DANIŞTAY VERGI DAVA DAIRELERI KURULU

DANIŞTAY VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2023/1241 E.  ,  2024/495 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2023/1241
Karar No : 2024/495

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...İletim Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi ...Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket adına vergi sorumlusu sıfatıyla, ...Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.’ye satılan elektrik nedeniyle re'sen tarh edilen 2011 yılının Aralık dönemine ilişkin elektrik tüketim vergisi ile verginin bir katı tutarında kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.
...Vergi Mahkemesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı:
Davalı belediye sınırları içerisinde faaliyette bulunan, ...Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş.'nin maden sahası için ürettiği elektriğin, ihtiyacına yetmemesi nedeniyle davacıdan elektrik temin ettiği tespit edilmiştir. Bunun üzerine, ...Soda Üretim Paz. Nak. Elek. Ür. San. Tic. A.Ş.'ye iletilen elektriğin nihai tüketiciye satış olduğu, anılan şirketin verginin mükellefi, davacı şirketin de elektrik enerjisini tedarik eden kurum olarak verginin tahsil ve beyanından sorumlu olduğu, ancak elektrik tüketim vergisi kesintisi yaparak beyan etmediğinden bahisle dava konusu cezalı tarhiyatın yapıldığı anlaşılmaktadır.
Davacı şirketin iletim lisansına sahip olduğu ve hakem konumuyla, enerji alım ve satımının bir tarafı olmayıp aracı konumunda olduğu ve tedarik lisansına sahip olmadığı ileri sürülmektedir. Ancak ... Soda A.Ş. ile davacı arasında elektrik iletim sisteminin kullanımından kaynaklı olarak bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşması yapıldığı ve iletim sisteminin kullanılması nedeniyle iletim bedellerini içeren faturalar düzenlendiği, doğrudan doğruya elektrik üreten dağıtım şirketi olmaması ve tedarik ettiği elektriği soda üretiminde kullanması nedeniyle vergiden muaf olmayan ...Soda A.Ş.'nin, serbest kullanıcı tüketici sıfatıyla doğrudan iletim sistemine bağlantı yaparak davacıdan aldığı elektrik enerjisini kendi üretim tesislerinde kullandığı dikkate alındığında bu enerjinin son kullanıcısı olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda ...Soda A.Ş.'ye elektrik temin eden davacının ise elektrik enerjisinin tedarikçisi olduğu kanaatine varılmaktadır.
Zira, tedarikçi firmalardan elektrik temin etmeyen, doğrudan iletim sisteminden elektrik temin eden serbest tüketicilerin nihai olarak tükettikleri elektrik, eletkrik tüketim vergisinden istisna edilmediği gibi verginin tahsil, beyan ve ödeme sorumluluğu elektrik enerjisini tedarik edenlere yüklendiğinden, verginin takip ve tahsili de öncelikle mükelleften değil, vergi sorumlusundan yapılmak zorundadır. Bu nedenle, tüketilen elektriğin tedarikçisi bulunmadığında, elektriği ileten kuruluşun vergi sorumlusu olduğunun kabulü gerekmektedir.
Bu bağlamda son kullanıcı olan ... Soda A.Ş.'nin tükettiği elektrik enerjisinin vergisinin de ilgili kanun hükümleri gereğince elektrik bedeli ile beraber düzenlenecek fatura ile tahsil edilmesi ve bildirim süresi içinde ilgili belediyeye bildirilerek ödenmesi gerektiğinden, cezalı tarhiyatta hukuka aykırılık bulunmamaktadır.
Vergi Mahkemesi bu gerekçeyle davayı reddetmiştir.
Davacının istinaf istemini inceleyen ...Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı kararı:
Elektrik piyasasındaki gelişmelere bağlı olarak Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) 1994 yılında dağıtım hizmetleri için (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) TEDAŞ, üretim ve iletim hizmetleri için ise (Türkiye Elektrik Üretim İletim A.Ş.) TEAŞ olarak yeniden yapılandırılmıştır. 2001 yılında 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Türkiye Elektrik Piyasası oluşturulması amacıyla TEAŞ bünyesindeki iletim, üretim ve ticaret hizmetleri ayrıştırılarak, iletim hizmetleri için (Türkiye Elektrik İletim A.Ş.) TEİAŞ, üretim hizmetleri için (Elektrik Üretim A.Ş.) EÜAŞ, ticaret ve taahhüt hizmetleri için (Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.) TETAŞ kurulmuştur. Elektrik piyasasında toptan ve perakende olmak üzere iki tür satış gerçekleştirilmektedir. Toptan satış piyasasında, "Gün Öncesi Piyasası (GÖP)", "Gün İçi Piyasası (GİP)" ve "Dengeleme Güç Piyasası (DGP)" olarak adlandırılan fiyat mekanizmaları oluşturulmuştur. 2011 yılının Aralık dönemi itibarıyla oluşturulan GÖP sisteminden sonra 2015 yılının Temmuz döneminde GİP sistemi devreye alınmıştır. Elektrik piyasa faaliyetleri, (Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.) EPİAŞ’nin faaliyete geçtiği 01/09/2015 tarihine kadar TEİAŞ bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülmüştür. Piyasadaki takas fiyatları günümüzde EPİAŞ, öncesinde TEİAŞ tarafından işletilen GÖP kapsamında piyasa katılımcıları tarafından üretime ve tüketime yönelik teklifler doğrultusunda Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği düzenlemelerinde öngörülen prosedürlere göre belirlenmektedir. Belirtilen şekilde oluşan fiyatlar üzerinden yapılan toptan elektrik satışlarına ilişkin olarak hesaplanan ve tüketici-alıcılardan tahsil edilen bedeller, Piyasa İşletmecisi (EPİAŞ ve öncesinde TEİAŞ) tarafından üretici-tedarikçilere dağıtılmaktadır. TEİAŞ'nin, faaliyete geçtiği 2001 yılından bu yana elektrik iletim hizmetlerini yürüttüğü ve bu hizmetin yanı sıra EPİAŞ'nin kurulduğu tarihe kadar da GÖP sisteminde "Piyasa İşletmecisi" konumunda bulunduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, TEİAŞ'nin iletim lisansına sahip olması nedeniyle GÖP sisteminde piyasa katılımcısı olarak yer almakla birlikte, piyasa işletici sıfatını haiz olduğu dönem için (EPİAŞ'nin hizmete başladığı tarihe kadar) tedarikçi-satıcı olarak kabul edilemeyeceği açıktır. Yorum yoluyla elektrik tüketim vergisinin sorumlu kılınması Anayasa'nın 73. maddesinde ifade edilen verginin yasallığı ilkesine aykırılık oluşturacağından, "Gün Öncesi Piyasa" sisteminde ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş.'nin aldığı toptan elektriğe ilişkin olarak sorumlu sıfatıyla adına cezalı tarhiyat yapılmasında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Vergi Dava Dairesi bu gerekçeyle, istinaf isteminin kabulü ile Mahkeme kararının kaldırılmasına ve davanın kabulüne karar vermiştir.
Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 09/12/2021 tarih ve E:2018/3349, K:2021/6223 sayılı kararı:
30/03/2013 tarih ve 28603 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu'nun Enerji Piyasaları İşletme Anonim Şirketi'nin kuruluşuna ilişkin hükümleri ile 03/03/2001 tarih ve 24335 (mükerrer) sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 4628 sayılı (vergilendirme dönemindeki adıyla) Elektrik Piyasası Kanunu ve Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin ilgili hükümlerinin uyuşmazlığa konu dönemde yürürlükte bulunan hallerinin değerlendirilmesinden, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.'nin 18 Mart 2015 tarihinde kurulduğu ve piyasa işletim lisansını ise 1 Eylül 2015 tarihinde alarak bu tarihten itibaren piyasa işletim faaliyetinin anılan şirketçe yürütülmeye başlandığı, bu tarihe kadar elektrik enerjisi arz ve talebinin dengelenmesine ve uzlaştırılmanın gerçekleştirmesine dair Gün Öncesi Dengeleme işlemlerinin davacı şirket bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezince yerine getirildiği anlaşılmaktadır. Yine bu kapsamda piyasa katılımcılarının Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalayarak piyasaya katıldığı, bu anlaşmanın piyasa işletmecisi tarafından tanzim edildiği, Gün Öncesi Piyasası kapsamında gerçekleştirilen dengeleme ve uzlaştırma işlemlerine ilişkin faturaların piyasa işletmecisi tarafından düzenlenerek piyasa katılımcılarına gönderildiği, fatura bedellerinin ise piyasa katılımcılarınca piyasa işletmecisine ödendiği, faturaya esas alınan nihai uzlaştırma bildiriminde mevzuat gereği olan vergi ve harçlara da yer verileceği anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda, uzlaştırma ve dengeleme işlemleri kapsamında faturalandırma ve piyasa katılımcılarından fatura bedelinin tahsili ile piyasa katılımcılarına fatura bedelinin ödenmesi faaliyetlerinin tamamının davacı şirket bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezince yürütüldüğü dikkate alındığında, nihai uzlaştırma bildiriminde ve bu bildirim esas alınarak düzenlenen faturada elektrik tüketim vergisine yer verilmesi ve Gün Öncesi Piyasası çerçevesinde elektrik satın alan Eti Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.'nden bu verginin diğer kalemlerle birlikte fatura içeriği olarak davacı şirketçe tahsil edilmesi, tahsil edilen verginin de yine davacı şirketçe davalı Belediyeye beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davacının vergi sorumlusu sıfatına haiz olduğu anlaşıldığından, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 37. maddesi uyarınca tarhiyata konu matrahın hukuka uygunluğu yönünden yapılacak inceleme sonucuna göre Bölge İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Daire bu gerekçeyle temyize konu kararı bozmuştur.
...Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararı:
Vergi Dava Dairesi, ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar etmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Uyuşmazlık konusu olayda ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.'nin nihai tüketici konumunda, davacının ise tedarikçi konumunda olduğu ve bu nedenle davacının verginin tahsili ile belediyeye yatırılmasından sorumlu olduğu belirtilerek ısrar kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, tedarikçi olarak mevzuatta sayılanlar arasında kendilerinin yer almadığı, elektriğin iletiminden sorumlu oldukları, mevzuat gereği başka bir faaliyetle iştigal edemeyecekleri belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ...'IN DÜŞÜNCESİ: Temyizen incelenen ısrar kararının, Danıştay Dokuzuncu Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Danıştay Dokuzuncu Dairesinin yukarıda yer verilen kararının dayandığı aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- Davalının temyiz isteminin KABULÜNE,
2- ...Bölge İdare Mahkemesi ...Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3- Yeniden verilecek kararda karşılanacağından, yargılama giderleri hakkında hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına,
05/06/2024 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.