DANIŞTAY İDARE DAVA DAIRELERI KURULU

DANIŞTAY İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU         2023/922 E.  ,  2024/1158 K.
"İçtihat Metni" T.C.
D A N I Ş T A Y
İDARİ DAVA DAİRELERİ KURULU
Esas No : 2023/922
Karar No : 2024/1158

TEMYİZ EDEN (DAVACI) : …
VEKİLİ : Av. …

KARŞI TARAF (DAVALI) : …Bakanlığı
VEKİLLERİ : Huk. Müş. …
Huk. Müş. …

İSTEMİN KONUSU : Danıştay Onuncu Dairesinin 27/09/2022 tarih ve E:2019/7101, K:2022/4164 sayılı kararının temyizen incelenerek bozulması istenilmektedir.

YARGILAMA SÜRECİ :
Dava konusu istem: Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından 27. Dönem Milletvekili Seçiminde aday adayı olmak için istifa eden sağlık personelinin seçim sürecinde özel sağlık kuruluşlarında çalışıp çalışamayacaklarına ilişkin düzenlenen 06/06/2018 tarih ve 54718026-045.99-E.2210 sayılı Genel Yazı'nın iptali istenilmiştir.
Daire kararının özeti: Danıştay Onuncu Dairesinin 27/09/2022 tarih ve E:2019/7101, K:2022/4164 sayılı kararıyla;
Anayasa'nın 67. ve 76. maddeleri, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 18. ve 19. maddeleri, 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un ek 7. maddesi ve 657 sayılı Devlet Memurları Hakkında Kanun'un 92. ve 94. maddelerine atıfta bulunularak,
Kamu görevlisinin Anayasal bir hak olan siyasi katılım hakkını kullanarak milletvekili seçimlerinde aday olabilmesi için görevinden çekilmesinin, Anayasa'da ve Milletvekili Seçimi Kanunu'nda yasal bir zorunluluk olarak düzenlendiği, görevden çekilme şartının, kamu gücünü idare adına kullanmakta olan kamu görevlisinin sahip olduğu statü ile yetki ve olanakları, seçim sürecinde kendi yararına kullanmasını önlemek amacıyla getirildiği, Anayasal bir zorunluluk sonucu görevinden çekilenlerin, aday olamamaları ya da milletvekili seçilememeleri halinde görevlerine dönebilmelerinin, bazı istisnalar hariç olmak üzere yine Kanun'la mümkün kılındığı,
Seçimlere katılmak üzere görevlerinden çekilen kamu görevlilerinin aday olamama ya da seçilememe halinde göreve dönmelerinde, 657 sayılı Kanun'un 92. maddesinin değil, bu konuyu özel olarak düzenleyen 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un ek 7. maddesinin uygulandığı,
Buna göre, yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç olmak üzere, devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin seçimlere katılmak üzere görevlerinden ayrılmalarından sonra, ilgililerin adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilmelerinin mümkün olduğu, bu düzenleme ile Kanun koyucunun seçimlere katılmak üzere görevlerinden ayrılan kamu görevlileri için güvenceli bir görevden çekilme halini kabul ettiği, buna göre, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun 18. ve 19. maddelerine istinaden görevinden çekilmiş olan devlet memurlarının, aday olamamaları veya seçimi kaybetmeleri halinde, seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla kamudaki görevlerine dönebileceği ve idarenin bu hususta takdir hakkının bulunmadığı,
Öte yandan, kamudaki görevinden istifa eden kamu görevlisinin, seçim süreci boyunca kamuda çalışamayacağı ve Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmesi kaydıyla kamudaki görevine dönebileceği açık olmakla birlikte, bu kişilerin bu süreçte özel kuruluşlarda çalışıp çalışamayacağı hususunda mevzuatta açık bir hüküm bulunmadığı,
Seçimlere katılmak üzere görevden çekilmiş kamu görevlisinin her ne kadar kamu görevinden ilişiğinin kesildiği ve göreviyle hukuki irtibatının devam etmediği açık ise de, seçme ve seçilme hakkının Anayasal bir hak olarak tanınmış olması, 2839 sayılı Kanun'un 18. ve 19. maddelerinde görevden çekilmeden ziyade görevden ayrılmadan söz edilmesi, 298 sayılı Kanun'un ek 7. maddesi ile bu kişilere tekrar göreve dönme olanağının öngörülmüş olması ve bazı istisnalar hariç göreve dönme hususunda idarenin takdir hakkının bulunmaması, bu yönüyle de seçimlere katılmak üzere kamu görevinden ayrılmanın geçici bir ayrılma olduğu hususları birlikte değerlendirildiğinde, seçim süreci boyunca idarenin bu kişilerin özel sağlık kuruluşlarında çalışma taleplerini uygun bulmamasına ilişkin dava konusu düzenlemede kamu yararına, hizmet gereklerine ve üst hukuk normlarına aykırılık bulunmadığı,
Davacı tarafından, her ne kadar 2839 sayılı Kanun gereği Yüksek Seçim Kurulunca 27. Dönem Milletvekili Seçimi için ilan edilen seçim takvimine göre kesin aday listelerinin ilan tarihinin 30/05/2018 tarihi olduğu, bu tarih itibarıyla siyasi partilerin milletvekili aday listelerinin kesinleştiği, kesinleşen listede ismi bulunmadığından anılan tarihte adaylığın kaybedildiği, bu nedenle özel sağlık kuruluşunda çalışabileceği, dava konusu düzenlemenin çalışma hakkını sınırlandırdığı iddia edilmekte ise de, öncelikle davacının kesin aday listelerinin ilan tarihi olan 30/05/2018 tarihini dahi beklemeksizin 15/05/2018 tarihinde özel hastanede çalışmaya başladığı, dava konusu düzenleme ile getirilen kısıtlamanın ise yalnızca seçim sürecine ilişkin olduğu, nitekim davalı idare tarafından, dava devam ederken 81 İl Valiliğine gönderilen bila tarih ve 54718026 sayılı yazı ile, 27. Dönem Milletvekili Genel Seçimi resmi sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulu tarafından 05/07/2018 tarihinde açıklandığı, aday adayı olmak üzere devlet memurluğundan ayrılan, ancak aday olamayan ya da aday olduğu halde milletvekili seçilemeyen ve bu süreç içerisinde, tekrar devlet memurluğuna dönmeyeceklerini beyan eden sağlık personelinin özel sağlık kuruluşlarında çalışmasına engel bir durum bulunmadığının bildirildiği, davacının beyanına göre de anılan bildirime istinaden özel hastanedeki görevine başladığı görüldüğünden davacının bu yöndeki iddialarına itibar edilmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.

TEMYİZ EDENİN İDDİALARI : Davacı tarafından, 2839 sayılı Kanun’un 24. maddesi uyarınca, siyasi partilerin kesin aday listelerinin 30/05/2023 tarihinde ilan edildiği ve isminin bu listelerde yer almadığı, bu nedenle anılan tarih itibarıyla adaylığı kaybettiğinin ve artık siyasi bir kişiliğinin kalmadığının açık olduğu, davalı idarenin ise yasal düzenlemeyi farklı biçimde yorumlayarak dava konusu genel yazıyı yayımladığı, istifa ettikten sonra özel bir hastanede çalışmaya başladığı ve dava konusu düzenleme tarihinde, kamu görevine dönme yönünde bir müracaatının bulunmadığı, kaldı ki istifa sonrası özel hastanede çalışmaya başlaması ile kamu görevine dönmeyeceğine ilişkin iradesini açıkça ortaya koyduğu, 298 sayılı Kanun’un Ek.7 maddesinin uygulanabilmesi için, kamu görevlisi statüsünde bulunulması gerektiği, işlem tarihinde kamu görevlisi olmadığından dava konusu düzenlemenin sebep unsuru yönünden hukuka aykırı olduğu, temyize konu kararın bozulması gerektiği ileri sürülmektedir.

KARŞI TARAFIN SAVUNMASI : Davalı idare tarafından, Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun bulunduğu ve temyiz dilekçesinde öne sürülen nedenlerin, kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı belirtilerek temyiz isteminin reddi gerektiği savunulmaktadır.

DANIŞTAY TETKİK HÂKİMİ …'IN DÜŞÜNCESİ : Temyiz isteminin kabulü ile Daire kararının bozulması gerektiği düşünülmektedir.

TÜRK MİLLETİ ADINA
Karar veren Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulunca, Tetkik Hâkiminin açıklamaları dinlendikten ve dosyadaki belgeler incelendikten sonra gereği görüşüldü:

İNCELEME VE GEREKÇE:
MADDİ OLAY :
Aksaray Üniversitesi Eğitim ve Araştırma Hastanesinde Anestezi Uzmanı olarak çalışan davacı, 27. Dönem Milletvekili Seçiminde aday adayı olabilmek için 25/04/2018 tarihli dilekçe ile 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. ve 19. maddelerine istinaden görevinden çekilmiş ve 15/05/2018 tarihinde özel bir hastanede çalışmaya başlamıştır.
Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanarak 81 İl Valiliğine gönderilen dava konusu, "27. Dönem Milletvekili Seçiminde Aday Adayı Olmak İçin İstifa Eden Personeller" konulu, 06/06/2018 tarih ve 54718026-045.99-E.2210 sayılı Genel Yazısı ile (özetle);
“... 24/06/2018 tarihinde yapılacak olan 27. Dönem Milletvekili Genel Seçiminde aday adayı olacağından, kamu hastanelerinde görev yapmakta iken, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun 18. ve 19. maddelerine istinaden, görevinden çekilmiş olan sağlık personelinin herhangi bir özel sağlık kuruluşunda görev yapıp yapamayacağına ilişkin görüşlerine ihtiyaç duyulduğu, 2839 sayılı Kanun ile 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un ek 7. maddesinde, kanunkoyucu tarafından, seçimlere katılmak üzere görevinden istifa eden bir devlet memurunun aday olamaması veya seçimi kaybetmesi halinde görevine atanabilmesi için seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilan şartının öngörüldüğü, dolayısıyla, mezkûr Kanun maddesinin lafzından ve işin mahiyetinden seçimlere katılmak üzere istifa eden ve siyasi bir kişilik haline gelen devlet memurunun seçim sürecinde kamu hizmetinden ayrı bulunmasının, hizmet gereklerine ve kamu menfaatine uygun olacağı ve miletvekili genel seçiminde aday adayı olunacağı belirtilerek ayrılış yapıldığından dolayı, bu süreçte özel sağlık kuruluşunda çalışma taleplerinin uygun bulunmadığı, bu süreçte Bakanlık görüşü alınmadan göreve başlatılan sağlık personelinin ayrılışının yapılması gerektiği” bildirilmiştir.
Bunun üzerine; özel hastanedeki görevinden ayrılış yapan davacı tarafından, dava konusu Genel Yazının iptali istemiyle temyizen incelenen dava açılmıştır.

İLGİLİ MEVZUAT :
Anayasa'nın “Seçme, seçilme ve siyasi faaliyette bulunma hakları” başlıklı 67. maddesinde, vatandaşların, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahip olduğu; 76. maddesinin 3. fıkrasında ise, hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yükseköğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu üyeleri, kamu kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri ve Silahlı Kuvvetler mensuplarının, görevlerinden çekilmedikçe, aday olamayacakları ve milletvekili seçilemeyecekleri düzenlenmiştir.
2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu'nun "Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler" başlıklı 18. maddesinde; "Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları, yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları, Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri, kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, aday olmak isteyen belediye başkanları ve subaylar ile astsubaylar, aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler."; "Görevden ayrılmaya ilişkin hükümler" başlıklı 19. maddesinde; "18 inci madde kapsamına girenlerin ayrılma istekleri en yakın amire verilecek bir dilekçeyle yapılır. Dilekçedeki imzanın sahibine ait olduğu, amir tarafından onanır ve doğruca bağlı bulunduğu bakanlığa veya kuruma derhal gönderilir. Dilekçe sahibine, dilekçenin alındığına dair bir belge ve mertebeler silsilesiyle amirlere de bilgi verilir. Aynı esaslar dairesinde telgrafla da müracaat yapılabilir.
Dilekçenin bakanlığa veya kuruma geldiği tarihten itibaren, en geç on gün içinde ayrılma isteğinin kabul edildiği dilekçe sahibine ve amirlerine tebliğ olunur.
Subay ve astsubayların savaş ve seferberlik hallerindeki ayrılma istekleri hariç olmak üzere, ayrılma hakkını kazanmış olanların, ayrılma istekleri reddedilemez. 1402 sayılı Sıkıyönetim Kanununun 2 nci maddesinin yedinci fıkrası hükmü saklıdır. Ayrılma istekleri kabul edilen subay ve astsubaylardan milletvekili seçilmemiş olanlar sonradan bu isteklerinden vazgeçemezler ve silahlı kuvvetlere dönemezler.
Ayrılma hakkını kazanmamış olduklarından dolayı, ayrılma istekleri reddedilenler, aday listesine giremezler ve adaylıklarını koyamazlar.
Ayrılma istekleri kabul edilenler, görev başında bulundukları sürece propaganda mahiyetinde hiç bir harekette bulunamazlar. Subaylar ile astsubaylar ve görevleri gereği resmi elbise giyenler, resmi elbiseyle propaganda yapamaz ve bu mahiyette herhangi bir harekette bulunamazlar.";
298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun'un ek 7. maddesinde; "Yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile Subay ve Astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler." hükmü yer almaktadır.

HUKUKİ DEĞERLENDİRME:
Anayasa'nın 67. maddesinde, vatandaşların, kanunda gösterilen şartlara uygun olarak, seçme, seçilme ve bağımsız olarak veya bir siyasi parti içinde siyasi faaliyette bulunma ve halk oylamasına katılma hakkına sahip olduğu düzenlenmiştir.
Bununla birlikte, Anayasa'nın 76. maddesi ile 2839 sayılı Kanun'un 18. maddesinde sayılan kamu görevlilerinin, seçimlere katılmak üzere aday olabilmeleri için hali hazırda yürüttükleri görevlerinden ayrılmaları zorunlu kılınmıştır. Söz konusu zorunluluğun sebebi, 2839 sayılı Kanun'un 18. maddesinin gerekçesinde, kamu görevlilerinin yürüttükleri görevler nedeniyle sahip oldukları statüden yararlanarak diğer adaylardan avantajlı konuma geçmeleri, seçmenler üzerinde kendi yararlarına bir durum oluşturmaları ve yürüttükleri görevden kaynaklanan yetkilerini amacı dışında kullanmalarının önlenmesi olarak belirtilmiştir.
Öte yandan; kanun koyucu 298 sayılı Kanun'un ek 8. maddesinde, seçimlere katılmak üzere görevlerinden ayrılanların, (bazı kamu görevlileri hariç) adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde, Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri halinde, eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilecekleri kuralına yer vererek, seçime katılmak üzere kamu görevinden ayrılan kişiler yönünden güvenceli bir görevden çekilme halini kabul etmiş ve bu konuda idareye takdir hakkı tanımamıştır.
Buraya kadar yapılan açıklamalar ile yukarıda yer verilen mevzuat hükümlerinden; en temel anayasal haklardan biri olan seçilme hakkını kullanmak isteyen kamu görevlilerinin, görevlerinden ayrılmaları ve seçilememe durumunda ise görevlerine dönmelerine ilişkin kuralların, (657 sayılı Kanun'da yer alan memuriyetten çekilme ve yeniden atanmaya ilişkin kurallardan ayrı olarak) 2839 ve 298 sayılı Kanun'larda özel olarak düzenlendiği anlaşılmaktadır.
Bununla birlikte; mevzuatta, seçimlere katılmak üzere görevlerinden ayrılmaları zorunlu kılınan kişilerin, seçim sürecinde (görevden ayrılış tarihi ile seçim sonuçlarının Yüksek Seçim Kurulunca ilan edildiği tarih arasında), özel sektörde çalışmalarını yasaklayan bir hüküm de bulunmamaktadır.
Nitekim, seçime katılmak için ayrılmayı gerektirmeyen işlerde çalışan kişiler, seçilme haklarını serbestçe kullanabilmekte, bunun için herhangi bir kısıtlamaya tabi bulunmamaktadırlar. Somut olaya bu açıdan bakıldığında, seçime katılmak üzere kamudaki hekimlik görevinden ayrılarak kamu personeli kişiliği sona eren davacı ile özel bir hastanede görev yapan hekim arasında herhangi bir fark bulunmamaktadır.
Bu durumda; seçimlerin eşit şartlarda ve adil biçimde gerçekleşmesini teminen getirildiği anlaşılan kamusal görevden ayrılma zorunluluğu kapsamında, seçime katılmak üzere görevinden ayrılan kişilerin, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri üzerine tekrar eski veya muadil bir göreve atanmaları yolunda idareye takdir hakkı tanınmayarak güvenceli bir görevden çekilme halini düzenleyen hukuk normlarının, bu kişilerin seçim dönemi içinde, seçime katılabilmek için ayrılmayı gerektirmeyen işlerde çalışmalarını engelleyecek biçimde yorumlanması mümkün değildir.
Aksi yöndeki bir kabulün, 2839 ve 298 sayılı Kanun'ların mezkur hükümlerinin kapsamına ve hukuka aykırı olacağı sonucuna ulaşılmıştır.
Bu itibarla, davanın reddi yolundaki Daire kararında hukuki isabet bulunmamaktadır.

KARAR SONUCU:
Açıklanan nedenlerle;
1.Davacının temyiz isteminin kabulüne;
2.Davanın yukarıda özetlenen gerekçeyle reddine ilişkin Danıştay Onuncu Dairesinin temyize konu 27/09/2022 tarih ve E:2019/7101, K:2022/4164 sayılı kararının BOZULMASINA,
3.Yeniden bir karar verilmek üzere dosyanın anılan Daireye gönderilmesine,
4.Kesin olarak, 23/05/2024 tarihinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

X-Temyiz edilen kararla ilgili dosyanın incelenmesinden; Danıştay Onuncu Dairesince verilen kararın usul ve hukuka uygun olduğu, dilekçede ileri sürülen temyiz nedenlerinin kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte olmadığı anlaşıldığından, temyiz isteminin reddi ile temyize konu kararın onanması gerektiği oyuyla, karara katılmıyoruz.