İZMIR FIKRI VE SINAI HAKLAR HUKUK MAHKEMESI

T.C.
İZMİR
FİKRİ VE SINAİ HAKLAR HUKUK MAHKEMESİ
ESAS NO : 2021/154 Esas
KARAR NO : 2023/20
DAVA :Tasarımcı Hakkı Nedeniyle Alacak
DAVA TARİHİ :26/01/2017
KARAR TARİHİ :19/04/2023

Davacı vekili tarafından 26/01/2017 tarihinde davalı aleyhine açılan dava, mahkememizin esas defterine kaydedilmiş olup, yapılan açık yargılaması sonunda;
GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
DAVA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin davalı şirkette bir süre çalıştığını, tasarımını yaptığı ürünün davalı tarafından ... nolu tescil ile davalı ... adına kaydedildiğini, bu şirketin de başvurudan doğan haklarını Ponsblok adlı diğer davalı şirkete devrettiğini belirtmiştir.
Anılan tasarımın müvekkili tarafından yapılması nedeniyle, müvekkilinin bedel hakkı bulunduğunu belirterek, davalıların tasarlanmış ürünü satışından elde ettikleri kazancın tespiti mümkün olmaması nedeniyle belirsiz alacak davası açtıklarını, fazla hakları saklı 1.000 TL tasarımcı bedelinin ödenmesini, ticari faiziyle talep etmiştir. Bedelin her iki davalıdan müşterek, müteselsilen tahsilini istemiştir.
SAVUNMA: Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; her iki müvekkili hakkında ileri sürülen iddiaların yersiz olduğunu, çünkü, davacı kişinin tasarımcı olarak çalıştığı şirkete yükümlü olduğu görevi ifa ettiğini, nitekim, tasarım sicilinde tasarımcı olarak gösterildiğini savunmuştur.
Yasal zorunluluk nedeniyle tasarımcının sicilde kayıtlı bulunduğunu, ancak görev nedeniyle yapılmış bir tasarımdan dolayı bedel talep edilemeyeceğini savunmuştur. Davacının inşaat mühendisi olarak işe girdiğini, başlangıçta net 4.033 TL olan maaşının, ayrıldığında brüt 27.007 TL'ye ulaştığını, görevine mütenasip haklardan yararlandığını, davacının zaten tasarım işi yaptığını belirterek davanın reddini istemiştir.
Kaldı ki, söz konusu tasarımın kullanılmadığını, üretim ve satışa dökülmediğini, dolayısıyla kazanç da elde edilmediğini, davanın kötü niyetle açıldığını savunmuştur.
DELİLLER: TPMK kayıtları, ticaret sicil kayıtları, bilirkişi raporu, tüm dosya kapsamı.
DELİLLERİN DEĞERLENDİRİLMESİ VE GEREKÇE
Davacı vekili, müvekkilinin davalı şirkette çalıştığı dönemde tasarımını kendisinin yaptığı ürün bulunduğunu, bu tasarımın davalılardan ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. Adına tescil edildiğini, bu davalının ise başvurudan kaynaklanan haklarını diğer davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ'ne devrettiğini, ... numaralı tescilli tasarımın müvekkili tarafından meydana getirildiğini, davalıların bu tasarıma konu ürünü satarak gelir elde ettiklerini iddia ederek bu gelirin tespiti ile 1.000 TL tasarımcı bedelinin her iki davalıdan müştereken ve müteselsilen ve ticari faiziyle birlikte her iki davalıdan tahsili ile müvekkiline ödetilmesine karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
Davalılar vekili, iddiaların yersiz olduğunu, davacının şirkette tasarımcı olarak çalıştığını, tescilde tasarımcı olarak gösterildiğini, söz konusu tasarımın kullanılmadığını, üretim ve satış yapılmadığını, dolayısıyla da kazanç elde edilmediğini, davanın kötü niyetli açıldığını, davacının yasal zorunluluk nedeniyle tasarımcı olarak sicilde kayıtlı bulunmasının kendisine bedel talep etme yetkisi vermeyeceğini, davacının zaten tasarımcı olarak çalıştığını ileri sürerek davanın reddini savunmuştur.
Dava, çalışan tarafından meydana getirilen tasarımcı bedel hakkı alacağına ilişkindir.
Mahkememizce yapılan yargılama neticesinde ... Karar sayılı karar ile 1.000 TL tasarımcı bedel hakkının değişen oranlı ticari faiziyle birlikte davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ nden alınarak davacıya verilmesine, davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. Yönünden ise husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine karar verilmiş, tarafların kararı istinaf etmesi üzerine İzmir Bölge Adliye Mahkemesi .... Hukuk Dairesi tarafından ... Esas-... Karar sayılı karar ile taraf vekillerinin itirazlarını karşılayacak ek rapor alınmadan eksik bilirkişi raporu ile hüküm kurulduğu gerekçesiyle mahkememiz kararı kaldırılmış, dosya mahkememize gelerek işbu ... Esas numarasını almış ve yargılamaya devamla hüküm kurulmuştur.
Bölge Adliye Mahkemesi'nin yukarıda zikredilen kararı ile mahkememiz kararının kaldırıldığı gözetilerek BAM kararında belirtilen hususları içerecek ve dosyada mevcut kök rapora karşı taraf itirazlarını karşılayacak şekilde bilirkişi heyetinden 07/06/2022 havale tarihli dosyada mevcut ek rapor aldırılmıştır. Söz konusu ek rapor dosya kapsamına, BAM kararına, bilimsel ve teknik verilere uygun bulunmuş, mahkememizce benimsenerek hükme esas alınabilir olarak kabul edilmiştir.
6769 sayılı SMK'nun 73/F-1 hükmüne göre aralarındaki özel sözleşmeden veya işin mahiyetinden aksi anlaşılmadıkça çalışanların bir işletmede yükümlü olduğu faaliyet gereği gerçekleştirdikleri ya da büyük ölçüde işletmenin deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptıkları tasarımların hak sahibinin işveren olduğu anlaşılmaktadır. Yine devam eden 73/2 hükmünde ise çalışanların bulunduğu iş yerindeki genel faaliyet konusu bilgi ve araçlardan faydalanmak suretiyle Birinci Fıkra kapsamı dışında yaptığı tasarımların hak sahibinin iş veren olduğu belirtilmiştir. Kanun maddesindeki ilk fıkra sözleşmeden kaynaklanan gereklilik nedeniyle çalışanın tasarım meydana getirdiği halleri, ikinci fıkrada ise çalışanın sözleşmeden kaynaklanan bir gereklilik olmamasına rağmen iş yerindeki bilgi ve donanımdan faydalanarak tasarım meydana getirdiği halleri düzenlemektedir. İkinci fıkrada, çalışanın tasarım yapma faaliyeti ile yükümlü olmamasına rağmen tasarım meydana getirmesi hali düzenlenmiştir. Bu halde ise kanunun 74. Maddesi gereğince tasarım üzerindeki hak sahipliğinin iş verene ait olacağı ve çalışanın belirli bir bedel talep edebileceği düzenlenmiştir. Somut olayda davacının, davalı yanında inşaat mühendisi olarak çalıştığı anlaşılmaktadır. Bu konuda taraflar arasında ihtilaf bulunmamaktadır. Her ne kadar davalı şirket, davacının tasarımcı olarak işe alındığını ileri sürse de dosya kapsamında bu hususu ispat ettiği söylenemeyecektir. Buradan hareketle de davacının bedel isteme hakkı olduğu anlaşılmaktadır.
Mahkememizce BAM kararından önce ve sonra aldırılan bilirkişi raporları kapsamında, davacının talep edebileceği tasarım bedeli tutarı (altı tasarım yönünden) 40.387,80 TL olarak belirlenmiştir. Bu tespit ve belirleme mahkememizce dosya kapsamına uygun bulunmuş ve benimsenmiştir.
Diğer yandan, tasarım tescili davalılardan ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. Tarafından başvuru yapılarak kazanılmış ve daha sonra diğer davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ'ne devredilmiştir. Ancak bu iki şirketin yönetici ve ortakları ve sermaye yapısı aynı olup, davacının, davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ.'nde işe başladığı ve diğer davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ'nde çalışmaya devam ettiği dosya kapsamında anlaşılmaktadır. Bu şekilde bir devir işleminden sonra, tescilli tasarım, ilişkin olduğu tüm hak ve borçlarla birlikte yeni malike geçmektedir. Dolayısıyla, sonraki malik olan davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ, davacının talep ettiği tasarım bedeli alacağının sorumlusudur. Diğer davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. İse davaya konu tasarım bakımından üçüncü kişi konumundadır. Bedel alacağı ise tasarıma bağlı bulunduğundan tasarımı devralan davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ'nin sorumluluğundadır. Bu açıklama ve kabul kapsamında davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ.'nin huzurdaki dava yönünden husumet ehliyeti bulunmamaktadır.
Yukarıda değinilen safahat, aldırılan bilirkişi raporları, BAM kaldırma kararı, yasal mevzuat ve tüm dosya kapsamında davalı ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ adına ... numaralı tescilli tasarımı dolayısıyla tasarımcının davacıya olduğu, davacının bu tasarım dolayısıyla 40.387,80 TL tasarımcı hakkı bedeli talep edebileceği, huzurdaki davada, davacı tarafça fazlaya ilişkin haklar saklı tutulmak suretiyle 1.000 TL alacak talep edilmesi karşısında mahkememizce talepten fazlasına hükmedilemeyeceği de gözetilerek bu miktar alacak yönünden ... MADENCİLİK VE YAPI ELEMANLARI SANAYİ VE TİCARET ANONİM ŞİRKETİ'ne karşı açılan davanın kabulüne, diğer davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ.'ne karşı açılan davanın ise pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerektiği takdir ve sonucuna ulaşılmıştır.
Mezkur nedenlerle aşağıdaki şekilde hüküm kurulmuştur.
HÜKÜM:
1-Davanın ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ. Yönünden kabulü ile,
1000 TL alacağın dava tarihinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalı ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ. 'den alınarak davacıya verilmesine,
2-Davanın davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. Yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine,
3-Davacı duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT.'ne göre hesap ve takdir edilen 1.000 TL vekalet ücretinin davalı ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ.'den alınarak davacıya verilmesine,
4-Davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. duruşmada kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden AAÜT.'ne göre hesap ve takdir edilen 1.000 TL vekalet ücretinin davacıdan alınarak bu davalıya verilmesine,
Alınması gereken 179,90 TL harcın davacı tarafından yatırılan 31,40 TL harçtan mahsubu ile eksik 148,50 TL harcın davalı ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ.'den alınarak hazineye irat kaydına, davacı tarafından yatırılan 31,40 TL harcın davalı ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ.'den alınarak davacı tarafa ödenmesine,
Davacı tarafından yapılan toplam 3.054,18 TL yargılama giderinin, ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ.'den alınarak davacı tarafa ödenmesine,
Davalı ... Madencilik ve Yapı Elemanları San ve Tic AŞ. Tarafından yapılan yargılama giderinin kendi üzerinde bırakılmasına,
Davalı ... Madencilik San ve Dış Tic AŞ. Tarafından yapılan bir yargılama gideri bulunmadığından bu konuda hüküm kurulmasına yer ve gerek bulunmadığına,
Kalan ve kullanılmayan gider avanslarının karar kesinleştiğinde talep beklenmeksizin ilgili taraflara iadesine,
Dair taraf vekillerinin yüzlerine karşı kararın tebliğinden itibaren 2 haftalık kesin süre içerisinde İzmir Bölge Adliye Mahkemesi ilgili Hukuk Dairesi nezdinde İstinaf yasa yolu açık olmak üzere yapılan yargılama neticesinde karar verildi. 19/04/2023

Katip ...
e-imzalı

Hakim...
e-imzalı