izafe edilmemesine rağmen yerel mahkemece hukuki dayanaktan yoksun bir şekilde İdare aleyhinde hüküm kurulmasının kabulünün mümkün olmadığını, davalı belediyenin aracın maliki ve işleteni olmadığı gibi, aracı uzun süreli kiralayan sıfatına da haiz olmadığını, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 3. maddesine göre meydana gelen kazadan işleten sıfatıyla davalı Anset şirketinin sorumlu olduğunu, aracı kullanan şoför ile Belediye arasında herhangi bir bağ bulunmadığını, aracı kullanan işçinin emekli olduğunu, bununla birlikte zararı tazmin sorumluluğundan Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'nin de sorumlu olduğunu, zira gereken önlemleri almamasından ötürü söz konusu kazanın meydana geldiğini, kusur raporunda kendilerine kusur verilmemesine karşın tazminatın tamamından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmalarının hatalı olduğunu, hüküm altına alınan manevi tazminatların fazla olduğunu, dolayısıyla kaza ile davalı ... arasında herhangi bir illiyet bağı bulunmadığını,

Davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde özetle, Davacılar murisinin dava dışı Asgün Turizm İnş ve Oto. San. Tic. Ltd. Şti. şirketinin çalışanı olduğunu, müvekkili Kurumun söz konusu kazadan sorumlu olması mümkün olmadığını, müvekkili Kurum ile Asgün firması arasında 26.02.2014 tarihinde 2013/45955 ihale kayıt numaralı hizmet alım sözleşmesi yapıldığını, müvekkili Kurum'un sadece ihale makamı olduğunu, bu nedenle bir sorumluluğu bulunmadığını, sözleşmedeki hükümler gereğince bütün sorumluluğun dava dışı Asgün şirketine ait olduğunu, bir kusurları da olmadığını, illiyet bağının kesildiğini, davacılar murisinin normalde yaya olarak çıkması gereken dağıtıma habersiz bir şekilde kendisine ait elektrikli bisikleti ile çıktığını, müvekkilinin tazminatın tamamından müştereken ve müteselsilen sorumlu tutulmasının hatalı olduğunu, ayrıca bozma sonrası verilen kararda müvekkil kurum aleyhine yargılama giderlerine hükmedilmiş olmasının hukuka aykırı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, iş kazasından kaynaklanan maddi ve manevi tazminat istemlerine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 371 inci maddesi.

3. Değerlendirme
Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkan bulunmamasına göre, temyiz eden taraf vekillerinin aşağıdaki bent kapsamı dışındaki sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

Dosya kapsamından, Dairemiz'in bozma kararından sonra Bölge Adliye Mahkemesi tarafından açılan 22.12.2022 tarihli celsede davacılar vekilinin “manevi tazminatın kesinleştiğine ilişkin" olmak üzere Bölge Adliye Mahkemesi'nce verilecek karara bir tespit hükmü derc edilmesi halinde zararın daha fazla artmasının önlenebileceği yönünde beyanda bulunması üzerine Bölge Adliye Mahkemesi'nin hüküm fıkrasının 18 numaralı bendinde “Kısmi kesinleştirme hukuken mümkün olmadığından manevi tazminatın ödenmesine yönelik talebin REDDİNE,” karar verildiği, 13.01.2022 tarihinde davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'nin 8.602,71 ve 40.461,55 TL olmak üzere toplam 49.064,28 TL bakiye karar harcı yatırdığı, yine davalı ...'nin de 24.02.2021 tarihinde 8.602,71 TL, 04.01.2022 tarihinde ise 30.872,55 TL olmak üzere toplam 39.475,26 TL bakiye karar harcı yatırdığı anlaşılmaktadır.

Somut olayda Bölge Adliye Mahkemesi tarafından manevi tazminatların infazında tereddüt oluşturacak şekilde "Kısmi kesinleştirme hukuken mümkün olmadığından manevi tazminatın ödenmesine yönelik talebin reddine,” karar verilmesi isabetsiz olduğu gibi asıl dava dosyasında alınması gereken karar ve ilam harcı hesaplanırken aşamalarda davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. ve davalı ... tarafından yatırılan bakiye karar harçlarının eksik olarak dikkate alınması hatalı olmuştur.

Ne var ki bu yanlışlıkların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.

VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;

Bölge Adliye Mahkemesi kararı hüküm fıkrasının;

A.18 numaralı bendinin tamamen silinerek hükümden çıkarılması,

B.Asıl dava dosyasının karar ve ilam harcına ilişkin 3 numaralı bendinin tamamen silinerek yerine geçmek üzere "3-Asıl dava yönünden alınması gereken 30.059,76 TL harçtan davacı tarafça peşin olarak yatırılan 1.776,24 TL harcın, davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş. tarafından yatırılan toplam 49.064,28 TL bakiye karar harcının ve davalı ... tarafından yatırılan toplam 39.475,26 TL bakiye karar harcının mahsubu ile yeniden harç alınmasına yer olmadığına, fazla yatırılan harçların karar kesinleştiğinde ve talep halinde davalı Posta ve Telgraf Teşkilatı A.Ş.'ye ve davalı ...'ne iadesine," rakam ve sözcüklerinin yazılması,

Suretiyle Bölge Adliye Mahkemesi kararının DÜZELTİLEREK ONANMASINA,

Peşin alınan temyiz karar harcının istek halinde ilgililere iadesine,

Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,

21.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.