DANIŞTAY VERGI DAVA DAIRELERI KURULU

DANIŞTAY VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2022/1781 E.  ,  2024/494 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
VERGİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2022/1781
Karar No : 2024/494

TEMYİZ EDEN (DAVALI) : ...Belediye Başkanlığı
VEKİLİ : Av. ...

KARŞI TARAF (DAVACI) : ...İletim Anonim Şirketi
VEKİLİ : Av. ...

İSTEMİN KONUSU : ...Bölge İdare Mahkemesi ...Vergi Dava Dairesinin ...tarih ve E:..., K:...sayılı ısrar kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Davacı şirket adına vergi sorumlusu sıfatıyla, ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.’ye satılan elektrik nedeniyle re'sen tarh edilen 2014 yılının Ağustos dönemine ilişkin elektrik tüketim vergisi ile verginin bir katı tutarında kesilen vergi ziyaı cezasının kaldırılması istemiyle dava açılmıştır.
... Vergi Mahkemesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararı:
Davalı belediye sınırları içerisinde faaliyette bulunan, ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş.'nin maden sahası için ürettiği elektriğin ihtiyacına yetmemesi nedeniyle iletim lisansına sahip davacıdan, aralarında daha önce yapılmış olan bağlantı anlaşması ve sistem kullanım anlaşması uyarınca elektrik temin ettiği tespit edilmiştir. Bunun üzerine, ... Soda Üretim Paz. Nak. Elek. Ür. San. Tic. A.Ş.'ye iletilen elektriğin nihai tüketiciye satış olduğu, anılan şirketin verginin mükellefi, davacı şirketin de elektrik enerjisini tedarik eden kurum olarak verginin tahsil ve beyanından sorumlu olduğu, ancak elektrik tüketim vergisi kesintisi yaparak beyan etmediğinden bahisle dava konusu cezalı tarhiyatın yapıldığı anlaşılmaktadır.
İlgili mevzuat hükümleri ve davacının ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş. ile yaptığı sözleşmeler birlikte değerlendirildiğinde, davacının elektrik iletim lisansına sahip olduğu, üretim ve tedarik lisansının bulunmadığı, elektrik iletimi dışında başka bir faaliyetle iştigal edemeyeceği, ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş.'ye temin edilecek elektriğin toptan veya perakende satışına ilişkin herhangi bir hükme yer verilmediği, sözleşmelerde iletim bağlantı bedelinin ve iletim sistemi kullanım fiyatı üzerinden tahakkuk ettirilen bedel ile iletim sistemi işletim fiyatı üzerinden tahakkuk ettirilen bedelin davacıya ödeneceğine ilişkin hükümlere yer verildiği görülmektedir.
Bu hususlar dikkate alındığında, uyuşmazlık konusu olayda davacının elektrik enerjisini tedarik eden (tedarikçi) tanımına uymadığı anlaşılmaktadır. Bu nedenle davacı adına vergi sorumlusu sıfatıyla yapılan cezalı tarhiyatta hukuka uygunluk bulunmamaktadır.
Ayrıca, temin edilen elektriğin son kullanıcısı olan ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş. ile davacı arasında yapılan sözleşmelerde sadece bağlantı bedelleri ve iletim sisteminin kullanımından kaynaklı bedellerin davacıya ödeneceği taraflarca kararlaştırıldığından, kanunun aradığı anlamda matrah olarak kabul edilebilecek bir satış bedelinin de bulunmadığı sonucuna varılmaktadır.
Vergi Mahkemesi bu gerekçeyle vergi ve cezayı kaldırmıştır.
Davalının istinaf istemini inceleyen ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı kararı:
Elektrik piyasasındaki gelişmelere bağlı olarak Türkiye Elektrik Kurumu (TEK) 1994 yılında dağıtım hizmetleri için (Türkiye Elektrik Dağıtım A.Ş.) TEDAŞ, üretim ve iletim hizmetleri için ise (Türkiye Elektrik Üretim İletim A.Ş.) TEAŞ olarak yeniden yapılandırılmıştır. 2001 yılında 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Türkiye Elektrik Piyasası oluşturulması amacıyla TEAŞ bünyesindeki iletim, üretim ve ticaret hizmetleri ayrıştırılarak, iletim hizmetleri için (Türkiye Elektrik İletim A.Ş.) TEİAŞ, üretim hizmetleri için (Elektrik Üretim A.Ş.) EÜAŞ, ticaret ve taahhüt hizmetleri için (Türkiye Elektrik Ticaret ve Taahhüt A.Ş.) TETAŞ kurulmuştur. Elektrik piyasasında toptan ve perakende olmak üzere iki tür satış gerçekleştirilmektedir. Toptan satış piyasasında, "Gün Öncesi Piyasası (GÖP)", "Gün İçi Piyasası (GİP)" ve "Dengeleme Güç Piyasası (DGP)" olarak adlandırılan fiyat mekanizmaları oluşturulmuştur. 2011 yılının Aralık dönemi itibarıyla oluşturulan GÖP sisteminden sonra 2015 yılının Temmuz döneminde GİP sistemi devreye alınmıştır. Elektrik piyasa faaliyetleri, (Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.) EPİAŞ’nin faaliyete geçtiği 01/09/2015 tarihine kadar TEİAŞ bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Dairesi Başkanlığı tarafından yürütülmüştür. Piyasadaki takas fiyatları günümüzde EPİAŞ, öncesinde TEİAŞ tarafından işletilen GÖP kapsamında piyasa katılımcıları tarafından üretime ve tüketime yönelik teklifler doğrultusunda Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği düzenlemelerinde öngörülen prosedürlere göre belirlenmektedir. Belirtilen şekilde oluşan fiyatlar üzerinden yapılan toptan elektrik satışlarına ilişkin olarak hesaplanan ve tüketici-alıcılardan tahsil edilen bedeller, Piyasa İşletmecisi (EPİAŞ ve öncesinde TEİAŞ) tarafından üretici-tedarikçilere dağıtılmaktadır. TEİAŞ'nin, faaliyete geçtiği 2001 yılından bu yana elektrik iletim hizmetlerini yürüttüğü ve bu hizmetin yanı sıra EPİAŞ'nin kurulduğu tarihe kadar da GÖP sisteminde "Piyasa İşletmecisi" konumunda bulunduğu anlaşılmaktadır.
Bu durumda, TEİAŞ'nin iletim lisansına sahip olması nedeniyle GÖP sisteminde piyasa katılımcısı olarak yer almakla birlikte, piyasa işletici sıfatını haiz olduğu dönem için (EPİAŞ'nin hizmete başladığı tarihe kadar) tedarikçi-satıcı olarak kabul edilemeyeceği açıktır. Yorum yoluyla elektrik tüketim vergisinin sorumlu kılınması Anayasa'nın 73. maddesinde ifade edilen verginin yasallığı ilkesine aykırılık oluşturacağından, "Gün Öncesi Piyasa" sisteminde ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Tic. A.Ş.'nin aldığı toptan elektriğe ilişkin olarak sorumlu sıfatıyla adına cezalı tarhiyat yapılmasında hukuka uygunluk görülmemiştir.
Vergi Dava Dairesi bu gerekçeyle istinaf istemini reddetmiştir.
Davalının temyiz istemini inceleyen Danıştay Dokuzuncu Dairesinin 09/12/2021 tarih ve E:2018/3118, K:2021/6225 sayılı kararı:
30/03/2013 tarih ve 28603 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan 6446 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile Elektrik Piyasası Dengeleme ve Uzlaştırma Yönetmeliği'nin ilgili hükümlerinin uyuşmazlığa konu dönemde yürürlükte bulunan hallerinin değerlendirilmesinden, Enerji Piyasaları İşletme A.Ş.'nin 18 Mart 2015 tarihinde kurulduğu ve piyasa işletim lisansını ise 1 Eylül 2015 tarihinde alarak bu tarihten itibaren piyasa işletim faaliyetinin anılan şirketçe yürütülmeye başlandığı, bu tarihe kadar elektrik enerjisi arz ve talebinin dengelenmesine ve uzlaştırılmanın gerçekleştirmesine dair Gün Öncesi Dengeleme işlemlerinin davacı şirket bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezince yerine getirildiği anlaşılmaktadır. Yine bu kapsamda piyasa katılımcılarının Gün Öncesi Piyasası Katılım Anlaşmasını imzalayarak piyasaya katıldığı, bu anlaşmanın piyasa işletmecisi tarafından tanzim edildiği, Gün Öncesi Piyasası kapsamında gerçekleştirilen dengeleme ve uzlaştırma işlemlerine ilişkin faturaların piyasa işletmecisi tarafından düzenlenerek piyasa katılımcılarına gönderildiği, fatura bedellerinin ise piyasa katılımcılarınca piyasa işletmecisine ödendiği, faturaya esas alınan nihai uzlaştırma bildiriminde mevzuat gereği olan vergi ve harçlara da yer verileceği anlaşılmaktadır.
Bu bağlamda, uzlaştırma ve dengeleme işlemleri kapsamında faturalandırma ve piyasa katılımcılarından fatura bedelinin tahsili ile piyasa katılımcılarına fatura bedelinin ödenmesi faaliyetlerinin tamamının davacı şirket bünyesindeki Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezince yürütüldüğü dikkate alındığında, nihai uzlaştırma bildiriminde ve bu bildirim esas alınarak düzenlenen faturada elektrik tüketim vergisine yer verilmesi ve Gün Öncesi Piyasası çerçevesinde elektrik satın alan ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.'nden bu verginin diğer kalemlerle birlikte fatura içeriği olarak davacı şirketçe tahsil edilmesi, tahsil edilen verginin de yine davacı şirketçe davalı Belediyeye beyan edilerek ödenmesi gerekmektedir.
Açıklanan nedenlerle, davacının vergi sorumlusu sıfatına haiz olduğu anlaşıldığından, 2464 sayılı Belediye Gelirleri Kanunu'nun 37. maddesi uyarınca tarhiyata konu matrahın hukuka uygunluğu yönünden yapılacak inceleme sonucuna göre Bölge İdare Mahkemesince yeniden bir karar verilmesi gerekmektedir.
Daire bu gerekçeyle temyize konu kararı bozmuştur.
... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı ısrar kararı:
Vergi Dava Dairesi, ilk kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar etmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI: Uyuşmazlık konusu olayda ... Soda Üretim Pazarlama Nakliyat ve Elektrik Üretim Sanayi Ticaret A.Ş.'nin nihai tüketici konumunda, davacının ise tedarikçi konumunda olduğu ve bu nedenle davacının verginin tahsili ile belediyeye yatırılmasından sorumlu olduğu belirtilerek ısrar kararının bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI: Davacı tarafından, tedarikçi olarak mevzuatta sayılanlar arasında kendilerinin yer almadığı, elektriğin iletiminden sorumlu oldukları, mevzuat gereği başka bir faaliyetle iştigal edemeyecekleri belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmuştur.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ ... 'IN DÜŞÜNCESİ: Temyizen incelenen ısrar kararının, Danıştay Dokuzuncu Dairesinin kararında yer alan hukuksal nedenler ve gerekçe uyarınca bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay Vergi Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

HUKUKİ DEĞERLENDİRME :
Danıştay Dokuzuncu Dairesinin yukarıda yer verilen kararının dayandığı aynı hukuksal nedenler ve gerekçeyle ısrar kararının bozulması gerekmektedir.

KARAR SONUCU :
Açıklanan nedenlerle;
1- Davalının temyiz isteminin KABULÜNE,
2- ... Bölge İdare Mahkemesi ... Vergi Dava Dairesinin ... tarih ve E:... , K:... sayılı ısrar kararının BOZULMASINA,
3- Yeniden verilecek kararda karşılanacağından, yargılama giderleri hakkında hüküm kurulmasına gerek bulunmadığına,
05/06/2024 tarihinde oybirliğiyle kesin olarak karar verildi.