İSTANBUL ANADOLU 8. ASLIYE TICARET MAHKEMESI

T.C. İstanbul Anadolu 8. ASLİYE TİCARET MAHKEMESİ
ESAS NO:2024/615 Esas
KARAR NO:2024/791
DAVA:Ticari Şirket (Bilgi Alma Ve İnceleme Hakkı İhlali)
DAVA TARİHİ: 23/08/2024
KARAR TARİHİ: 16/10/2024

Mahkememizde görülmekte olan Ticari Şirket (Bilgi Alma Ve İnceleme Hakkı İhlali) davasının yapılan açık yargılaması sonunda,

GEREĞİ DÜŞÜNÜLDÜ:
İDDİA: Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Müvekkilinin 162.000 adet nama yazılı (%18,75) payını 13/10/2014 tarihinde devralarak şirkete ortak olduğunu, ticaret sicilde ilan edildiğini, şirketin 08/04/2022 tarihinde sermaye artırımına gittiğini, kuruluş sermayesi -----çıkartıldığını, artılan sermayenin tamamının ------ değerleme artışları fonundan karşılandığını, şirket ortaklarına sermayeleri oranında bedelsiz pay verildiğini, şirket yönetiminin ----kurulduğunu, bu miktarın -------- ödenen sermayesinden karşılandığını, bakiye 16.200.000,00- TL'lik kısmın nakit sermaye olarak taahhüt edildiğini, bu miktarın 1/4 nün kuruluş aşamasında ödendiğini, bakiye sermayenin ise 24 ayda ödeneceğinin taahhüt edildiği, şirket kuruluşundan sonra pay devirleri yapıldığını, bu pay devirleri neticesinde hisse alanlardan birinin de müvekkili olduğunu, şirketteki 541.200,00-TL sermayesinden 45.199,40-TL'sinin ödenmediği, bu miktara işlemiş 600.654,33-TL faizin ilavesi ile (45.199,40 + 600.654,33) 645.853,33-TL borcunun bulunduğu, bu miktarın bir ay içerisinde ödenmesi, aksi halde TTK'un 482. maddesi uyarınca işlem yapılacağının ihtar edildiğini, şirketin kuruluş sermayesindeki eksikliğin tamamı ------ müvekkil namına şirkete yapılan 180.000 dolarlık havale ile ödendiğini ve müvekkilinin ödenmemiş sermaye borcu kalmadığını, ancak şirket yöneticilerinin kötü niyetli olarak müvekkilinin şirketteki sermaye oranını azaltmak kastıyla hareket edip talep tarihinde müvekkilinin payına düşen sermaye miktarı ve işlemiş faizi hesaplanıp şirketin bildirilen hesabına havale edildiğini, şirketin 18.08.2023 tarihli genel kurul kararı ile sermaye artırımına gittiğini,101.100.000,00-TL olan sermayenin 23.900.000,00-TL artırılarak125.000.000,00-TL ye çıkarıldığını, artırılan sermaye miktarının 10.217.824,92-TL'lik kısmının ---------yeniden değerleme fonundan karşılandığını, ortaklara şirkette mevcut sermayeleri ile orantılı olarak bedelsiz hisse senedi verildiğini, bakiye 13.682.175,08-TL kesimi için ise nakit olarak ortaklarca karşılanmasına karar verildiğini, buna göre, artırılan sermaye yönünden her biri 25 TL olan 547.287 adet hissenin nominal bedeli üzerinden ortaklara dağıtımına karar verildiğini, bu kararın 18.08.2023 tarihinde sicilde ilan edildiğini ve ortakların şirketteki sermayeleri oranına göre alacakları payların bedelini 15 gün içerisinde ödemelerinin istendiğini, müvekkilinin de hissesine düşen payın bedeli olan 72.046,28-TL’yi ise şirketin hesabına havale ettiğini, şirketin 2022 yılına ilişkin ---------- tarihinde yapıldığını, Hazirun cetvelini tetkikinde, müvekkilinin pay adedinin 19.236 olarak gösterildiğini, müvekkilinin genel kurulda pay oranını kabul etmediğini ve hazirun cetveline şerh düştüğünü, şirketin halen esas sermayesinin 125.000.000,00-TL olduğunu, müvekkilinin her biri 25-TL olan 5.000.000 adet nama yazılı hissesi bulunduğunu, müvekkilinin şirkette sahibi olduğu (hazirun cetvelinde yazılı olan) 19.236 adet payın şirketin toplam 5.000.000 adet payına oranının % 0,38 olduğunu, şirketteki hisselerine ilişkin olarak en son pay devrini yaptığı 28.01.2019 tarihinde 21.648 adet payı bulunduğunu, bu tarihten sonra pay devri yapmadığını, ayrıca şirketin bedelsiz olarak 08.04.2022 tarihinde yaptığı sermaye artırımından yararlandığını, yine şirketin 27.05.2022 tarihinde sicilde yaptığı ilanla kuruluş aşamasında taahhüt edilen ve ödenmeyen sermaye taahhüdünün ifasına ilişkin talebi karşıladığını ve eksik sermayeyi ödediğini, şirketin 18.08.2023 tarihinde tekrar sermaye artırımına gittiğini, 101.100.000,00-TL olan sermayesini 23.900.000,00-TL daha artırarak 125.000.000,00-TL ye çıkardığını, bu miktarın 10.217.824,92-lik kesiminden ortakların hisseleri oranında bedelsiz yararlandığını, bakiye 13.682.175,08-TL'lik kesiminden de ortakların hisseleri oranında bedelli olarak yararlanacaklarının bildirildiğini, müvekkilinden istenen 12.046.28–TL'nin ihtarda bildirilen---------- tarihinde havale edildiğini, ancak şirket yönetimince gönderilen havalenin süresinde ödenmediği gerekçesiyle iade edildiğini, aradaki husumete bağlı olarak davalı şirket yöneticilerinin müvekkilinin hisse oranını küçültmek ve neticesinde şirketteki ortaklığını sonlandırmak için hileli işlemler yaptıklarını, müvekkilinin en son pay devrini yaptığı 28.01.2019 tarihinde şirkette her biri 25 TL olan 21.648 adet nama yazılı payının bulunduğunu, bu tarihte şirketin toplam hissesinin 864.000 olduğunu, müvekkilininin hissesinin oransal olarak % 2.5'a tekabül ettiğini, bu tarihten sonra pay devrinin yapılmamış olmasına, buna mukabil bedelsiz ve bedelli sermaye artırımından yararlanmış olmasına, bedelli sermaye artırımına ilişkin nakit karşılığı ödemesine ve kuruluşta taahhüt edilen sermaye miktarının kendi hissesine düşen miktarı karşılamasına rağmen pay adedinin azalmasının doğru olmadığını, davalı şirket yöneticilerinin çeşitli bahane ve hileli işlemlerle müvekkilinin şirketteki pay adedini azalttığını, ortaklara yönelik karşılıksız sermaye artırımlarından yararlanmasının kayıtlara işlenmediğini, yine bedelini ödediği nakit sermaye artırımlarının yapılmamış gibi gösterildiğini, müvekkilinin davalı şirket kayıtlarını incelemesine imkan verilmediğinden şirketteki hisse oranının ne olduğunu tam olarak inceleme ve tespit etme imkanı bulunmadığını, en son katıldığı genel kurulda hazirun cetvelinde bu durumu tespit ettiğini, belirlenen hisse miktarının doğru olmadığına ilişkin şerhini tutanağa işlediğini, şirketin tüm ticari kayıtları ve ticaret sicil müdürlüğü kayıtları üzerinde yapılacak inceleme ile müvekkilinin şirketteki gerçek pay adedinin ne olduğunun netleştirilmesini, müvekkiline herhangi bir bildirim yapılmaksızın ve yokluğunda yapılan genel kurul toplantıları, ----------- kayıtlarının tetkikinden anlaşılacağını, genel kurul toplantı çağrılarının TTK 414 maddesine uyulmaksızın yapılması nedeniyle genel kurul toplantılarında alınan kararları yok hükmünde olduğunu, yıllardan beri kar dağıtımı yapılmamasına rağmen, sermaye artırımına gidildiğini, yapılan sermaye artırımlarının sakat hale geldiğini, açıklanan nedenlerle, davalı şirketin 13.10.2014 tarihinden itibaren ortağı olup halen ortaklığa devam eden ve bilgisi dışında hisse oranları düşürülen müvekkiline yapılan sermaye artışları öncesi sahip olduğu ve hesap edilecek hisse oranı üzerinden hisse ortağı olduğu tarihten bu yana ödenmeyen ortaklık kar paylarının faizi ile birlikte tespit edilmesi, gerçek hisse oranının tespit edilebilmesi bakımından şirket defter ve kayıtlarının incelenmesini, şirketin son 10 yıla ticari defter ve kayıtlarının şirkete ait finansal tablolarının yıllık faaliyet raporlarının, vergi beyannamelerinin bilançolarının, gelir ve gider faturaları ile bunların kaydına ilişkin yasal defter ve belgelerin ve 2013 yılından itibaren yapılan genel kurul toplantılarına ait belgelerin, bilanço ve gelir tabloları, geçici mizanlar, gelir ve giderlere ilişkin fatura, makbuz, dekont vb. belgeler ,Yevmiye defteri ve Defteri kebir, Hisse pay defteri Ayrıca e- defter ve e- fatura şeklinde düzenlenen defter ve belgelerin XML formatında GİB onaylı beratları ile elektronik ortamda(cd, flaş bellek vb.) verilmesini, bu belgelerin basılı olması halinde örneklerin verilmesi veya uzman eşliğinde tüm bu bilgi ve belgelerin, bilgi edinme ve inceleme yapılmasının sağlanmasını talep ve dava etmiştir.Davalı tarafa dava dilekçesi ve tensip zaptı tebliğ edilmiş, davaya herhangi bir cevap vermemiştir.

İNCELEME ve GEREKÇE:Talep, hukuki niteliği itibari ile; 6102 sayılı TTK.nun 437/5 maddesine dayalı bilgi alma ve inceleme hakkının kullanılması istemine ilişkindir. TTK 437 maddesinde pay sahibinin bilgi alma ve inceleme hakkı düzenlenmiş olup, aynı maddenin 5.fıkrasında bilgi alma ve inceleme istemi cevapsız bırakılan, haksız olarak reddedilen, ertelenen ve bu fıkra anlamında bilgi alamayan pay sahibinin reddi izleyen 10 gün içinde diğer hallerde ise makul bir süre sonra şirket merkezinin bulunduğu yer asliye ticaret mahkemesine başvurabileceği , talebin basit yargılama usulüne göre inceleneceği ve verilecek kararın kesin olduğu düzenlenmiştir.
Davalı şirketin sicil kayıtları getirtilmiş, davacının şirket ortağı olduğu ve şirketin merkezi itibariyle mahkememiz yetki sınırları içinde kaldığı belirlenmiştir. Dilekçeler aşaması tamamlanmakla HMK 320 maddesi uyarınca yapılan16/10/2024 tarihli ön inceleme duruşmasında dava şartları ve ilk itirazlar yönünden inceleme yapılmış, uyuşmazlık noktaları belirlenip tahkikat aşamasına geçilmiştir.Keşidecisi davacı ---- muhatabı davalı ------- tarihli ihtarnamede; davacı vekili "....İzah edilen nedenlerle, açılacak davalar ve yapılacak idari şikayetlere esas olması bakımından, şirketinizin 13.0.2014 tarihinden itibaren ortağı olup halen ortaklığa devam eden ve bilgisi dışında hisse oranla üşürülen müvekkile, yapılan sermaye artışları öncesi sahip olduğu ve hesap edilecek hisse oranı üzerinden hisse olduğu tarihten bu yana ödenmeyen ortaklık kar paylarının faizi ile birlikte ödenmesi ile şirketin son 10 yıla ait finansal tablolarının yıllık faaliyet raporlarının, vergi beyannamelerinin bilançolarının, gelir ve gider faturalı ile bunların kaydına ilişkin yasal defter ve belgelerin ve ----- yılından itibaren yapılan genel kurul toplantılarına ait belgelerin şirket merkezinde incelenmek üzere hazır edilmesine ve iş bu ihtarın tebliğinden itibaren 10 (On) iş günü içerisinde mesai saatleri içinde olmak kaydı ile incelemenin yapılacağı gün ve saat aralığının tarafımıza yazılı olarak vekil eden müvekkil adına ihtaren bildiririm." şeklinde ihtarda bulunmuştur.Keşidecisi davalı ---- olan ------- tarihli cevabi ihtarnamede; "...Müvekkil Şirket'in finansal tabloları, yıllık faaliyet raporları ve vergi beyannameleri, TTK ve ilgili diğer Mevzuat çerçevesinde hazırlanmakta ve ilgili dönemlerde pay sahiplerinin bilgisine sunulmaktadır. Bu belgeler, Genel Kurul toplantılarında paylaşılmış ve onaylanmıştır. TTK m.437/3 gereğince işbu belgeler hakkında bilgi verilmesi, istisnai bir durum olup, Müvekkil Şirket'in menfaatlerinin tehlikeye girmesi endişesinden kaynaklı olarak incelenememesi imkân dahilindedir. TTK madde 437'de belirtildiği üzere, "Şirketin ticari deflerleriyle yı ışmalarının, pay sahibinin sorusunu ilgilendiren kısımlarının incelenebilmesi için, ------Bu kapsamda, pay sahiplerinin bilgi alma ve defter inceleme hakları, Kanun uyarınca Genel Kurul'un açık izni veya Yönetim Kurulu'nun kararı ile mümkündür. Ne var ki, Müvekkil Şirket defter ve belgelerinin incelenmesine ilişkin olarak, Genel Kurul'un açık izni veya Yönetim Kurulu'nun bu yönde alınmış bir kararı bulunmamaktadır. Bu sebeplerle, defter ve belgelerin incelenmesi yönündeki talebinizin, TTK uyarınca halihazırda karşılanamayacağını da tarafınıza ihtaren bildirmekteyiz." şeklinde cevap vermiştir. 13/08/2024 tarihli bu cevabi ihtar üzerine davacı 23/08/2024 tarihinde mahkememizde dava açmış olup TTK 437/5 maddesindeki süre içindedir.
Pay sahiplerinin şirketin işleri, yönetimi ve içinde bulunduğu durum hakkında bilgi sahibi olmaları, onların genel kurulda oy kullanırken ve yöneticileri denetlerken sağlıklı karar verebilmeleri ve gerçek verilere dayanarak işlem yapabilmeleri bakımından önemlidir. Özellikle azınlık pay sahiplerinin şirket işleri ve şirketin genel durumu hakkında bilgi sahibi olmaları, onların kaderlerinin yöneticilerin ve çoğunluk pay sahiplerinin eline bırakılmaması bakımından da önem arz eder.Pay sahiplerine şirket faaliyeti hakkında bilgi verilmesi anonim şirketi yönetenlerin yükümlülüklerinin bir parçasıdır. Pay sahipleri açısından, pasif bilgi alma kaynağı olarak tanımlanabilecek olan bu yükümlülük, pay sahiplerinin şirketin işleri hakkında tam olarak bilgi sahibi olmalarına yetmeyebilir. Bu düşüncelerle söz konusu yükümlülükten bağımsız olarak, kanun ile pay sahiplerine aktif olarak bilgi alma ve inceleme hakları da ayrıca tanınmıştır.------ alma ve inceleme hakları birlikte düzenlenmiştir. İnceleme hakkı, aktif bilgi alma hakkını tamamlayan ve teyid eden nitelikte bir haktır. TTK 437’nci maddenin birinci fıkrasında düzenlenen “pasif (ve geriye dönük) bilgi alma hakkı”, finansal tabloların, konsolide finansal tabloların yıllık raporun ve kâr dağıtım önerilerinin pay sahiplerinin incelemelerine hazır tutulmaları anlamına gelir. Aktif anlamda bilgi alma hakkını düzenleyen TK 437’nci maddenin ikinci fıkrasına göre, “Pay sahibi genel kurulda, yönetim kurulundan, şirketin işleri; denetçilerden denetimin yapılma şekli ve sonuçları hakkında bilgi isteyebilir” Aynı maddenin dördüncü fıkrası ise inceleme hakkını düzenlemektedir; bu hükme göre ise, “Şirketin ticari defterleriyle yazışmalarının, pay sahibinin sorusunu ilgilendiren kısımlarının incelenebilmesi için, genel kurulun açık izni veya yönetim kurulunun bu hususta kararı gerekir. İzin alındığı takdirde inceleme bir uzman aracılığıyla da yapılabilir”. Pay sahibinin haklarını bilinçli bir biçimde kullanabilmesi ve genel kurulda iradesini doğru verilerle kullanabilmesi amacına hizmet eden bilgi alma hakkının konusunu yönetim ve denetim faaliyetleri içinde değerlendirilebilecek tüm işler ve işlemler oluşturur. Bilgi alma hakkı, şirketin ekonomik ve mali durumunun, egemenlik ilişkilerinin ve çoğunluğu oluşturan ve şirkete hakim olan pay sahiplerinin elde ettiği menfaatlerin tam olarak anlaşılması ve bu yolla hakların bilinçli olarak kullanılabilmesi amaçlarına hizmet eder, bilgi alma hakkı, şirketin bağlı şirketler dahil, diğer işletmelerle ve kişilerle olan tüm işlemleri ve iş ilişkilerini kapsar. Pay sahibinin bilgi alma talebine ilişkin kayıtlar finansal tablolarda ve faaliyet raporlarında yer alsa bile, bu belgelerde ki bilgiler pay sahibinin yeterli derecede aydınlatılmasına ve haklarını bilinçli bir şekilde kullanabilmesine imkan verecek derecede değil ise bilgi alma talebi yine olumlu karşılanmalıdır. Pay sahibinin talebi üzerine verilecek bilgiler, hesap verme ve dürüstlük ilkeleri bakımından özenli ve gerçeğe uygun olmalıdır.Bilgi vermekle yükümlü olanlar, şirket işleri hakkında yönetim kurulu, denetimin yapılış şekli ve sonuçları hakkında ise denetçilerdir. TTK m. 437/3’e göre, “Bilgi verilmesi, sadece, istenilen bilgi verildiği takdirde şirket sırlarının açıklanacağı veya korunması gereken diğer şirket menfaatlerinin tehlikeye girebileceği gerekçesi ile reddedilebilir”. Şirket yöneticileri ve denetçiler, pay sahibinin bilgi alma hakkını kullanırken istediği bilgileri vermekten ancak “şirket sırrı” ve “korunmaya değer şirket menfaatleri” kriterlerine uygun bir gerekçe ile kaçınabilirler. Yönetim kurulu, hiç bir gerekçe göstermeden, soyut ifadelerle, istenen bilgilerin şirket sırrına girdiğini ileri sürerek bilgi vermeyi reddedemez. Bilgi alma talebinin reddedilebilmesi için, şirket menfaatlerinin tehlikeye düştüğü somut bir biçimde gerekçeleriyle ortaya konulmalı ve iddia edilen tehlikenin gerçekleşmesi de kuvvetle muhtemel olmalıdır. Bilgi alma hakkının kullanılmasının diğer bir sınırı da MK m. 2 de ifadesini bulan dürüstlük kuralına aykırı talepte bulunulmasıdır. Pay sahibinin, talep ettiği bilgiyi almasında korunmaya değer güncel bir menfaatinin bulunmadığı ve talebin hakkın kötüye kullanılması teşkil ettiği durumlarda bilgi vermekten kaçınılması haklı kabul edilir. Öte yandan bilgi alma ve inceleme hakkı kullanılırken pay sahibinin somutlaştırılmış şekilde talebini ortaya koyması gerekir. Genel ve soyut talepler yeterli olmaz, şirketin hangi işleri konusunda bilgi istendiği somut şekilde bildirilmelidir. Şirketin genel mali yapısı ve iş ilişkileri hakkında bilgi verilmesi talebi bu anlamda somut bir talep değildir. Davalı yanda bilgi alma ve inceleme talebine konu edilen hususların şirket sırrı niteliğinde olduğunu, bilgi alma hakkının pay sahibi tarafından kötüye kullanıldığını ispat yükü altındadır. Tüm bu açıklamalar ışığında somut olayda davacının talepleri değerlendirildiğinde davacının mahkememizde açtığı davadaki somutlaştırılmış bilgi alma veya inceleme taleplerinin yine yasada ön görülen sınırlar içinde değerlendirilmesi gerektiği, dava dilekçesinde bilgi alma taleplerinin somutlaştırıldığı, davalı tarafça TTK 437/3 maddesi yönünden bir itiraz ileri sürülmediği, davacının bilgi alma hakkını dava öncesi ihtarname göndermek suretiyle davalıya bildirdiği, davalının bu talebi kabul etmediği, davacının bilgi alma hakkını kötüye kullandığına ilişkin bir savunma bulunmadığı gibi talep edilen bilgilerin ticari sır niteliğinde olduğunun da ileri sürülmediği, davacının davasında haklı olup dava dilekçesinde belirttiği hususlarda bilgi alma hakkını kullanabileceği, ancak dava dilekçesindeki davalı şirkete ait son 10 yılın ticari defter ve kayıtlarının, şirkete ait finansal tablolarının, yıllık faaliyet raporlarının, vergi beyannamelerinin bilançolarının, gelir ve gider faturaları ile bunların kaydına ilişkin yasal defter ve belgelerin ve 2013 yılından itibaren yapılan genel kurul toplantılarına ait belgelerin, bilanço ve gelir tabloları, geçici mizanlar, gelir ve giderlere ilişkin fatura, makbuz, dekont vb. belgeler ,Yevmiye defteri ve Defteri kebir, Hisse pay defteri Ayrıca e- defter ve e- fatura şeklinde düzenlenen defter ve belgelerin ------- onaylı beratları ile elektronik ortamda------- verilmesi yönündeki talebin bilgi alma hakkının kullanılması davasında kabulünün mümkün olmadığı kabul edilerek davanın kısmen kabulüne dair aşağıdaki hüküm kurulmuştur.

H Ü K Ü M:Gerekçesi yukarıda açıklandığı üzere;
1-Davanın kısmen kabulüne, davacının davalı şirkete ortak olduğu, 2014 yılından itibaren şirketteki hisse oranının ne kadar olduğunun, şirketteki gerçek pay adedinin ne kadar olduğunun, şirket hissedarı olduğu tarihten itibaren ödenmeyen ortaklık kar paylarının tespiti ile sınırlı olarak davalı şirketin son 10 yıla ait ticari defter ve dayanak kayıtları, finansal tabloları, yıllık faaliyet raporları, bu yıllara ait genel kurul toplantı tutanakları ve hazerun cetvelleri, şirket hisse defteri üzerinde inceleme yapılması suretiyle davacıya bilgi alma ve inceleme haklarının kullandırılmasına,
2-Bu hakkın davacı tarafından davalı şirkete gönderilecek ihtarname ile bildirilecek 3 ayrı iş gününden birinde davalı ------- saat 09:30 ile 17:00 arasında kullandırılmasına, (ihtarın tebliği ile inceleme günü arasında en az 1 hafta olmak kaydıyla tespit edilecek günde) davacının belirlenen inceleme gün ve saatinde yanında 1 mali müşavir ve 1 hukukçu bulundurabilmesine, davacının yanında bulunduracağı kişilerin kimlik bilgilerini davalı şirkete göndereceği ihtarnamede davalı şirkete bildirmesine, davalı şirketin kararda belirtilen belgeleri davacı ve davalı tarafça belirlenecek inceleme gününde ------ hazır bulundurmasına, inceleme sırasında belgeler hakkında bilgi verebilecek davalı şirketi temsile yetkili en az 1 kişinin de hazır olmasına, davalı tarafından görevlendirilmesine,
3-Fazlaya ilişkin talebin reddine,
4- Karar harcı peşin alındığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına,
5-Davacı tarafından peşin olarak yatırılan 427,60 TL harcın davalıdan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine,
6-Davacı tarafından yapılan 488,40 TL ilk masraf,138,00 TL tebligat ve müzekkere gideri olmak üzere toplam 626,40 TL yargılama giderinin davalıdan tahsili ile davacı tarafa ödenmesine,
7- Davalı tarafça yapılan yargılama gideri olmadığından karar verilmesine yer olmadığına,
8-Davacı taraf kendisini vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde geçerli A.A.Ü.T. deki esaslara göre belirlenen 30.000,,00 TL vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine,
9-Davacı tarafından dosyaya yatırılan ve sarf edilmeyen gider avansının karar kesinleştiğinde davacı tarafa iadesine,
Dair, kesin olarak verilen karar davacı vekillerinin yüzlerine karşı oy birliğiyle verilen karar açıkça okunup usulen anlatıldı.16/10/2024