İZMIR FIKRI VE SINAI HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C.
İZMİR
FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2022/111 Esas
KARAR NO : 2023/59
DAVA : Faydalı Modele Tecavüzün Tespiti, Önlenmesi, Maddi- Manevi Tazminat
DAVA TARİHİ : 29/08/2022
KARAR TARİHİ : 16/06/2023
Davacı vekili tarafından 25/07/2022 tarihinde davalı aleyhine açılan dava, mahkememizin esas defterine kaydedilmiş olup, yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA: Davacı vekilinin 25.07.2022 tarihli dava dilekçesinde ve sair beyanlarında özetle; Müvekkilinin ... sayılı faydalı modelin sahibi olduğu, Müvekkiline ait buluşun, davalı şirket tarafından 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu'na göre patent hakkına tecavüz fiilini teşkil edecek şekilde üretilmekte ve "..." model adı ile üretilen tüfeklerin mekanizmasında kullanılmakta olduğu, satışa hazır halde bulundurulduğu ve piyasaya sürüldüğü, Davalı şirketin tecavüz fiillerinin ve kapsamının tespiti amacıyla Beyşehir Sulh Hukuk Mahkemesinden delil tespit talebinde bulunulmuşsa da bu talebin reddedildiği, Piyasadan davalı şirketin imal ve ticaretini yaptığı bu üründen bir adet numune faturalı olarak temin edilmiş ve yapılan teknik incelemede, tüfekte müvekkil şirket adına kayıtlı faydalı modelin bağımsız ve bağımlı değişkenlerinin tümünü ihlal eder şekilde kullanıldığı tespit edildiği, Davalı şirketin müvekkili şirketin sınai mülkiyet haklarını ihlal etmek suretiyle ürettiği ve satışa sunduğu ürünlerin youtube vs. sosyal platformlarındaki yoğun reklam ve tanıtımlarından da anlaşılacağı üzere oldukça ciddi tutarlarda haksız kazanç elde ettiği, İleri sürülerek faydalı model hakkına tecavüzün tespitine, önlenmesine, hâlihazırdaki tecavüz fiillerinin durdurulmasına ve kaldırılmasına ve tazminat taleplerinin kabulüne karar verilmesi talep edilmiştir.
SAVUNMA: Davalı vekilin 25.08.2022 tarihli cevap dilekçesinde ve sair beyanlarında özetle; Davacının faydalı modelden kaynaklı hakların ihlal edildiği iddiasının hukuki dayanaktan yoksun olduğu, Dava konusu faydalı modelin koruma niteliği bulunmadığı ve hükümsüzlüğüne karar verilmesi talebiyle İzmir Fikri ve Sınai Haklar Hukuk Mahkemesinin ... sayılı dosyası üzerinden dava açıldığı, Anılan dosyanın da işbu dosya ile birleştirilmesi talepleri olduğu, Davacının ihlal iddialarının da somut olmadığı, Davacının faydalı modeli almakta kötüniyetli olduğu, davacı firma yetkilisinin geçmişte müvekkili firma ile iş ilişkisi icinde olduğu, İleri sürülerek davanın reddi talep edilmiştir.
Mahkememizin birleşen ... Esas - ... Karar sayılı dosyası,
DAVA: davacı vekili dava dilekçesinde özetli; davalı şirketinin "Fişek Alımında ve Tahliyesinde Fişek Sıkışmasını ve Ezilmesini Engelleyen Kilit ve Kepte Yenilik" başlıklı buluş için, 20.10.2017 tarihinde faydalı model başvurusunda bulunduğunu, 21.09.2021 tarihinde ise faydalı modelin verilmesini karar verildiğini, söz konusu faydalı modelin verilebilirlik kriterlerini taşımaması nedeniyle hükümsüz kılınması gerektiğini, dava konusu faydalı modelin kilit unsurlarına karşılık olacak kanallar dışında unsurlar arasında herhangi bir bağlantı kurulmadığını, bir parça listesi oluşturulduğunu ve hangi amaçla kullanıldığına veya bahsedilen kilit üzerinde nasıl pozisyonlandırıldığına yönelik açıklamalar istemlerde bulunmamakta olduğunu, "hareketli tırnak, fişek eksenleme tırnağı, fişek sürücü tırnağı, kilit kilitleme tırnakları" kilidin neresinde ve ne şekilde sağlanırsa sağlansın istemin koruma kapsamına girdiğini, unsurların birbirleriyle ilişkisi ve pozisyonlamasına yönelik bir limit içermeyen yapıların olduğunu, "fişek sıkışması ve ezilmesini engellemek" şeklinde teknik faydayı sağlaması mümkün olmadığını, hükümsüzlüğü talep edilen ... sayılı faydı modelin, başvuru tarihinden önce toplumca erişilebilir nitelikte olduğunu, dava konusu faydalı modelin yenilik özelliğinin bulunmadığını, hükümsüzlüğü talep edilen faydalı modele konu buluşun sahibi ... olduğunu, ... Teknolojileri Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti.nin, 10.12.2015 tarihli ve 8965 sayılı Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi'nde ilan edilen, 09.09.2015 tarihli ve ... sayılı Ortaklar Kurulu Kararı ile müvekkili şirketin ortağı ve yönetim kurulu üyesi olduğunu, müvekkilinin eski ortağı, kendini buluş sahibi gösterdiğini, kurucusu olduğu şirket üzerine bir faydalı model aldığını, söz konusu faydalı modeli davalı şirket aracılığıyla müvekkiline karşı yaptırım aracı olarak kullanma girişiminde bulunduğunu, haksız rekabet oluşturacak nitelikte açıkça kötü niyetli bir faydalı model bulunduğunu, söz konusu faydalı modelin, kötü niyetli bir başvuru sonucu verildiğini ve hükümsüz kılınması gerektiğini talep ve dava etmiştir.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Davacı vekili, müvekkili adına tescilli ... sayılı faydalı modele konu buluşun, davalı tarafça "..." ismiyle üretilen tüfek mekanizmalarında kullanıldığını ve piyasaya sürüldüğünü, davalı tarafından üretilen ve piyasaya sunulan tüfekte müvekkili adına tescilli faydalı modelin bağımlı ve bağımsız tüm değişkenlerinin tecavüz ve ihlal teşkil edecek şekilde kullanıldığını, müvekkilinin sınai mülkiyet hakkını ihlali suretiyle üretilen ve satışa sunulan ürünlerin sosyal medya platformlarında yoğun reklam ve tanıtım faaliyetlerine konu edilerek ciddi tutarlarda haksız kazanç elde edildiğini iddia ederek, müvekkili adına tescilli faydalı model belgesine tecavüzün tespiti, önlenmesi, durdurulması, kaldırılması ile fazlaya ilişkin haklar saklı tutulmak kaydıyla 1.000 TL maddi tazminat ve 10.000 TL manevi tazminatın dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faiziyle davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalı vekili, faydalı modelden kaynaklanan hakların ihlali iddiasının dayanaksız olduğunu, faydalı modelin hükümsüzlüğü talebiyle dava açtıklarını, davacının ihlal iddialarının somut olmadığını, davacının faydalı model tescilinde kötü niyetli olduğunu iddia ederek davanın reddini savunmuştur.
Mahkememizin Birleşen ... Esas sayılı dosyasında davacı vekili ... sayılı faydalı modelin yeterince açıklanmamış olduğunu, yenilik vasfı bulunmadığını, aynı konuda Amerika'da patentlerin bulunduğunu, başvurunun kötü niyetli olduğunu iddia ederek faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü ile sicilden terkinine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Mahkememizin Birleşen ... Esas sayılı dosyasında davalı vekili, davanın objektiflikten uzak uzman görüşüne dayandırıldığını, yenilik vasfı bulunmadığı iddiasına dönük dosyaya sunulan dökümanlardaki unsurların müvekkilinin buluşuyla ilgisinin olmadığını, kötü niyet iddiasının yerinde olmadığını ileri sürerek davanın reddini savunmuştur. Asıl dosyada dava, faydalı modele tecavüzün tespiti, önlenmesi, durdurulması, maddi ve manevi tazminat taleplerine ilişkindir.
Birleşen dosyada dava, faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü ve sicilden terkini taleplerine ilişkindir.
Konuya ilişkin 6769 sayılı SMK'nun 142. Maddesindeki atfa istinaden 83. Maddenin birinci fıkrasına göre yeni olan ve yine 83. Maddenin 6. Fıkrası kapsamında sanayiye uygulanabilen buluşlar faydalı model belgesi verilerek korunmaktadır. Söz konusu maddenin ikinci fıkrasında faydalı modelin yenilik değerlendirmesinde buluş konusuna katkı sağlamayan teknik özelliklerin dikkate alınmayacağı belirtilmiştir. Yine SMK 145 ve devamı maddelerinde faydalı model belgesinin özelliği ile çelişmediği takdirde kanunda patentler için ön görülen hükümlerin faydalı modeller hakkında da uygulanacağı düzenlenmiştir. Kanunun 85. Maddesinde patent konusu ürünün üretilmesi, satılması, kullanılması veya ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması, patente konu bir usulün kullanılması, kullanılmasının başkalarına teklif edilmesi, patent konusu usulün uygulanmasıyla elde edilen ürünlerin satılması, kullanılması, ithal edilmesi veya bu amaçlar için kişisel ihtiyaçtan başka herhangi bir nedenle elde bulundurulması, patent hakkının sınırları, kapsamı ve tecavüz iddiaları açısından ihlal değerlendirmesinde kullanılacak unsurlar olarak belirtilmiştir. Yine kanunun 89. Maddesinde patent koruması kapsamı belirlenmiştir. Kanunun 141. Maddesinde tecavüz sayılan fiiller düzenlenmiştir. Bu madde kapsamında patent veya faydalı model sahibinin izni olmaksızın buluş konusu ürünü kısmen veya tamamen üretme sonucu taklit etmek, kısmen veya tamamen taklit suretiyle meydana getirildiğini bildiği ya da bilmesi gerektiği halde tecavüz yoluyla üretilen buluş konusu ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak ya da bu amaçlar için ithal etmek, ticari amaçla elde bulundurmak, uygulamaya koymak suretiyle kullanmak veya bu ürünle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunmak, patent sahibinin izni olmaksızın buluş konusu usulü kullanmak veya bu usulü izinsiz olarak kullanıldığını bildiği ya da bilmesi gerektiği halde buluş konusu usulle doğrudan doğruya elde edilen ürünleri satmak, dağıtmak veya başka bir şekilde ticaret alanına çıkarmak ya da bu amaçlar için ithal etmek ticari amaçla elde bulundurmak, uygulamaya koymak suretiyle kullanmak veya bu ürünlerle ilgili sözleşme yapmak için öneride bulunmak, patent veya faydalı model hakkını gasp etmek, patent veya faydalı model sahibi tarafından sözleşmeye dayalı lisans veya zorunlu lisans yoluyla verilmiş hakları izinsiz genişletmek veya bu hakları üçüncü kişilere devretmek kanunun bu maddesinde tecavüz sayılan fiiller olarak düzenlenmiştir. Faydalı modelin hükümsüzlüğü ise SMK'nun 144 -1 ve devamı maddelerinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddeye göre faydalı model konusu 142. Madde de belirtilen şartları taşımıyorsa(142. Madde: Faydalı Modelin yenilik değerlendirmesinde, buluş konusuna katkı sağlamayan teknik özelliklerin dikkate alınmayacağı, kimyasal ve biyolojik maddelere veya kimyasal biyolojik usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşların, eczacılıkla ilgili maddelere veya eczacılıkla ilgili usullere ya da bu usuller sonucu elde edilen ürünlere ilişkin buluşların, biyoteknolojik buluşların, usuller ve bu usuller sonucu elde edilen buluşların faydalı model ile korunmayacağı düzenlenmiştir.), buluş 92. Maddenin 1. Fıkrası uyarınca yeterince açıklanmamışsa faydalı model konusu başvurunun ilk halinin kapsamını aşıyorsa veya faydalı modelin 91. Maddeye göre yapılan bölünmüş bir başvuruya veya 110. Maddenin 3. Fıkrasının B bendine göre yapılan bir başvuruya dayanması durumunda, en önceki başvurunun ilk halinin kapsamını aşıyorsa, faydalı model sahibinin 109. Maddeye göre faydalı model isteme hakkına sahip olmadığı ispatlanmışsa, faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü söz konusu olacaktır. Somut olayda, asıl davada davacı olan ... Sanayi ve Tic Ltd Şti.'nin ... sayılı faydalı modelin sahibi olduğu taraflar arasında ihtilafa konu değildir. Asıl davada faydalı model sahibi olan bu davacı, davalı tarafın faydalı modelden kaynaklanan haklarına tecavüzde bulunduğunu, faydalı modele konu buluşun davalı tarafça üretilen ürünlerde kullanıldığını ve ticaret alanına çıkarıldığını iddia ederek tecavüzün tespiti, men'i, durdurulması ve maddi ve manevi tazminat taleplerinde bulunmaktadır. Birleşen davada davacı ve asıl dosya davalısı ise, asıl dosya davacısına ait ... sayılı faydalı model belgesinin yenilik kriterini taşımadığını, yeterince açıklanmadığını ve başvurunun kötü niyetli olduğunu iddia ederek faydalı model belgesinin hükümsüzlüğü ile sicilden terkinine karar verilmesini talep etmektedir. Dosya, Sınai Mülkiyet Uzmanı, sektör uzmanı ve hesap uzmanından oluşan heyete tevdii edilerek, rapor aldırılmıştır. Dosyada mevcut rapor mahkememizce dosya kapsamına, bilimsel ve teknik verilere uygun bulunarak benimsenmiş ve hükme esas alınabilir kabul edilmiştir. 16/05/2023 tarihli heyet raporunda birleşen dava yönünden faydalı modelin tüm istemler yönünden yeni olmadığı, 2 numaralı istem yönünden ise yeterli açıklıkta olmadığı, bu sebeplerle faydalı model belgesinin tüm istemler yönünden hükümsüzlük koşullarının oluştuğu, asıl dava yönünden ise davalıya ait "..." model ürünün davacıya ait faydalı model kapsamında olup olmadığının belirlenemediği hususları değerlendirilmiştir. Bilirkişi raporunda, tafsilatına ve görsellerine yer verilen, internette 2014, 2015, 2016 ve 2017 yıllarında yayınlanan video kayıtlarında davacı tarafa ait faydalı model belgesine konu ürünün başvuru tarihinden çok daha önce dünyanın başka yerlerinde kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu itibarla davacıya ait faydalı model ana istemlerindeki tüm özelliklerin yer aldığı bu kullanımlar sebebiyle, faydalı modelin yenilik kriterini taşımadığını kabul etmek gerekmektedir. Diğer yandan, bu yenilik kriterini taşımama durumu faydalı modelin tüm istemleri yönünden bu şekildedir. Yine bilirkişi raporunda da belirtildiği üzere faydalı modelin 2 nolu isteminin teknik alanda uzman kişi tarafından uygulamaya konulabilecek yeterlilikte açık olmadığı da anlaşılmaktadır. Bu sebeplerle asıl davada davacı adına kayıtlı faydalı modelin dosya kapsamında hükümsüzlük koşullarının oluştuğu yönünde mahkememizde vicdani kanı oluşmuştur. Bu itibarla faydalı modelin hükümsüzlüğüne karar vermek gerekmiştir. Diğer yandan SMK 139/1 maddesine göre patentin hükümsüzlüğüne karar verilmesi durumunda kararın sonuçları geçmişe dönük olarak etki yaratacak ve patentin veya faydalı modelin başvurusundan kaynaklanan koruma hiç doğmamış olarak kabul edilecektir. Dolayısıyla faydalı modelin hükümsüzlüğüne mahkememizce karar verilmekle yukarıda değinilen madde kapsamında kararın geriye dönük etkisinden dolayı asıl davaya konu tecavüz tespiti ve maddi tazminat talepleri dinlenemeyecektir. Başka bir ifade ile geçmişe dönük hükümsüzlük kararına konu faydalı modele tecavüz halinden ve bu hale ilişkin bir tazmin talebinden bahsedilebilmesine yasal imkan bulunmayacaktır. Bu sebeplerle asıl davadaki davacı taleplerinin reddine karar verilmesi gerekmektedir. Mezkur nedenlerle asıl davanın reddine, birleşen davanın kabulüne karar vermek gerektiği takdir ve sonucuna ulaşılmış ve aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
Asıl dava yönünden;
Davanın REDDİNE,
Davalı duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT.'ne göre (tecavüz iddiası ve davası yönünden) hesap ve takdir edilen 15.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, Davalı duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT.'ne göre (maddi tazminat talebi yönünden) hesap ve takdir edilen 1.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine, Davalı duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT.'ne göre (manevi tazminat talebi yönünden) hesap ve takdir edilen 10.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak davalıya verilmesine,
Yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılmasına,
Birleşen ... Esas sayılı dava yönünden;
Davanın KABULÜNE, Davalı adına tescilli ... sayılı faydalı model belgesinin hükümsüzlüğüne,
Sicilden terkinine, Davacı ... Teknolojileri San Tic AŞ duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT.'ne göre hesap ve takdir edilen 15.000 TL vekalet ücretinin davalı ... San ve Tic Ltd. Şti'den alınarak davacıya verilmesine, Asıl dava yönünden; Alınması gereken 179,90 TL karar harçtan davacı tarafından yatırılan 187,86 TL peşin harçtan mahsubu ile fazla harcın karar kesinleştiğinde istek halinde davacı tarafa iadesine, Davalı tarafından yapılan toplam 11,50 TL yargılama giderinin davacıdan alınarak, davalı tarafa iadesine, Birleşen ... Esas sayılı dava yönünden;
Alınması gereken 179,90 TL karar harcının davacı tarafından yatırılan 80,70 TL harçtan mahsubu ile eksik harcın davalıdan alınarak hazineye irat kaydına, davacı tarafından yatırılan 80,70 TL harcın davalıdan alınarak davacı tarafa iadesine, Davacı tarafından yapılan toplam 1.738,70 TL yargılama giderinin davalıdan alınarak davacı tarafa ödenmesine, Davalı tarafından yapılan toplam 11,50 TL yargılama giderinin davalı taraf üzerinde bırakılmasına, Kalan ve kullanılmayan gider avanslarının karar kesinleştiğinde talep beklenmeksizin ilgili taraflara iadesine, Dair taraf vekillerinin yüzlerine karşı Gerekçeli hükmün tebliğinden itibaren 2 hafta süre içinde,İzmir Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Hukuk Dairesi nezdinde İstinaf yasa yolu açık olmak üzere verilen karar usulen okunup anlatıldı. 16/06/2023
Katip ...
e-imzalı
Hakim ...
e-imzalı